Yarı Çevrenin Küresel Meta Zinciriyle Bağlanması: 1980 Sonrası Dönemde KOBİ’ler Marifetiyle Taşeronlaşmanın Ekonomi Politiği (Türkiye Analizi) / Linking of Semi-Periphery via Global Commodity Chain: Economy Politics of Sub-Contracting through SME's

Yıl 2011, Cilt: 35 Sayı: 270, 7 - 42, 09.01.2013

Özgür Saraç

Öz

Neo-Marksist akımın önemli savunucularından olan Bağımlılık Okulu ve Dünya Sistemleri Teorisi küresel kapitalist ilişkilerin bağımlılık derecesine göre ülkeleri “merkez” ve “çevre” olarak gruplandırır. Kapitalist sistemi “sıfır toplamlı” kabul eden bu yaklaşımlara göre merkezin zenginleşmesinin koşulu çevrenin fakirleş-tiril-mesidir. Bunun için çevrede yaratılan artı değerin merkeze aktarımını sağlayan mekanizmalar tesis edilmelidir. Herkesin bildiği gibi, merkez ülkelerce yapılan sömürgecilik tarihin bize öğrettiği en önemli aktarım mekanizmasıdır. Günümüzde modemizme elverişli olmayan bu mekanizma, işleyiş mantığı örtük kalacak biçimde estetize edilerek küresel meta zincirlerine dönüştürülmüş ve merkezin sömürgeciliği 80’lerle birlikte küreselleşme kisvesi altında yeni bir çehre kazanmıştır. Başat olanın tartışmasız çokuluslu şirketler olduğu bu mekanizmanın işletilebilmesi için çevre ve yarı çevredeki küçük ve orta boy işletmelerin taşeronlaştırılması gerekir. Çünkü ancak bu sayede sistem, özünde sahip olduğu “eşitsiz bölüşümü” işletebilir. Küresel meta zincirlerinin işleyişini Türkiye örneği üzerinden ele alan bu çalışma, tesis edilen tarihsel bağımlılığın aşılmasında hurucun olabilirliğini de tartışmaktadır.

 

Dependency school and World Systems Theories, significant pioneers of Neo-Marxist wave, classify countries into “center” and “periphery” in accordance with their degree of dependency in global capitalist interrelations. Regarding the capitalist system as a “zero-sum game”, these approaches state that prosperity of the centre needs periphery to be impoverished. In order to achieve this goal, the mechanisms that transfer surplus from periphery to center, have to be established. It is a common fact that colonialism of center countries is the most significant transfer mechanism that history has thought us. This mechanism, current one, not compatible with modernism, while implicitly keeping the logic behind, has been aestheticized to global chains of commodity and after 80’s the colonialism of the center has changed its face under the guise of “globalism”. Small and medium sized enterprises in the periphery and the semi-periphery must be subcontracted for the mechanism to operate, in which the multi-national firms are the principle factors. Because, that is the only way the system is able to maintain “unequal distribution” intrinsically, what it has in its core. This work, studying mechanism of the global chains of commodity in the case of Turkey, discusses the possibility of delinking in surmounting the designed historical dependencies.

Anahtar Kelimeler

Bağımlılık Okulu, Dünya Sistemleri Teorisi, Merkez-Çevre İlişkileri, Küresel Meta Zincirleri, Taşeronlaşma, Huruç. / Dependency School, World System Theory, Core-Periphery Relations, Global Commodity Chains, Subcontracting, Delinkling.