Türkiye'de Başörtülü Kadının Medyadaki Temsili

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 1, 131 - 164, 30.05.2024

Ebrar Besinci Simsek

https://doi.org/10.19059/mukaddime.1437353

Cited By: 1

Öz

Medyanın birey ve toplum üzerinde güçlü tesirinin olduğu, yasama, yürütme ve yargı organlarıyla birlikte adeta dördüncü bir güç olarak kabul edildiği bilinmektedir. Gelişen teknolojiyle birlikte medyanın etkinliği artmış, toplumsal yapı ve pratiklerin önemli bir sahasını oluşturmuştur. Buradan hareketle literatürde sıkça tartışılan bir konu da, toplumsal gerçeklikleri yansıtmada önemli bir aracı olan temsillerin medya tarafından ne kadar gerçekçi ve yeterli bir şekilde yansıtıldığı olmuştur. Bu bağlamda, çeşitli çalışmalarda televizyon gibi medya aygıtlarındaki temsillerle toplumsal gerçeklik arasındaki uyuşmazlıkların çok fazla tartışıldığı görülmüştür. Binaenaleyh Türk medyasında da geniş kitlelerin kısıtlı veya çarpıtılmış bir şekilde temsil edildiği veya hiç temsil edilmediği gözlemlenmiştir. Özellikle %99'u Müslüman olan ülkemizde dini ritüellere önem veren kesimlerin eksik veya yanlış temsil edildiği görülmektedir. Bu çalışma, geleneksel medyadaki başörtülü kadın temsili üzerine odaklanarak, medyanın toplumsal gerçekliği yeterince yansıtamadığı tezini araştırmayı amaçlamaktadır. Başörtülü kadının televizyondaki temsili, içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi kullanılarak ele alınmıştır. Araştırma kapsamında ulusal çapta yayın yapan ana akım medyanın dizileri ve tematik haber kanallarının yayın akışları incelenmiştir. Ancak, temsillerin oranı yalnızca bir faktör değildir; ayrıca, temsil edilen gruplara biçilen saygı ve rol de önemlidir. Bu kapsamda Gerbner'in "ekme teorisi"nin çerçevesi çizilmiş ve elde edilen bulguların ardından, ortaya çıkan resmin sebepleri detaylı bir şekilde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

medya, kadın temsili, Gerbner, ekme teorisi, başörtülü kadın

Teşekkür

Küçük yaşlarımdan itibaren her türlü bilimsel ve sosyal çalışmamı destekleyip teşvik eden babacığıma/anneciğime, akademik faaliyet yoğunluklarımda her anlamda işlerimi ve hayatımı kolaylaştıran eşime ve küçücük yürekleriyle annelerine anlayış gösteren çocuklarıma teşekkür ediyorum.

Kaynakça

• Akdağ, M. (2020). Medya Siyaset Etkileşimi Bağlamında Türkiye’de Siyasetin Medya Alanındaki Düzenlemeleri Üzerine Bir İnceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 7(2), 1173-1197.
• Aktaş, C. (2017). Başörtülüleri Hangi Kadın Temsil Edebilir?. Gerçek Hayat, Eylül 4, https://www.gercekhayat.com.tr/yazarlar/basortulu-kadini-hangi-kadin-temsil-edebilir/.
• Altınöz, G. B. & Saka, Y. C. (2011). Dünü Bugünü Yarınıyla Başörtüsü Meselesi. Ankara: ArGe Enstitü.
• Arslan, M. (2016). Kitle İletişim Araçları, Medya ve Din İlişkisi Üzerine. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 5-25.
• Azak, U. (2013). İslami Radyolar ve Türbanlı Spikerler. İslam'ın Yeni Kamusal Yüzleri içinde, editör Nilüfer Göle, 93-109. İstanbul: Metis Yayınları:
• Beşiktaşlıyan, S. (2013). Başörtülü Kadınların Simgesel İmhası. Agos, Şubat 2. https://www.agos.com.tr/tr/yazi/4136/basortulu-kadinlarin-simgesel-imhasi.
• Cevher, R. (2020). Kamular Türkü Söyleyin -George Gerbner’ın Yetiştirme Kuramı Bakımından Özgün Araştırmalar. Atatürk İletişim Dergisi (20), 121-124.
• Çaha, Ö. (2008). Modern Dünayada Din ve Devlet. Ankara: Timaş.
• Çaha, Ö. (2010). Sivil Kadın (2. baskı). Ankara: Savaş Kitap ve Yayınevi.
• Çayır, K. (2013). İslamcı Bir Sivil Toplum Örgütü: Gökkuşağı İstanbul Kadın Platformu. İslam'ın Yeni Kamusal Yüzleri içinde, editör Nilüfer Göle, 41-67. İstanbul: Metis Yayınlar.
• Dilber, F. (2020). Seçmenler Açısından Siyaset Ve Medya İlişkisinin Önemi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 911-923.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. (2014). Türkiye'de Dini Hayat Araştırması. Ankara: DİB.
• Erdoğan, İ. (1998). Gerbner'in Ekme Tezi ve Anlattığı Öyküler Üzerine Bir Değerlendirme. Kültür ve İletişim, 1 (2)(2), 149-180.
• Bak, G.-Altıntop, M.,-Bak, A. (2020). George Gerbner’ın Genel İletişim Modeli, Kültürel Göstergeler Ve Ekme Kuramı. Journal Of Socıal, Humanıtıes And Admınıstratıve Scıences, 6(25), 484-492.
• Göle, N. (2013). Modernist Kamusal Alan ve İslami Ahlak. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Görmez, M. (2001). İlahi Dinlere Göre Başörtüsü. İslamiyat (IV), 19-33. Turkuvaz Medya Grubu. (2023). www.tmgrup.com.tr/oryantasyon/tr. www.tmgrup.com.tr: https://www.tmgrup.com.tr/oryantasyon/tr. Ocak 7.
• Güngör Eral, A. & Serttaş, A. (2017). Türkiye’de Yayınlanan Çizgi Dizilerde Engelli Bireylerin Temsili: Trt Çocuk Kanalı Örneği. İletişim Kuram ve Araştrma Dergisi (44), 331-347.
• İmançer, D. (2010). İslamcı Filmlerde Kadın Temsili. Sinecine Dergisi, 1(1), 77-95.
• Kara, İ. (2009). Cumhuriyet Türkiyesi'nde Bir Mesele Olarak İslam (Cilt 1). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kaya, B. (2019). Televizyonda Şiddet Gösterimi: George Gerbner Ve Kültivasyon Analizi Üzerine. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(62), 1441-1449.
• Kaya, C. İ. (2019). Türkiye’de Kadınların Başörtüsü Mücadelesinden, Başörtüsüyle Mücadelesine Görünür Olma Çabası Ve Pratikleri. International Journal of Social and Humanities Sciences, (3(2)), 61-84.
• Koru, F. (2007). Bıyıklı ve Başörtülü Kadınlar. Türkiye: Yeni Şafak, 3 Nisan. https://www.yenisafak.com/yazarlar/fehmi-koru/biyikli-ve-baortulu-kadinlar-4567.
• Kuyucu, M. (2018). Türkiye’de Geleneksel Medyada Yayın Yapan Tematik Tv Haber Kanallarının Dijital Kuşatma Altında Olan Yeni Neslin Bakış Açısından Niteliksel Değerlendirilmesi. 4th International Conference on Advances in Education and Social Sciences, 548-562, İstanbul.
• Olgun, C. K. (2015). Türkiye’de Kamu Ve Özel Televizyon Kanallarında Haber Üretim Süreçlerinin İşleyişi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi SBE Doktora Tezi.
• Özkan, S. (2017). Gerbner’in Kültürel Göstergeler Kuramı Bağlamında Televizyon Haber. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), 2(4), 129-141.
• Sayarı, B. (1978). Türkiye'de Dinin Denetim İşlevi. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 33(1), 173-185.
• Serttaş, A. (2020). Televizyonda Temsil Neden Önemli? Örnekler ve Tespitler. Medya ve Kültürel Çalışmalar içinde, editör Güven Özdoyran. Ankara: Gazi Kitabevi.