Criticism to Avicenna Acting from Averroes’s Aristotle Defense in the Convert of Modal Proposals

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 2, 361 - 376, 31.10.2016

Muhammet Nasih Ece

https://doi.org/10.19059/mukaddime.12438

Öz

The topic of convert proposal that located in First Analytics, the prologue of classical logic books, is made a subject of study because syllogism sometimes is a process required to obtain the result in reasoning. The proposal without interfering its quality, is an operation in which the subject and predicate are being replacement. In Aristotle’s system, its rules have been set both in absolute and modal propositions. Avicenna discussed some of pints set out in Aristotle’s system by problematizing them and led to be discussed them after him. In this study, we will try to focus on Averroes’s defense of Aristotle against points problematized by Avicenna and offer an analyze of his critics to Avicenna within this framework. Thus, after centuries Averross had found, by his perspective of categories of essential-accidental or virtual-actual, Aristotle's rightfulness and Avicenna's fallacy will have been grounded.

Anahtar Kelimeler

Aristotle, Averroes, Avicenna, proposal, convert

Önermelerin Döndürülmesinde İbn Rüşd’ün Aristoteles Savunusundan Hareketle İbn Sînâ Eleştirisi

Öz

Önermelerle ilişkili bir konu olmakla birlikte klasik mantık kitaplarında Birinci Analitikler’in girişinde yer verilen döndürmeler konusu, genellikle kıyaslarda sonucun elde edilmesi için ihtiyaç duyulan bir işlem olmasından dolayı inceleme konusu yapılmaktadır. Nitel değerlerine dokunmadan konu ve yüklemin yer değiştirilmesi şeklinde bir işlem olan döndürme, Aristoteles sisteminde kuralları hem mutlak hem de modal önermelerde belirlenmiştir. İbn Sînâ ise Aristoteles tarafından belirlenmiş olan bazı kuralları sorunsallaştırarak bunları tartışmış ve kendisinden sonra tartışılmasına sebep olmuştur. Çalışmamız, önermelerin döndürmesinde İbn Sînâ’nın sorunsallaştırdığı noktalarda İbn Rüşd’ün Aristoteles savunusundan hareketle İbn Sînâ’ya yöneltmiş olduğu eleştirilerin bir çözümlemesini sunacaktır. Böylelikle yüzyıllar sonra İbn Rüşd tarafından çözüm olarak sunulan bizzat-bilaraz veya bilkuvve-bilfiil kategoriler perspektifiyle, Aristoteles’in haklılığı ve İbn Sînâ’nın yanlışlığı temellendirilmiş olunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Aristoteles, İbn Rüşd, İbn Sînâ, önerme, döndürme

Kaynakça

• Aristoteles. (1998). Birinci Çözümlemeler (Ali Houshiary, Çev.). Ankara: Dost.
• Aristoteles. (2002). Yorum Üzerine (Saffet Babür, Çev.). Ankara: İmge.
• Bolay, N. (1994). İbn Sînâ Mantığında Önermeler. İstanbul: MEB.
• Cevdet, P. A. (1998). Mi‘yâr-ı Sedât. sad. Hasan Tahsin Feyizli. Ankara: Fecr.
• Cürcânî, S. Ş. (2009). et-Tarifât. Beyrut: Daru’l-Kutubu’l-İlmiyye.
• Çapak, İ. (2012). Anahatlarıyla Mantık. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Emiroğlu, İ. (2007). Klasik Mantığa Giriş. Ankara: Elis.
• Fârâbî. (1986). “Kitâbu’l-Kıyâs”, el-Mantık ‘inde’l-Fârâbî. tahk. Rafik Acem. Beyrut: Daru’l-Meşrık.
• Fârâbî. (2008). Kitâbu’l-elfâzu’l-müsta‘mele fi’l-mantık. tahk. Muhsin Mehdi. Beyrut: Daru’l-Meşrik.
• Fârâbî. (1990). Peri Hermeneias (Kitâbu’l-İbâre). nşr. Mübahat Türkel-Küyel. Ankara: AKM.
• Flannery, K. L. (1995). Ways into the Logic of Alexander of Aphrodisias. New York: E. J. Brill.
• Gıhamy, G. (2002). Encylopedia of İbn Rushd’s-Averroes-Terminolojy. Beyrut: Libraire du Liban.
• İbn Haldun. (1991). Mukaddime (Süleyman Uludağ, Çev.). İstanbul: Dergâh.
• İbn Rüşd. (2004). Metafizik Şerhi (Telhisu mâ ba‘de’t-Tabiâ) (Muhittin Macit, Çev.). İstanbul: Litera.
• İbn Rüşd. (1983). Resâilü’l-Felsefîyye: Makâlât fi’l-mantık ve’l-ilmi’t-tabii li Ebi’l Velid İbn Rüşd. nşr. Cemalledin Alevi, Fas: Daru’l-Beyda.
• İbn Rüşd. (1992a). Telhisü Mantiku Aristo, Kitâbu’l-İbâre. tahk. Cerar Cehami, Daru’l- Beyrut: Fikru’l-Lübnani.
• İbn Rüşd. (1992b). Telhisu Mantiku Aristo, Kitâbu’l-Kıyâs. tahk. Cerard Cehami, Beyrut: Daru’l-Fikri’l-Lübnani.
• İbn Sînâ. (2005). İşaretler ve Tembihler (Ali Durusoy-Muhittin Macit-Ekrem Demirli, Çev.). İstanbul: Litera.
• İbn Sînâ. (1964). Kitâbu’ş-Şifâ: el-Kıyâs. tahk. Said Zayed ve İbrahim Medkur, Kahire.
• İbn Sînâ. (2013). En-Necât (Kübra Şenel, Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• İskender, A. (1972). “fi in‘ıkâsi’l-mukaddemat” Şuruh ‘alâ’l-Aristo Mefkudetün fi’l- Yunaniyetti (Ebi Osman Dımeşki, Çev.). tahk. Abdurrahman Bedevi. Beyrut: Dar’l-Meşrik.
• İzmirli, İ. H. (1330). Felsefe Dersleri. İstanbul: Hukuk Matbaası.
• Kuşlu, H. (2014). Nasiruddîn Tusî’de Önermeler Mantığı. Sakarya Üniv. Sos. Bil. Enst. Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya.
• Öner, N. (2009). Klasik Mantık. Ankara: Vadi.
• Street, T. (2014). İslam Mantık Tarihi (Harun Kuşlu, Çev.). İstanbul: Klasik.
• Şemeri, C. (2000). En-Nakdu’l-Mantıki li-İbn Rüşd. Bağdat: Beytu’l-Hikme.