İşçi Sınıfı ve Mücadelesinin Post-modernist Reddinin Medyadaki Yansıması: THY Grevi ve Cerattepe Direnişi Örneklerinin Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt 46, Sayı 2, 407 - 448, 14.06.2022

Nursen AYDIN Erdal DAĞTAŞ

Öz

Bu çalışma, işçi sınıfı ve mücadelesinin sona erdiğini ileri süren post-modern görüşlerin egemen hale gelmesinde medyanın işlevini sorgulamaktadır. Bu doğrultuda, sınıf temelli toplumsal hareket örneği olan THY grevi ile yeni toplumsal hareket örneği olan Cerattepe direnişinin basılı gazetelerdeki (Evrensel, Hürriyet, Yeni Şafak) ve alternatif haber sitelerindeki (Bianet, Sendika.org, T24) sunumu eleştirel ekonomi politik yaklaşım çerçevesinde incelenmiştir. Temsil ettikleri ideolojiler temelinde belirlenen medya kuruluşlarının THY grevi ve Cerattepe direnişi özelinde, işçi sınıfı ve çevre hareketleri konusunda nasıl bir tutuma sahip oldukları ortaya konulmuştur. Nitel araştırma yönteminin kullanıldığı çalışmada, verilerin toplanmasında metin çözümlemesi tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışmanın çözümleme nesnesi basılı gazetelerde ve alternatif haber sitelerinde yer alan THY grevi (15 Mayıs-21 Aralık 2013) ve Cerattepe direnişi (21 Haziran 2015-29 Şubat 2016) ile ilgili köşe yazıları çözümlenmiştir. Böylece, kuramsal alanda işçi sınıfını ve mücadelesini görmezden gelen görüşlerin ve neo-liberal bakış açısının taşıyıcısı olarak medyanın rolüne dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte, işçi sınıfı ve çevre hareketleri söz konusu olduğunda, basılı gazetelerin ve alternatif haber sitelerinin tutumunda farklılık olup olmadığı sorusuna yanıtlar aranmıştır. Sonuç olarak, sınıf hareketlerinin yeni toplumsal hareketler karşısında ideolojik açıdan ayrımcılığa uğradığı gözlenmiştir. Sınıf mücadelelerinin sona erdiğini ileri süren post-modern görüşler anaakım medya aracılığıyla yeniden üretilerek egemen hale getirilmektedir. Bu noktada, özellikle sosyalist sol basın ve alternatif haber siteleri, işçi sınıfının ve sınıf temelli hareketlerin toplumsal gerçekliğinin kamuoyuna doğru yansıtılması bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sınıf Hareketi, Çevre Hareketi, Eleştirel Ekonomi Politik, Geleneksel Medya, Alternatif Medya.

Kaynakça

• Albayrak Ö (2016). Devirmeci Çevrecilik. Yeni Şafak, 24 Şubat, 18.
• Alphan M (2016). Cari Açık Açılı, Kapanır, Cerattepe Yarası Kapanmaz. Hürriyet, 22 Şubat, 5.
• Alphan M (2016). Verilen Sözler Artvin’i Kurtarır mı?. Hürriyet, 27 Şubat, 7.
• Atkaya K (2016). Saldırmadan Konuşalım İşte. Hürriyet, 25 Şubat, 8.
• Aydoğanoğlu E (2013). Grev Kırıcılığı. Evrensel, 16 Mayıs, 5.
• Bell D (1976). Welcome to the Post-industrial Society. Physics Today, 29(2), 46-49.
• Bell D (1999). The Coming of Post-industrial Society. New York: Basic Books.
• Boykoff J (2006). Framing dissent: Mass-media Coverage of the Global Justice Movement. New Political Science, 28(2), 201–228. https://doi.org/10.1080/07393140600679967, Son Erişim Tarihi: 26.11. 2019.
• Cissel M (2012). Media Framing: A Comparative Content Analysis on Mainstream and Alternative News Coverage of Occupy Wall Street. The Elon Journal of Undergraduate Research in Communications, 3(1), 67-77, https://pdfs.semanticscholar.org/8e8f/bc209f86e3f93fd7490fc8607f4eaf3cd8d4.pdf, Son Erişim Tarihi: 11.12. 2019.
• Cansen E (2013). Greve Katılmama Hakkı. Hürriyet, 18 Mayıs, 31.
• Curran J (1997). Medya ve Demokrasi: Yeniden Değer Biçme. İçinde: S İrvan (der.), Medya, Kültür, Siyaset, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları/Ark Kitapları, 139-197.
• Çaralan İ (2016). AKP Hükümeti Kimin Hükümeti? Evrensel, 18 Şubat, 3.
• Çelik A (2013). Bir Grevfobi Öyküsü: Bütün Yönleriyle THY Grevi. T24, 9 Temmuz. https://t24.com.tr/yazarlar/aziz-celik/bir-grevfobi-oykusu-butun-yonleriyle-thy-grevi,7030, Son Erişim Tarihi: 27.04.2019.
• Çetinkaya Y D (2015). Tarih ve Kuram Arasında Toplumsal Hareketler. İçinde: Y D Çetinkaya (der.), Toplumsal Hareketler, Tarih, Teori ve Deneyim, 3. Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları, 25-71.
• Doğan Y (2015). Artvin O Sözü Yediriyor. Hürriyet, 11 Temmuz, 22.
• Doğan Y (2016). İkinci Gezi: Cerattepe Zaferi. T24, 25 Şubat. https://t24.com.tr/yazarlar/yalcin-dogan/ikinci-gezi-cerattepe-zaferi,13962, Son Erişim Tarihi: 10.05.2021.
• Doğu B (2015). Comparing Online Alternative and Mainstream Media in Turkey: Coverage of the TEKEL Workers Protest Against Privatization. International Journal of Communication 9, 630-651. https://ijoc.org/index.php/ijoc/article/view/3443, Son Erişim Tarihi: 11.11.2019.
• Drucker P F (1993). Post-capitalist Society. New York: Routledge.
• Durmaz İ S (2013). THY’de Grev Zamanı. Evrensel, 15 Mayıs, 5.
• Durmaz İ S (2013). ‘Vahşi Grevler’ ve Direnişlere Doğru! Evrensel, 17 Mayıs, 5.
• Dursun Ç (1998). Türkiye’de İşçi Sınıfı Kimliğinin Medyada Temsili 1970-1997. Toplum ve Bilim, (78), 210-241.
• Epikman M (2007). Özelleştirme Sürecinde Tüpraş İşçi Eylemlerinin Yazılı Basına Yansıması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Etiler N (2016). Cerattepe Cerattepe. Evrensel, 23 Şubat, 2.
• Evren S (2013). THY Grevi Abluka Altında. Bianet, 17 Mayıs. http://bianet.org/bianet/siyaset/146671-thy-grevi-abluka-altinda, Son Erişim Tarihi: 21.01.2020.
• Giddens A (1999). İleri Toplumların Sınıf Yapısı. Çev. Ö Baldık. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Gitlin T (1980). The Whole World is Watching. Berkeley: University of California Press.
• Gürtaş A (1994). Haber Metinlerinin Söylemsel Analizi Üzerine Bir Çalışma: Haberin Tarafsızlığı Açısından Türk Basınında Temizlik İşçileri Grevi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Hackett R A ve Carroll W K (2006). Remaking Media: The Struggle to Democratize Public Communication. New York: Routledge.
• Hall S (1995). Yeni Zamanların Anlamı. İçinde: S Hall ve M Jacques (der.), Yeni Zamanlar: 1990’larda Politikanın Değişen Çehresi, Çev. A. Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 105-124.
• Harvey D (2014). Postmodernliğin Durumu. 7. Baskı, Çev. S Savran. İstanbul: Metis Yayınları.
• Inglehart R ve Flanagan S C (1987). Value Change in Industrial Societies. The American Political Science Review, 81(4), 1289-1319.
• İnal A (1994). Haber Üretim Sürecine İki Farklı Yaklaşım. İçinde: İLEF Yıllık’93, Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları, 155-177.
• İnsel A (2015). “Tikelci Evrensellik” Mümkün mü? İçinde: E. Laclau (Yazar), Evrensellik, Kimlik ve Özgürleşme 4. Baskı, Çev. E Başer, İstanbul: Birikim Yayınları, 7-14.
• İsmailoğlu Ş (2016). Cerattepe’nin Doğası; Kapitalizmin Doğası. Bianet, 25 Şubat. http://bianet.org/bianet/siyaset/172398-cerattepe-nin-dogasi-kapitalizmin-dogasi, Son Erişim Tarihi: 21.01.2021.
• Kaner Koç N (2012). Türkiye’deki Yazılı Basında Tekel İşçi Eyleminin Sunumu. Çalışma ve Toplum, 35(4), 189-215.
• Kellner D (2004). Tabandan Küreselleşme: Radikal Demokratik bir Teknopolitikaya Doğru. İçinde: M. Özbek (Ed.), Kamusal alan, İstanbul: Hil Yayınları, 715-735.
• Kemaloğlu N. (2016). Bir ‘devlet projesi’ Cerattepe!. Sendika.org, 24 Şubat. https://sendika63.org/2016/02/bir-devlet-projesi-cerattepe-nihal-kemaloglu-birgun-331134/, Son Erişim Tarihi: 10.05.2021.
• Kumar D (2005). “What’s Good for UPS is Good for America”: Nation and Class in Network Television News Coverage of the UPS Strike. Television & New Media, 6(2), 131–152. http://tvn.sagepub.com/content/6/2/131, Son Erişim Tarihi: 24.11.2019.
• Laclau E ve Mouffe C (2015). Hegemonya ve Sosyalist Strateji. Çev. A Kardam, İstanbul: Birikim Yayınları.
• Lee M A ve Solomon N (1991). Unreliable Sources: A Guide to Detecting Bias in News Media. New York: Carol Publishing Group.
• Mater Ç (2013). Hani Grev Aksatmıyordur? Bainet, 28 Mayıs. http://bianet.org/bianet/emek/146958-hani-grev-aksatmiyordu, Son Erişim Tarihi: 28.04.2021.
• Mattoni A (2016). Media Practices and Protest Politics: How Precarious Workers Mobilise. London: Routledge.
• McCarthy J D, McPhail C ve Smith J (1996). Images of Protest: Dimensions of Selection Bias in Media Coverage of Washington Demonstrations, 1982 and 1991. American Sociological Review, (61)3, 478-499. www.jstor.org/stable/2096360, Son Erişim Tarihi: 11.11.2019.
• Melucci A (2007). Yeni Toplumsal Hareketler: Sosyolojik Bir Yanılgı Üzerine Düşünceler. İçinde: H Erbaş (der.), Fark/Kimlik Sınıf, Çev. M K Coşkun, Ankara: Eos Yayınları, 89-104.
• Öndül H (2016). Barışın İzlenmesi ve Çevre. Evrensel, 25 Şubat, 2.
• Özdil Y (2013). Teheyersen. Hürriyet, 16 Mayıs, 3.
• Özer Ö (2001). Kazanılmış Hakkın Tersine Çevrilmesi: 1 Mayıs 1996 Olaylarının Türk Basınında Sunumu. Gazi İletişim Dergisi, (9), 107-135.
• Özsever A (2013). THY Grevine Güçlü Destek Şart. Sendika.org, 22 Mayıs. https://sendika63.org/2013/05/thy-grevine-guclu-destek-sart-atilla-ozsever-yurt-109600/, Son Erişim Tarihi: 21.01.2020
• Özsever A (2013). AKP’nin Grev Kırıcılığıyla Mücadele. Sendika.org, 18 Mayıs. https://sendika63.org/2013/05/akpnin-grev-kiriciligiyla-mucadele-atilla-ozsever-yurt-108948/, Son Erişim Tarihi: 21.01.2020.
• Pakulski J (2007). Toplumsal Hareketler ve Sınıf: Marksist Paradigmanın Çöküşü. İçinde: H Erbaş (der.), Fark/Kimlik Sınıf, Çev. M K Coşkun, Ankara: Eos Yayınları, 31-71.
• Savaş A (2013). Sendikal Kriz-I: Deniz Bitiyor. Sendika.org, 21 Mayıs. https://sendika63.org/2013/05/sendikal-kriz-i-deniz-bitiyor-alpaslan-savas-sol-109490/, Son Erişim Tarihi: 15.05.2021.
• Savran S (2011). Türkiye’de Sınıf Mücadeleleri, Cilt I: 1908-1980. 3. Baskı, İstanbul: Yordam Kitap.
• Sezer S (2013). THY Grevcileri Nasıl Döner? Evrensel, 29 Haziran, 6.
• Stevenson N (2015). Medya Kültürleri, Sosyal Teori ve Kitle İletişimi. 2. Baskı, Çev. G Orhon ve B E Aksoy, Ankara: Ütopya Yayınları.
• Şen A F (2011). Kültürel Kimlikler Karşısında Sınıf Kimliğinin ve İşçi Sınıfı Kimliğinin Medyada Temsili (Tekel İşçi Eylemi Örneği). İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (33)87-112.
• Şen A F (2012). Toplumsal Hareketler ve Medya: “Wall Street İşgali”nin Medyada Temsili. Global Media Journal Turkish Edition, 2, 138-167.
• Şen A F ve Çetinkaya A (2013). Medyada Sınıf Temsilleri: “1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü” Haberleri Üzerine Bir Çözümleme. Akdeniz İletişim, (19), 78-93.
• Tırman C (2007). Representations of Labor Protests Against Privatization in Turkish Press: The Cases of SEKA and TÜPRAŞ. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Orta Doğu Üniversitesi.
• Timisi N (2003). Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Toker Ç (2016). Devletleşmiş Şirket. Sendika.org, 22 Şubat. https://sendika63.org/2016/02/devletlesmis-sirket-cigdem-toker-cumhuriyet-330758/, Son Erişim Tarihi: 10.05.2021.
• Toker Ç (2016). Devletleşmiş Şirket-2. Sendika.org, 24 Şubat. https://sendika63.org/2016/02/devletlesmis-sirket-2-cigdem-toker-cumhuriyet-331116/, Son Erişim Tarihi: 10.05.2021.
• Tunçcan Ongan N (2016). Doğama, İşime, Cebime Dokunma! Evrensel, 20 Şubat, 6.
• Urry J (1995). Örgütlü Kapitalizmin Sonu. İçinde: S Hall ve M Jacques (der.), Yeni zamanlar: 1990’larda Politikanın Değişen Çehresi, Çev. A Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 95-104).
• Yaylagül L (2016). [Eski ve Yeni] Toplumsal Hareketlerin Ekonomi Politiği. İçinde: E Dağtaş (der.), Özgürleşmenin Yolları, Ankara: Ütopya Yayınları, 123-149.
• Yılmaz M Y (2016). Sıra ‘Milletin Ormanına’ Geldi. Hürriyet, 24 Şubat, 17.
• Zengin T (2013). THY’de Grev Denemesi ya da Sendikacılığın Bitişi. Yeni Şafak, 30 Mayıs, 18.