Geç Kapitalizmin İdeolojik Söylemi Olarak Yeni Materyalizm: Metalaşmış ‘Şeylerin’ Egemenliği

Yıl 2020, Cilt: 44 Sayı: 2, 261 - 285, 14.06.2020

Faruk Yalvaç Yelda Erçandarlı

Öz

Bu makale yeni materyalizmin tarihsel materyalist bir eleştirisini yapmaktadır. Yeni
kapitalizmi geç kapitalizmin ideolojik bir söylemi olarak nitelendirmektedir. Yeni
materyalizm meta üretiminin hâkimiyet kazandığı bir sosyo-politik ortamı yansıtan
bir söylem olarak tanımlanmakta, tarihsel materyalist anlayışla olan farklılıkları ortaya
koyulmaktadır. Hem yeni materyalizm hem de tarihsel materyalizm maddenin önemine
vurgu yapmakla birlikte, aralarında önemli farklılıklar vardır. Yeni materyalizmin
genişletilmiş madde anlayışı, metalaşmış bir dünyanın söylemi ve savunusuna
dönüşmekte, insanın madde ve doğa ile olan ilişkisinin özgürleştirici niteliği göz ardı
edilmektedir. Bu çerçevede, yazının ilk kısmında önce yeni materyalizm tanıtılacaktır.
İkinci bölümde madde kavramının tarihsel materyalist anlayışta nasıl incelendiği
irdelenecektir. Üçüncü kısımda yeni materyalizmin Marx’ın meta fetişizmi anlayışı
çerçevesinde bir değerlendirilmesi yapılarak, yeni materyalizmin ideolojik niteliğine
vurgu yapılacaktır. Makale yeni materyalizmin laissez-faire kapitalizminin günümüzdeki
bir görüntüsü olduğu görüşüyle sona ermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Materyalizm, Tarihsel Materyalizm,, Eleştirel Gerçekçilik,, Marksizm, Meta Biçimi.

Kaynakça

• Barad K (2007). Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter and Meaning. Durham ve Londra: Duke University Press.
• Barad K (2003). Posthumanist performativity: towards an understanding of how matter comes to matter. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 28(3), 801–31.
• Bennett J (2010). Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham, NC: Duke University Press.
• Bennett T and Joyce P (der.) (2010). Material Powers: Cultural Studies, History and the Material Turn. Londra: Routledge, 1-21.
• Bennett J (2015). Ontology, Sensibility and Action. Contemporary Political Theory, 14 (1), 82–89.
• Braidotti R (2006). Posthuman, All Too Human: Towards a New Process Ontology. Theory, Culture & Society, 23(7-8), 197-208.
• Braidotti R (2009). Animals, Anomalies, and Inorganic Others. The Modern Language Association of America, 25 (2), 526-532.
• Braidotti R (2011). Nomadic Theory. New York: Columbia University Press.
• Braidotti R (2013). The Posthuman. Cambridge: Polity.
• Choat S (2018). Science, Agency and Ontology: A Historical- Materialist Response to New Materialism. Political Studies, 66(4), 1027-1042.
• Chandler D (2013). The World of Attachment? The Post-humanist Challenge to Freedom and Necessity. Millenium: Journal of International Studies, 41(3), 516-534.
• Clough P T (2008). The Affective Turn: Political Economy, Biomedia and Bodies. Theory, Culture & Society, 25(1), 1-22.
• Coole D (2013) Agentic Capacities and Capacious Historical Materialism: Thinking with New Materialisms in the Political Sciences. Millennium: Journal of International Studies, 41(3), 451–469.
• Coole D ve Frost, S (der.) (2010.) The New Materialisms: Ontology, Agency and Politics. Durham: NC: Duke University Press.
• Cotter J (2016). New Materialism and the Labor Theory of Value. Minnesota Review, 87, 171-181.
• De Landa M (2006). A New Philosophy of Society: Assemblage Theory and Social Complexity. Londra: Continuum.
• De Landa M (2002). Intensive Science and Virtual Philosophy. Londra: Continuum.
• De Landa M (2008). Deleuze, Materialism and Politics. İçinde: Buchanan I ve Thoburn N (der.), Deleuze and Politics, Edinburgh: Edinburgh University Press, 160–177.
• Deleuze G ve Guattari F (1987). A Thousand Plateaus: Capitalism and Schizophrenia. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Dolphijn R ve Tuin L (der.) (2012). New Materialism: Interviews and Cartographies. Ann Arbor, MI: Open Humanities Press.
• Edwards J (2010). The Materialism of Historical Materialism. İçinde: Coole D ve Frost S (der.), New Materialisms: Ontology, Agency and Politics. Durham ve Londra: Duke University Press.
• Engels F ( [1886] 2016). Doğa’nın Diyalektiği. İstanbul: Yason Yayıncılık. Fox N J ve Alldred P (2018). Social Structures, power and resistance in monist sociology: (New) materialist insights’. Journal of Sociology, 54 (3), 315-330.
• Fox N J ve Alldred P “New Materialism” https://www.researchgate.net/publication/320016117 New_Materialism. Son Erişim Tarihi: 29/07/ 2019.
• Harman G (2010). Towards Speculative Realism: Essays and Lectures. Winchester: Zero Books.
• Harvey D (2010). A Companion to Marx’s Capital Vol. 1. New York: Verso.
• Harvey D (2013). A Companion to Marx’s Capital Vol. 2. New York: Verso.
• Horkheimer M ve Adorno T W (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği. Çev. N Ülner ve E Ö Karadoğan, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Joyce P ve Bennett T (2010). Material Powers: Introduction. İçinde: Bennett T and
• Joyce P (der.), Material Powers: Cultural Studies, History and the Material Turn. Londra: Routledge, 1-21.
• Latour B (1988). A Relativistic Account of Einstein’s Relativity. Social Studies, 18 (1), 3-44.
• Latour B (1993). We Have Never Been Modern. Çev. Catherine Porter. New York: Harvard University Press.
• Latour B (1996a). On Actor- Network Theory. A Few Clarifications Plus More Than a Few Complications. Sociale Welt, 47, 369-381.
• Latour B (1996b). On Interobjectivity. Mind, Culture an Activity, 3(4), 228-45.
• Latour B (2004). Why Has Critique Run Out of Steam? From Matters of Fact to Matters of Concern. Critical Inquiry, 30 (2), 225-248.
• Latour B (2005). Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Network Theory. New York: Oxford University Press.
• Latour B Harman G ve Erdélyi P (2011).The Prince and the Wolf: Latour and Harman at the LSE. Winchester: Zero Books.
• Lenin V. İ. (1908). Materyalizm ve Ampiryokritisizm: Gerici Bir Felsefe Üzerine Eleştirel Notlar, http://www.e-skop.com/images/UserFiles/Documents/Editor/Materyalizm_Ve_Ampiryokritisizm_Vladimir_Ilyich_Lenin.pdf., Son Erişim Tarihi: 10/12/2019.
• Lettow S (2017). Turning the turn: New Materialism, historical materialism and critical theory. Thesis Eleven, 140 (1), 106-121.
• Lukács G (1980).The ontology of social being. Londra: Merlin Press.
• Marcus H (1969). An Essay On Liberation. Harmondsworth: Penguin.
• Marx K (2015). Feuerbach Üzerine Tezler. İçinde: K Marx ve F Engels, Alman İdeolojisi. Çev. Ahmet Kardam, Ankara: Sol Yayınları, 24-27.
• Marx K (2016). Louis Bonaparte’ın Onsekiz Brumaire’i. Çev. Tanıl Bora, Ankara: İletişim.
• Marx K (1973). Grundrisse: Foundations of the Critique of Political Economy. Harmondsworth: Penguin Books.
• Marx K (1976). Capital, Cilt 1. New York: Penguin.
• Marx K (1883). Capital Cilt III, https://www.marxists.org/archive/marx/works/1894-c3/ch48.html. Son Erişim Tarihi, 28/12/2919.
• Marx K (1986). Economic Manuscripts of 1857-58. İçinde: Marx-Engels Collected Works 28.New York: International Publishers.
• Marx K ve Engels F (2003). Alman İdeolojisi, Çev. Sevim Belli, İstanbul: Sol Yayınları.
• Marx K ([1867]2011). Kapital, Cilt 1. Çev. M Selik ve N Satlıgan, Yordam: İstanbul.
• Massumi B (2002). Parables for the Virtual. Durham. NC: Duke University Press.
• Mol A (2002). The Body Multiple: Ontology in Medical Practice. New York: Duke University Press.
• Schmidt A (1971). The Concept of Nature in Marx. Londra: New Left Books.
• White H (2013). Materiality, Form and Context: Marx contra Latour. Victorian Studies, 55 (4), 667-682.
• Yalvaç F (2010). Critical Realism, International Relations Theory and Marxism. İçinde, Joseph, J. ve Wight, C. (der.), Scientific Realism and International Relations. New York: Palgrave Macmillan.
• Yalvaç F (2017a). Uluslararası İlişkiler ve Marksizm: Marksizmi Uluslararasılaştırmak ve Marksist Bir Uluslararası İlişkiler Kuramı’na Doğru. İçinde: F Yalvaç, Marksizm ve Uluslararası İlişkiler Kuramları. Ankara: İmge Yayınları, 9-66.
• Yalvaç F (2017b). Marksizm,Uluslararası Hukuk ve Meta Mübadelesi Teorisi. İçinde: F Yalvaç, Tarihsel Materyalizm ve Uluslararası İlişkiler. Ankara: İmge.
• Yalvaç F (2019). https://kureselcalismalar.com/yeni-materyalizm-tarihsel-materyalizmve-uluslararasi-iliskiler/