Yerel Demokrasi: Katılım Mekanizmalarının Yerel Yönetişim Yaklaşımı Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 385 - 415, 27.11.2024

Serpil Yıldırım

https://doi.org/10.19059/mukaddime.1507620

Öz

Demokrasi bugün siyasal hayatımızın merkezini oluşturan önemli bir kavramdır. Demokrasinin önemli bir parçası olan yerel demokrasinin uygulanması açısından, katılımcı demokrasi kavramı ise hayati bir öneme sahiptir. Bu noktada gerek ulusalda gerekse yerelde birtakım demokratik katılım yöntemleri kullanılarak halkın demokratik süreçlere daha etkin bir şekilde katılması teşvik edilmektedir. Zira demokratik ve eşitlikçi bir yönetim ancak katılım mekanizmalarının etkin kullanımıyla mümkündür. Dolayısıyla, katılımcı yönetim uygulamaları, iktidarın karar alma süreçlerinde, bu yetkisini halkla paylaşması anlamına gelmektedir. Öte yandan bu yetkinin paylaşımı demokrasi uygulamalarının sürdürülebilirliği açısından da önem taşımaktadır. Bununla birlikte bu eşitlikçi ve katılımcı yaklaşım, karar alma ve uygulama süreçlerinde toplumun da sorumluluk üstlenmesini sağlayarak belirlenen kamu politikalarının daha iyi yürütülmesine de imkân tanımaktadır. Benzer şekilde bu katılımcı mekanizmalar yönetim süreçleri içerisinde aktif olarak görev üstlenen toplumun yönetimi denetleyebilmesine, daha şeffaf ve hesap verebilir bir yönetim anlayışının geliştirilmesine de katkıda bulunmaktadır. Bu kapsamda, belirlenen bu amaçlara ulaşmaya yönelik olarak kullanılan bu mekanizmalar arasında günümüzde yönetişim yaklaşımı en etkili katılım yöntemi olarak öne çıkmaktadır. Bu çalışmada da yerel demokrasinin gelişiminde önemli bir rol oynayan yönetişim yaklaşımı temel katılım süreçleri açısından incelenmiştir. Çalışmada yerel demokrasi ve bu bağlamda katılımcı demokrasinin çeşitli boyutları incelenerek yönetişim yaklaşımıyla yerel demokrasinin nasıl daha etkin bir hale getirilebileceği araştırılmıştır. Çalışmada, demokratik bir yönetimin öncelikle demokratik bir siyasetten geçtiği değerlendirilmiş olup yerel siyasetin önemli kurumlarından olan yerel yönetimlerin de uygulayacakları katılım mekanizmalarıyla yerel demokrasinin ve yerel yönetişimin gelişimine katkıda bulunacakları sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yerel Demokrasi, Katılım, Yerel Yönetimler, Yönetişim, Yerel Yönetişim.

Kaynakça

• Afşar, S. T. (2019). Gönüllülük olgusunu sosyolojik teorilerle anlama denemesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 7(Gençlik ve Gönüllülük), 27-58.
• Akçakaya M. (2019). Yönetişim. M. A. Özer, M. Akçakaya, H. Yaylı ve N. Y. Batmaz, (Ed.), Kamu yönetimi modern (yapı ve süreçler) (2. b.) içinde (153-193). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Akın, C. (1997). Türkiye’de yerel özerkliğin anlamı. Türk İdare Dergisi, 414, 111-124.
• Akman, Ç. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde yerel yönetimler yapbozu: Gelişmeler ve öneriler. OPUS International Journal of Society Researches, 13(19), 2499-2532. https://doi.org/10.26466/opus.594624
• Akşin, S. (2018). Kısa 20. yüzyıl tarihi (6. b.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Blakeley, G. (2005). Local governance and local democracy: The Barcelona model. Local Government Studies, 31(2), 149–165. https://doi.org/10.1080/03003930500031959
• Buček, J. ve Smith, B. (2000). New approaches to local democracy: Direct democracy, participation and the tthird sector. Environment and Planning C: Government and Policy, 18(1), 3-16.
• Burns, D. (2000). Can local democracy survive governance?. Urban Studies, 37(5-6), 963-973.
• Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (2024). 50 soruda Cimer. https://www.cimer.gov.tr/50sorudacimer.pdf (Erişim Tarihi: 28.07.2024).
• Çelik, V., Çelik, F. ve Usta, S. (2008). Yerel demokrasi ve yerel özerklik ilişkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, (2), 87-104.
• Çetinkaya, Ö. ve Korlu, R. K. (2012). Yerel demokrasinin sağlanmasında katılımcılık süreci ve kent konseylerinin rolü. Maliye Dergisi, 163(2), 95-117.
• Çitçi, O. (1996). Temsil, katılma ve yerel demokrasi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 5(6), 5-14.
• Çukurçayır, M. A. ve Sipahi, E. B. (2003). Yönetişim yaklaşımı ve kamu yönetiminde kalite. Sayıştay Dergisi, (50-51), 35-66.
• Demir, H. ve Karakütük, M. (2003). Yerel yönetimler ve hizmette yerellik: Subsidiarite ilkesi. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 65-77.
• Doğan, K. C. (2016). Postmodern kamu yönetimi, yerel yönetimler ve katılım: Yerel yönetişim odaklı bir yaklaşım. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 73-99. https://doi.org/10.17336/igusbd.14844
• Erdoğan, O. (2019). Yerel yönetimlerde katılımcı mekanizmalar ve Trabzon Büyükşehir Belediyesi örneği. Bitlis Eren Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 4(2), 295-310.
• Eryılmaz, B. (2019). Kamu yönetimi (12. b.). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Fürst, D. (2011). Çok amaçlı yönetişim ve bölgesel yönetişim üzerine. B. Parlak, (Ed.), Kamu yönetiminde yeni vizyonlar (2. b.) içinde (151-177), (Çev. M. A. Çukurçayır). Bursa: Alfa Aktüel.
• Görmez, K. (1997). Yerel demokrasi ve Türkiye. Ankara: Vadi Yayınları.
• Görmez, K. (2000). Demokratikleşme açısından merkezi yönetim-yerel yönettim ilişkileri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(1), 81-88.
• Göymen, K. (2000). Türkiye’de yerel yönetimler ve yönetişim: Gereksinmeler, önermeler, yönelimler. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 9(2), 3-13.
• Güler, T., Şahnagil, S. ve Güler, H. (2016). 2000’li yıllarda yerel demokrasi ve yerel yönetimlerde demokratik uygulamalar. I. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu. Asos Congress Bildiri Kitabı (1388-1403). Elazığ: Asos Yayınları.
• Güven, A. ve Alan, Ç. (2019). Türkiye’de yerel demokrasiyi güçlendirme aracı olarak yönetişim ve yerel yönetimlerde işleyişi. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 11(1), 47-61.
• Heper, M. (2018). Türkiye’de devlet geleneği (6. b.). Ankara: Doğu-Batı.
• Heywood, A. (2011). Siyaset (4. b.). (B. Kalkan, Ed.). Ankara: Adres Yayınları.
• Jessop, B. ( 2018). Devlet dün bugün gelecek. (A. Güney, Çev.). Ankara: Epos.
• Kalfa, C. ve Ataay, F. (2008). Yönetişim: Devlet toplum ilişkilerinde yeni bir aşama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 229-240.
• Karpat, K. H. (2014). Kısa Türkiye tarihi (4. b.). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kaypak, Ş., Yılmaz, V. ve Bimay, M. (2017). Dijital çağda yerel yönetimler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (Kayfor 15 Özel Sayısı), 1798-1813.
• Keleş, R. (2020a). Kentleşme politikası (17. b.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Keleş, R. (2020b). Yerel demokrasiyi merkeziyetçilik virüsünden arındırmak. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 2(1), 45-58.
• Kent Konseyleri Birliği (2024). Tarihçemiz. http://www.kentkonseyleribirligi.org.tr/sayfa/tarihcemiz.html (Erişim Tarihi: 10.05.2024).
• Kocaoğlu, M. ve Fural, M. (2018). Yerel yönetimlerde yönetişim uygulamaları: Serik Belediyesi örneği. Asia Minor Studies, 6(Agp Sempozyum Özel Sayısı1), 150-165.
• Koç, T. (2016). Yerel yönetimlerde siyasal açıdan farklı yerel özerklik uygulamaları ve örnekleri. Mülkiye Dergisi, 40(1), 87-109.
• Lawton, A. ve Macaulay, M. (2014). Localism in practice: Investigating citizen participation and good governance in local government standards of conduct. Public Administration Review, 74(1), 75-83.
• Mitlin, D. (2004). Reshaping local democracy. Environment and Urbanization, 16(1), 3-8.
• Musso, J., Weare, C., ve Hale, M. (2000). Designing web technologies for local governance reform: Good management or good democracy? Political Communication, 17(1), 1-19.
• Okur, F. ve Çakıcı, A. B. (2007). Küreselleşme sürecinde yerelleşme ve yerel demokrasi. Akademik Bakış, (11), 1-12.
• Ökmen M. (2005). Küresel sistem, demokratikleşme-yerelleşme dinamikleri ve yerel demokrasi. K. Görmez, (Ed.), Küreselleşme ve yerelleşme içinde (21-66). Ankara: Odak Yayınevi.
• Öner, Ş. (2019). Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin yerel yönetim mevzuatına etkileri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 303-332. https://doi.org/10.31454/usb.634731
• Özer, M. A. (2000). Yerel demokrasi, demokratik yerel yönetimler ve yerel yönetimlerin demokratikleşmesi kavramlarının tahlili üzerine. Türk İdare Dergisi, 426, 129-143.
• Özer, M. A. (2012). Yerel yönetimlerde etik dışı davranışlar. Kent Kültürü ve Yönetimi, 5(4), 152-173.
• Özer, M. A. ve Akçakaya, M. (2014). Yerel yönetimler teorik boyut. (F. Kaleözü, Ed.). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Özer, M. A ve Önen, M. (2019). 2000 soruda yönetim kamu yönetimi (3. b.). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Palabıyık, H. (2004), Yönetimden yönetişime geçiş ve ötesi üzerine kavramsal açıklamalar, Amme İdaresi Dergisi, 37(1), 63-85.
• Parlak, B. ve Sobacı, Z. (2010). Kuram ve uygulamada kamu yönetimi ulusal ve küresel perspektifler (3. b.). Bursa: Alfa Aktüel.
• Pratchett, L. (2004). Local autonomy, local democracy and the new localism. Political Studies, 52(2), 358-375.
• Salisbury, R. H. (1975). Research on political participation. American Journal of Political Science, 19(2), 323–341. https://doi.org/10.2307/2110440
• Sezer Uysal, B. (1996). Yerel yönetimler ve halkla ilişkiler. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 5(6), 59-67.
• Sobacı, M. Z. (2007). Yönetişim kavramı ve Türkiye’de uygulanabilirliği üzerine değerlendirmeler. Yönetim Bilimleri Dergisi, 5(1), 195-208.
• Soygüzel, H. (2015). Kent konseylerinin arasında iletişim ve işbirliği: Türkiye Kent Konseyleri Birliği örneği. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 217-242.
• Şahin, Y. ( 2017). Yönetim bilimi ve Türk kamu yönetimi (7. b.). Bursa: Ekin.
• Şehitoğlu, R. ve Çarkçı, A. (2022). Yerel siyaset ve katılımcı yerel demokrasi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(3), 245-260.
• Şinik, B. (2009). Türkiye’de yerel katılım: Fransa ile karşılaştırmalı bir değerlendirme. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 18(3), 1-22.
• Tekeli, İ. (1983). Yerel yönetimlerde demokrasi ve Türkiye’de belediyelerin gelişimi. Amme İdaresi Dergisi, 16(2): 3-22.
• Tepeli, Ö. D. (2018). Yönetişim STKlar ve ötesi. M. A. Özer ve U. Ayhan, (Ed.), Kamu yönetimi tartışmaları içinde (117-158). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı (2019). Sivil toplum için elverişli ortam izleme matrisi 2018 Türkiye raporu. TÜSEV Yayınları, No 79.
• Ulbig, S. G. ve Funk, C. L. (1999). Conflict avoidance and political participation. Political Behavior, 21, 265-282. https://doi.org/10.1023/A:1022087617514
• Üskül, Z. (1993). Yeni bir demokrasi arayışı: Yerel demokrasi. Anayasa Yargısı Dergisi, 10, 333-344.
• Üste, R. B. (2005). Yerel yönetimlerde demokratikleşme. Türk İdare Dergisi (448), 49-61.
• Wang, S. ve Yao, Y. (2007). Grassroots democracy and local governance: Evidence from rural China. World Development, 35(10), 1635-1649.
• Yaman, M. ve Küçükşen, M. (2018). Yerel yönetimlerin demokratikleşmesi açısından yerel katılımın incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (55), 247-259.
• Yaman, M. ve Önder, Ö. (2018). Küreselleşme-yerelleşme ekseninde yerel siyasetin dönüşümü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 232-237.
• Yaylı, H. ve Pustu, Y. (2008). Yerel demokrasinin ilkeleri. Karadeniz Araştırmaları, 16(16), 133-153.
• Yeşildal, A. (2019). Sosyal medya, yerel yönetimler ve katılımcı yönetim: Bilgi çağında belediyeler için yeni stratejiler. İnsan ve İnsan, 6(22), 883-902.
• Yıldırım, A. (2015). Türkiye’de yerel yönetişimin uygulanabilirliği ve yerel gündem 21 örneği üzerinden bir İnceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 75-96.
• Yıldız, M. ve Gümüş, E. (2023). Yerel yönetimlerde dijital dönüşüm E-Belediye uygulamaları. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 9(2-1), 201-221.
• Yılmaz, V. ve Telsaç, C. (2021). Yerel yönetimler ve katılım. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 235-254.
• Yontar, İ. G. ve Özer, Y. E. (2018). Yerel demokrasinin kalite göstergesi olarak idari ve mali özerklik. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 10(2), 99-110.