Klasik Politik İktisattan Ekonomik Coğrafyaya Mekânın Seyri

Yıl 2016, Cilt: 40 Sayı: 4, 69 - 90, 15.12.2016

Fırat Gündem

Öz

Dünyaya ait olan ve geçmişten beri insanlığın en temel ortak paydalarından birini oluşturan iktisadi faaliyet hem dengesiz hem de kesikli olarak yeryüzüne yayılmıştır. Kaynaklar ve nüfus da aynı şekilde herhangi bir denge ya da pürüzsüz işleyen bir süreç gözetmeksizin yeryüzüne dağılmıştır. Yeryüzünün bazı bölümlerinde üretim ve tüketim odaklanmaları görülürken bu süreç yoğunlaşmalar, kümelenmeler ve çeşitlenmeler gibi birbirlerinden farklı mekânsal süreçlere sahne olmuştur. Bu durum ister istemez mekânsal özgünlükleri ortaya çıkarmış, bilimsel araştırmalarda bu özgünlüklerin dikkate alınmasının önemini artırmıştır.

Bu çalışmanın amacı birbirinden zaman içinde farklılaşmış iktisadi gelenekleri mekânı analiz etme biçimleri dolayımıyla karşılaştırmaktır. Klasik politik iktisat mekânı ulaşım, yer seçimi, rant vb. kavramlar çerçevesinde analiz ederken Marksist ekonomi politik, kapitalizme içkin eşitsiz gelişmenin, sermaye birikimindeki yoğunlaşma ve merkezîleşme eğilimlerinin mekân üzerindeki etkilerini dikkate almıştır. Neoklasik iktisadın ana akım haline gelmesi ile birlikte mekânsal özgünlüklere ilişkin vurgu ortadan kaybolmuştur. Sonraları heterodoks ve Marksist unsurları bünyesinde barındıran “Ekonomik Coğrafya” yaklaşımıyla beraber teori içinde kendine tekrar yer bulan mekânsal analizler, ana akım iktisadın mekâna ilişkin modern versiyonlarından “Yeni Ekonomik Coğrafya” yaklaşımıyla dejenere edilmiştir. Mekânsal alanı kapitalizmin gelişme dinamikleri bağlamında analiz eden Klasik ve Marksist ekonomi politik kökenli saptamalar ise hâlâ güncelliğini korumaktadır.

Anahtar Kelimeler

Klasik politik iktisat, Marksist ekonomi politik, ekonomik coğrafya, yeni ekonomik coğrafya, mekân.

Kaynakça

• Brakman S, Garretsen H ve van Marrewijk C (2011). The New Introduction to Geographical Economics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Buharin N (2005). Emperyalizm ve Dünya Ekonomisi. Çev. Uğur Selçuk Akalın, İstanbul: Bağlam Yayınları
• Combes P P, Mayer T ve Thisse J F (2008). Economic Geography: The Integration of Regions and Nations. NJ: Princeton University Press.
• Dinler Z (1998). Bölgesel İktisat. Bursa: Ekin Kitabevi.
• Harvey D (2010). Sermaye Muamması. Çev. Sungur Savran, İstanbul: Sel Yayıncılık
• Harvey D (2011). Umut Mekânları. Çev. Zeynep Gambetti, İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey D (2012). Sermayenin Sınırları. Çev. Utku Balaban, Ankara: Tan Yayınları.
• Isard W 1956. Location and Space Economy. Cambridge Ma: Mıt Press, 1956.
• Krugman P (1991). Increasing Returns and Economic Geography. Journal of Political Economy. 99(3), 483-99.
• Krugman P (1998). Development, Geography, and Economic Theory. London: MIT Press.
• Lenin V I (1995). Emperyalizm, Kapitalizmin En Yüksek Aşaması. İstanbul: İnter Yayınları.
• Marks K (2007). Kapital I.Çev. Allattin Bilgi, Ankara: Sol Yayınları.
• Marks K (2015). Komünist Manifesto. Çev. Nail Satlıgan, İstanbul: Yordam Yayınları
• Marshall A (1895) [1890]. Principles of Economics, 3. Basım, London: Macmillan and Co.
• Martin R (1999). The New “Geographical Turn” in Economics: Some Critical Reflections. Cambridge Journal of Economics. 23: 65-91.
• Martin R ve Sunley P (1998). Slow Convergence? The New Endogenous Growth Theory and Regional Development. Economic Geography. 74(3): 201-227.
• Martin R ve Sunley P (2011). Conceptualizing Cluster Evolution: Beyond the Life Cycle Model. Regional Studies, 45(10): 1299-1318.
• Massey D (1984). Spatial Divisions of Labour: Social Structure and the Geography of Production. London: Methuen.
• Peet R ve Hartwick E (2009). Theories of Development: Contentions, Arguments, Alternatives. New York: The Guilford Press.
• Pike A, Pose A R ve Tomaney J (2006). Local and Regional Development. Londra: Routledge Press.
• Reiner T A ve Wilson R H (2002). Sovyet Kentinde Planlama ve Karar Alma Süreci: Rant, Toprak ve Kent Biçimi. İçinde: Aytekin Alkan ve Bülent Duru (der), 20. Yüzyıl Kenti. Çev. Aytekin Alkan ve Bülent Duru, Ankara: İmge Yayınları, 173-214.
• Ricardo D (2008). Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin Temel İlkeleri.Çev. Barış Zeren, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Scott A J (2000). Economic Geography: The Great Half-Century. Editors G. L. Clark, M. P. Feldman ve M. S. Gertler. The Oxford Handbook of Economic Geography (ss. 18-44). New York: Oxford University Press,.
• Sheppard E ve Barnes T J (2003). A Companion to Economic Geography. Cornwall: Blackwell Publishing.
• Smith A (2008). Milletlerin Zenginliği. Çev. Haldun Derin, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Von Thünen J H (1966). Isolated State. Ed. Peter Geoffrey Hall. Pergamon Press.