Castells ile Kent Siyasetini Post-Temelci Siyaset Açısından Yeniden Düşünmek

Yıl 2024, Cilt: 48 Sayı: 2, 343 - 369, 25.06.2024

Hatice Pehlevan Berber

Öz

Kent kavramı özü itibariyle farklı disiplinlerin konusu olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Üretim ve tüketimin meydana geldiği, toplumsal örgütlenme ve işbölümü ile kolektif değerlerin üretildiği mekânlar olarak kentler önemli bir araştırma nesnesi haline gelmişlerdir. Sadece fiziki değil sembolik anlamlarıyla da mekânın ve insanın karşılıklı bir etkileşim halinde olmaları nedeniyle sürekli gelişen dinamik süreçlerden etkilenirler. Sanayileşme gibi kentleşme sürecini tetikleyen ve kenti sosyolojik, ekonomik ve siyasi açıdan belirleyen dinamikler kentin anlaşılma biçimine ışık tutar. Gelişmiş kapitalist toplumlarda oluşan kent kavramsallaştırması Neo- Marksist kent kuramcısı ve sosyolog Manuel Castells tarafından tarihsel koşullar içerisinde kapitalizmin getirdiği unsurlarla ele alınmıştır. Castells gerek kendisinden önceki kent sosyoloji kuramların karşı yönelttiği eleştirilerle gerekse kendisine karşı yöneltilen eleştirilerle kent konusunu çatışmanın merkezi olarak yorumlanmasını sağlamıştır. Bu makalede öncelikle Manuel Castells’ın kent kavramsallaştırması bağlamında gelişen siyasi, ekonomik ve ideolojik bir birim olarak kent anlayışları açıklanmaktadır. Ekonomik olarak kent, kapitalist üretim ilişkilerinin üretim araçları ve emek gücü çelişkilerini kapsar. Siyasi olarak kent devletin müdahalesi ve kentsel toplumsal hareketler arasındaki çatışmayı ifade eder. İdeolojik olarak kent ise ekonomik ve siyasi birimleri olarak kentlerin içinde bulundukları kentsel krizlerin düşünsel boyutudur. Daha sonra ise Castells’ın kent düşüncelerine yönelik eleştirilerden post-temelci siyaset anlayışına değinilmektedir. Castells’ın kente dair düşüncelerindeki kentsel siyaset, bu çalışma açısından geliştirilmeye muhtaç görülmektedir. Kapitalist kent biçiminde siyasetin sınıf, tüketim, toplumsal hareket, kurumsal düzen gibi belirli temellerle sınırlandırılması açısından farklı siyasal olanaklar baskılanmıştır. Post-temelci siyasi düşünürler arasında yer alan Mouffe, Ranciere ve Badiou’nun siyasete yönelik düşünceleri, temelciliğe karşı post-temelci siyasetin olanaklarına yeni bir boyut katarak bu sınırlılık için alternatif olabilir. Post-temelci siyasi düşünceye göre göre siyasal olarak adlandırılan olayın sabit ve değişmez temelleri yoktur. Siyaset ve siyasal sürekli oluşum halinde olan, ontolojik olarak zayıf temeller üzerinde hareket ederler. Kentsel toplumsal hareketler geçerli bir siyasal vakalar olarak görülse de kapitalist kent örgütlenmesinin bu hareketlerin temelleri olarak yorumlanması post-temelci açıdan eksiktir. Bu çalışmada, Castells’ın oldukça kapsamlı ve aydınlatıcı kent düşünceleri üzerinden post-temelci siyasete dayanarak siyasal açıdan kentin nasıl yorumlanabileceği üzerinde durulmaktadır. Kent siyasetinde siyasal olanı zayıf temellerde yorumlayarak farklı olanakları düşünmeyi teşvik etmek çalışmanın amacıdır. Bunun için post-temelci siyasal teori ile kent siyasetinin daha geniş ve kapsamlı bir şekilde ele alınabileceği öne sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

: Castells, Ranciere, Mouffe, Badiou, kent siyaseti, post-temelci siyasal düşünce.

Kaynakça

• Badiou A (2011). Felsefe İle Politika Arasındaki Gizemli İlişki. Çev. M Erşan, İstanbul: Monokl Yayınları.
• Badiou A ve Hallward P (1998). Politics And Philosophy An Interview With Alain Badiou. Angelaki: Journal of the Theoretical Humanities, 3(3), 113-133.
• Bal H (2020). Kent Sosyolojisi. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Bıçkı D (2006). Harvey ve Castells’de Kent Sorunsalı: Politik Ekonomi Vizyonu ve Sınırlılıkları. U.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (11), 111-130.
• Castells M (1977). The Urban Question. Londra: Edward Arnold.
• Castells M. (1978). Urban Social Movements And The Struggle For Democracy. The Citizens’ Movement in Madrid. International Journal of Urban and Regional Research, 2 (1-3), 133-146.
• Castells M (1983). The City and Grassroots. Londra: Edward Arnold.
• Castells M (1997). Kent, Sınıf, İktidar. Çev. A Erendil, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Castells M ve Kumar M (2014). A Conversation With Manuel Castells. Berkeley Planning Journal, 27 (1), 93-99.
• Dikeç M (2002). Police, Politics And The Right To City. GeoJournal, (58), 91-98.
• Dikeç M (2004). Voices Into Noises: Ideological Determination of Unarticulated Justice Movements. Space and Polity, 8(2), 191-208.
• Dikeç M (2005). Space, Politics And The Political. Environment and Planning D: Society and Space, 23, 171-188.
• Dikeç M ve Swngedouw E (2017). Theorizing The Politicizing City. International Journal of Urban and Regional Research, 1-18.
• Elliot B (1980). Manuel Castells and The New Urban Sociology. British Journal of Sociology, 31 (1), 151-158. Gottdiener M (2001). Mekân Kuramı Üzerine Bir Tartışma: Kentsel Praksise Doğru. Çev. Ç Keskinok, Praksis (2), 248-269.
• Genç vd. (2021). Kentlerin Türkiyesi İmkânlar, Sınırlar ve Çatışmalar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Güllüpınar F (2012). Kent Sosyolojisi Kuramları üzerine Bir Literatür Değerlendirmesi. Çağdaş Yerel Yönetimler, 21 (3), 1- 29.
• Güllüpınar F (2013). Kent Kuramları. İçinde: F Güneş (ed.), Kent Sosyolojisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 50-83.
• Hewlett N (2018). Özgürleşmeyi Yeniden Düşünmek. Çev. H İ Mavituna, İstanbul: Metropolis Yayıncılık.
• Katznelson I (2019). Marksizm ve Kent. Çev. C Göğüş, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Keleş R (2015). Kentleşme Politikası. Ankara: İmge Kitabevi
• Koç T (2009/ 2010). Kapitalist Kent Olgusu Ve Kentsel Siyaset Üzerine Yaklaşımlar. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, Cilt, (29), 39-52.
• Koyuncu A (2011). Sosyoloji Kuramlarında Kent. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, 31- 56.
• Marchart O (2007). Post-Foundational Political Thought. Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Merrifield A (2017). Yeni Kent Sorunu. Çev. C Akyos, İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Miller B (2006). Castells’ The City and The Grassroots: 1983 and Today. International Journal of Urban and Regional Research, 30 (1), 207-211.
• Mouffe C (1995). Post-Marxism: Democracy and Identity. Environment and Planning, 13, 259-265.
• Mouffe C (2018). Siyasal Üzerine. Çev. M Ratip, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mouffe C (2019) Sol Popülizm. Çev. A Yanık, İstanbul: İletişim.
• Özdemir E (2019). Kent Sosyolojisi Yaklaşımları. İçinde K Alver (ed.), Kent Sosyolojisi, İstanbul: Çizgi Kitabevi, 119-147.
• Ranciere J (1992). Politics, Identification, Subjectivization. October, 61(Summer), 58-64.
• Ranciere J (2001). Ten Theses on Politics. Theory & Event, 5(3), 1-16.
• Ranciere J (2007). Siyasalın Kıyısında. Çev. A U Kılıç, İstanbul: Metis Yayınları.
• Saç S (2023). Politikayı Özgürleştirmek, Özgürlüğü Politikleştirmek: Badiou, Ranciere ve Laclau Üzerinden Bir Okuma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 78, 431-447.
• Stoker G (1998).Theory and Urban Politics. International Political Science Review, 19 (2), 119-129.
• Swyngedouw E (2014). Insurgent Architects, Radical Cities and The Promise of The Political. In J. Wilson & E.
• Swyngedouw (eds.), The Post-Political And Its Discontents, Great Britain: Edinburg University Press Ltd, 169-189.
• Swyngedouw E (2017). Unlocking The Mind-trap: Politicising Urban Theory and Practice. Urban Studies, 54 (1), 55-61.
• Stravrides S (2019). Müşterek Mekân. Çev. C Saraçoğlu, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Şengül H T (2001). Sınıf Mücadelesi ve Kent Kuramı. Praksis, (2), 9- 31.
• Urry J (1999). Mekânları Tüketmek. Çev. R G Öğdül, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.