EVLİ KADINLARDA TOPLUMSAL CİNSİYET ALGISI VE SPİRİTÜEL İYİLİK HALİNİN PSİKOLOJİK İSTİSMAR ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2020, , 30 - 48, 30.07.2020

Berra Keçeci , Halil Eksi

https://doi.org/10.35333/mukatcad.2020.214

Öz

Bu araştırmada evli kadınların psikolojik istismar profilleri puanlarının toplumsal cinsiyet algıları ve spiritüel iyi oluşları değişkenleri ile arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmanın örneklemini birlikteliği halen devam eden ve boşanma davası aşamasında olan toplam 306 kadın oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Duyan ve Altınova (2013) tarafından geliştirilen Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği, Ekşi ve Kardaş (2017) tarafından geliştirilen Spiritüel İyi Oluş Ölçeği ve Sackett ve Saunders (1999) tarafından geliştirilen ve Boyacıoğlu, Erdugan ve Uysal (2016) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Psikolojik İstismar Profili Ölçeği ile araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; toplumsal cinsiyet algısındaki olumluluk ile spiritüel iyi oluş arasında pozitif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişkinin bulunduğu, toplumsal cinsiyet algısı ile spiritüel iyi oluş ölçeğinin alt boyutları açısından; toplumsal cinsiyet algısı ile aşkınlık arasında negatif yönde, uyum puanları ile pozitif yönde, anomi puanları ile negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Toplumsal cinsiyet algısındaki olumluluk ile psikolojik istismar profili arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Spiritüel iyi oluş ile psikolojik istismar profili açısından istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Yapılan yapısal eşitlik modeline göre kadınların psikolojik istismar profilleri üzerinde toplumsal cinsiyet algıları etkilidir. Spiritüel iyi oluşları toplumsal cinsiyet algıları ile pozitif ilişkili olup psikolojik istismar profilleri istatistiksel açıdan anlamlı ilişki bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, , spiritüel iyi oluş

Kaynakça

• Adams, T., Bezner, J., ve Steinhardt, M. (1997). The conceptualization and measurement of perceived wellness: Integrating balance across and within dimensions. American Journal of health promotion, 11(3), 208-218. Akın A. (2003). (Ed.). Toplumsal cinsiyet, sağlık ve kadın. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Akkaş, İ., ve Uyanık, Z. (2016). Kadına yönelik şiddet. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 6(1), 32-42. Aksakal, H., ve Atasayar, M. (2011). Aile içi kadına yönelik şiddetin biyo-psiko-sosyal sonuçları üzerine bir çalışma. Akademik Bakış Dergisi, 26, 1-12. Aktu, Y., ve Varol, B. (2017). Sosyal hizmet ve danışmanlık bölümü öğrencilerinin psikolojik şiddet kavramına yönelik algıları. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 133-154. Altınova, H. H., ve Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22. Aşkın, E. Ö., ve Aşkın, U. (2017). Kadına yönelik aile içi şiddet ve yoksulluk ilişkisi: aile içi şiddet mağduru kadınlar üzerine bir araştırma. Kapadokya Akademik Bakış-Cappadocia Academic Review, 1(2), 16-37. Atila-Demir, S., ve Nam, D. (2014). Kadına Yönelik Aile İçi Şiddeti Önlemede Erkeğin Rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 211-227. Aybey, S. (2015). Diyanet işleri başkanlığı aile ve dini rehberlik bürolarına gelen soruların analizi ve değerlendirilmesi (Ege Bölgesi örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. Başar, F., ve Demirci, N. (2016). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve şiddet. KASHED, 2(1), 41-52. Bayer, A. (2013). Değişen toplumsal yapıda aile: eşler arası şiddet ve din ilişkisi üzerine bir araştırma (Konya örneği). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Berkel, L. A., Vandiver, B. J., ve Bahner, A. D. (2004). Gender role attitudes, religion, and spirituality as predictors of domestic violence attitudes in white college students. Journal of College Student Development, 45(2), 119-133. Boyacıoğlu, İ., Uysal, M. S., ve Erdugan, C. (baskıda). Psikolojik şiddetin ölçümü: Psikolojik İstismar Profilinin ve Kadına Psikolojik Kötü Muamele Envanterinin Türkçeye uyarlanması. Türk Psikoloji Yazıları. Brown, I. T., Chen, T., Gehlert, N.C., ve Piedmont, R. L. (2013). Age and gender effects on the assessment of spirituality and religious sentiments (ASPIRES) scale: A cross-sectional analysis. Psychology of Religion and Spirituality, 5(2), 90-98. Büyükyılmaz, A., ve Demir, Ç. (2016). Türkiye'de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Belirleyenleri: Multinomial Logit Model Yaklaşımı. Ege Academic Review, 16(3), 443-450. Cengiz-Özyurt, B., & Deveci, A. (2010). Manisa’da kırsal bir bölgedeki 15-49 yaş evli kadınlarda depresif belirti yaygınlığı ve aile içi şiddetle ilişkisi. Türk psikiyatri dergisi, 21(1), 1-7. Çakır-Parmaksızoğlu, A. (2011). Aile içi şiddet mağduru olup boşanma sürecinde bulunan kadınlarda travma sonrası stres belirtileri ve ilişkili özellikler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli. Debono, C., Borg Xuereb, R., Scerri, J., & Camilleri, L. (2017). Intimate partner violence: psychological and verbal abuse during pregnancy. Journal of clinical nursing, 26(15-16), 2426-2438. Dursun, Y. ve Kocagöz, E. (2010). Yapısal eşitlik modellemesi ve regresyon: Karşılaştırmalı bir analiz. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (35), 1-17. Dönmez, G. (2008). Evli erkeklerde eslerine yönelik şiddet varlığının, türlerinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi, İzmir. Egan, M., & Delaat, M. D. (1994). Considering spirituality in occupational therapy practice. Canadian Journal of Occupational Therapy, 61(2), 95-101. Ekşi, H., ve Kardaş, S. (2017). Spiritual well-being: Scale development and validation. Spiritual Psychology and Counseling, 2, 73-88. Ercan, N. (2009). The predictors of attitudes toward physical wife abuse: Ambivalent sexism, system justification and religious orientation. Unpublished Master Thesis Middle East Technical University, Ankara. Flood, M., ve Pease, B. (2009). Factors influencing attitudes to violence against women. Trauma, violence, & abuse, 10(2), 125-142. Follingstad, D. R. (2011). A measure of severe psychological abuse normed on a nationally representative sample of adults. Journal of Interpersonal Violence, 26(6), 1194-1214. Follingstad, D. R., ve Rogers, M. J. (2012). Women experiencing psychological abuse: Are they a homogenous group?. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 21(8), 891-916. Follingstad, D. R., Rutledge, L. L., Berg, B. J., Hause, E. S., ve Polek, D. S. (1990). The role of emotional abuse in physically abusive relationships. Journal of family violence, 5(2), 107-120. Glick, P., Sakallı-Uğurlu, N., Ferreira, M. C., ve Souza, M. A. D. (2002). Ambivalent sexism and attitudes toward wife abuse in Turkey and Brazil. Psychology of Women Quarterly, 26(4), 292-297. Güler, N., Tel, H., ve Tuncay, F. Ö. (2005). Kadının aile içinde yaşanan şiddete bakışı. CÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 27(2), 51-56. Gülmez, Ç. (2014). Kadına yönelik aile içi şiddet, ahlaki çözülme ve dindarlık. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun. Günindi-Ersöz, A. (2011). Türkiye'de boşanma olgusu ve kadına yönelik aile içi şiddet ilişkisi üzerine bir değerlendirme. Sosyoloji Konferansları, 43, 249-264. Heise, L. (2011). What works to prevent partner violence? An evidence overview. Working Paper. STRIVE Research Consortium, London School of Hygiene and Tropical Medicine, London. Heise, L., Ellsberg, M., ve Gottmoeller, M. (2002). A global overview of gender‐based violence. International Journal of Gynecology & Obstetrics, 78(1), 5-14. Hoyle, R. H. (1995). Structural equation modeling: Concepts, issues, and applications. Sage. İmamoğlu, A., & Çelik, Y. (2009). Evlilik hayatında kıskançlık-dindarlık ilişkisine psikolojik yaklaşım. Dini Araştırmalar, 12(35), 7-30. Kahraman, A. B., Tunçdemir-Ozansoy N.., Kekillioğlu, A., Özcan, A., ve Kahraman, L. (2015). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet algıları. Sobider Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 304-322. Kara, Z., ve Gürhan, N. (2013). Eşit/sizliğin tarafı olmak: Mardin'de toplumsal cinsiyet algısı. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 65-92. Kardaş, S. (2017). Sanal kimlik ve spiritüel iyi oluşun üniversite öğrencilerinin narsistik eğilimlerini yordayıcılığı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Kasapoğlu, F. (2013). Üniversite öğrencilerinde iyilik hali ile özgecilik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya. Kocacık, F., ve Çağlayandereli, M. (2009). Ailede kadına yönelik şiddet: Denizli ili örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 25-43. Kodan-Çetinkaya, S. (2013). Üniversite öğrencileri şiddet eğilimleri ve toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Nesne, 1(2), 21-43. Korkmaz, S., Korucu, T., Yıldız, S., Kaya, S., İzci, F., ve Atmaca, M. (2016). Frequency of domestic violence in psychiatric patients and related factors. Düşünen Adam: Journal of Psychiatry & Neurological Sciences, 29(4), 359-366. Kristiansen, C. M., ve Giulietti, R. (1990). Perceptions of wife abuse: Effects of gender, attitudes toward women, and just-world beliefs among college students. Psychology of Women Quarterly, 14(2), 177-189. Lewicka-Zelent, A., ve Trojanowska, E. (2015). Woman as a couple violence victim. Journal of Educational Review, 8(3), 253-261. Marshall, L. L. (1996). Psychological abuse of women: Six distinct clusters. Journal of Family Violence, 11(4), 379-409. Memnun, S. (2006). Algılanan esenlik ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması ve beden eğitimi öğretmenlerinin esenlik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Montero, I., Escriba, V., Ruiz-Perez, I., Vives-Cases, C., Martín-Baena, D., ... ve Plazaola, J. (2011). Interpersonal violence and women's psychological well-being. Journal of Women's Health, 20(2), 295-301. Montgomery, B. E., Rompalo, A., Hughes, J., Wang, J., Haley, D., ... ve Hodder, S. (2015). Violence against women in selected areas of the United States. American journal of public health, 105(10), 2156-2166. Oakley, A. (1985). Sex, Gender and Society. England: Maurice Temple Smith Ltd. Özaydınlık, K. (2014). Toplumsal cinsiyet temelinde Türkiye‟de kadın ve eğitim. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, (33). Özden, S. (2010). Boşanma sebepleri bakımından aile içi şiddet. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Özçırpıcı, B., Akın, M., İçbay, E., Aydın, N., & Özgür, S. (2011). Bir Tıp Fakültesi ve Hastanesinde Çalışan Kadınların Eş/Partner Şiddetine Maruziyet Durumları ve Etkileyen Faktörler. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 25(25), 97-112. Özdemir, A., Gültekin, A., ve Budak, F. (2017). Social gender and domestic violence: The case of turkey. Ann Psychiatry Ment Health 5(6), 1-3. Özen, Y., ve Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştırmalarında evren-örneklem sorunu/population-sampling issue on social and educational research studies. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 394-422. Pargament, K. I., Ensing, D. S., Falgout, K., Olsen, H., Reilly, B., … ve Warren, R. (1990). God help me:(I): Religious coping efforts as predictors of the outcomes to significant negative life events. American journal of community psychology, 18(6), 793-824. Pico-Alfonso, M. A., Garcia-Linares, M. I., Celda-Navarro, N., Blasco-Ros, C., Echeburúa, E., ve Martinez, M. (2006). The impact of physical, psychological, and sexual intimate male partner violence on women's mental health: depressive symptoms, posttraumatic stress disorder, state anxiety, and suicide. Journal of women's health, 15(5), 599-611. Procter-Smith, M. (1990). Feminism and spirituality. Maas, R. M. V. L., ve O‟Donnell, G. (Ed.). Spiritual traditions for the contemporary church içinde.(s. 430-443). Nashville: Abingdon Press. Rada, C. (2014). Violence against women by male partners and against children within the family: prevalence, associated factors, and intergenerational transmission in Romania, a cross-sectional study. BMC Public health, 14(129). Sackett, L. A., ve Saunders, D. G. (1999). The impact of different forms of psychological abuse on battered women. Violence and Victims, 14, 105–117. Sancaklı, D. (2014). Boşanmış annelerin ve çocuklarının boşanma sürecine ilişkin yaşantıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Soet, J., ve Martin, H. (2007). Women and spirituality: An experiential group for female graduate students. Journal of College Counseling, 10(1), 90-96. Sucu, İ. (2007). Boşanmış kadınların boşanma nedenleri ve boşanma sonrası toplumsal kabulleri (Sakarya ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. Sugarman, D. B., ve Frankel, S. L. (1996). Patriarchal ideology and wife-assault: A meta-analytic review. Journal of family violence, 11(1), 13-40. Şimşek, H. (2011). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(2), 119-126. Şimşek, Z., Kara, B., Ersin, F., Ökten, Ş., ve Yıldırımkaya, G. (2016). Prevalence of violence: male and female seasonal agricultural workers' approach to violence in Turkey. Social work in public health, 31(7), 626-637. Temiz M., Beştepe, E., Yıldız, Ö., Küçükgöncü, S., Yazıcı, A., ... Erkoç, Ş. (2014). Yataklı Psikiyatri Servisinde Tedavisi Süren Kadın Hastalarda Aile İçi Şiddetin Hastalık Tanıları ve Hastalık Süreciyle İlişkisi. Archives of Neuropsychiatry/Noropsikiatri Arşivi, 51(1), 1-10. T.C. Başbakanlık Kurumu (1995). Aile içi şiddetin sebep ve sonuçları. Ankara: Bizim büro basımevi. T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü (2009). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık. T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (2011). Tek ebeveynli aileler. Ankara: Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları. Türkiye İstatistik Kurumu (2017). Aile Yapısı Araştırması, 2016. Haber Bülteni, 2186. Uluocak, Ş., Gökulu, G., ve Bilir, O. (2014). Kadına yönelik şiddetin önlenmesinde stratejik bir başlangıç noktası: Partner şiddeti. International Journal of Human Sciences, 11, 362-387. Uzunoğlu (2016). Türkiye’de boşanma nedenleri: Bolu ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. World Health Organization. (1998). The World health report: 1998: Life in the 21st century: a vision for all. Geneva. Vefikuluçay-Yılmaz, D., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., Taşkın, L., ve Eroğlu, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 775-792. World Health Organization. (2005). WHO multi-country study on women's health and domestic violence against women: summary report of initial results on prevalence, health outcomes and women's responses. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018, http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/43310/9241593512_eng.pdf?sequence=1. World Health Organization (2009). Promoting gender equality to prevent violence against women. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2018, http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44098/9789241597883_eng.pdf?sequence=1. Yaman-Efe, Ş., ve Ayaz, S. (2010). Kadına yönelik aile içi şiddet ve kadınların aile içi şiddete bakışı. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11(1), 23-29. Yıldırım, N. (2004). Türkiye‟de boşanma ve sebepleri. Bilig (Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi), 28, 59-81. Yıldız, E., ve Sağlam, M.(2017). Türkiye‟de yapılan lisansüstü çalışmalarda şiddet konusunun ele alınışı. Gümüşhane University Electronic Journal of the Institute of Social Science/Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 8(19), 72-84. Yörük, S. (2010). Kadına yönelik şiddet: Antalya örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Antalya. Zara-Page, A., ve İnce, M. (2008). Aile içi şiddet konusunda bir derleme. Türk Psikoloji Yazıları, 11(22), 81-94. Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.