Kültürel Temellük Kavramının Eleştirel Bir Perspektifle İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 49 Sayı: 1, 104 - 118, 20.03.2025

Ali Eşref Keleş , Hüseyin Türk

Öz

Bu çalışma kültürel el koyma veya temellük eyleminin tarihsel bir bağlamda ele alarak şimdiye kadar Türkçede ismi konmamış ve irdelenmemiş bu kavramı Türkçe okur için eleştirel giriş yapmıştır. Kültürel el koyma kavramına dair tartışmalar kökenleri 1970’lerdeki Oryantalizm ve kültüre dair tartışmalara dayansa da, bu kavram 1990’larda Kanada ve Amerika’daki yerli hakları çalışmaları sonucu olarak ortaya çıkmış ve dünyaya yayılarak bugüne kadar tartışıla durulmuştur, özellikle Batı’da. Kültürel temellük egemen toplumların ve mensuplarının ezilen ve domine edilen toplumlarının ürettiği kültürel değerleri ve üretimlerini izinsiz alarak kendi zimmetine geçirmesin ve egemenlerin bunlardan maddi kazanç elde etmesini ifade eder. Bu Kültürel yağmalama, kültürel temellük veya kültürel el koyma olarak Türkçeye çevrilebilecek kavram, hakim Batı kültürün yerli halkların maddi varlığına, toprağına ve insanını köleleştiren kolonyal geçmiş alışkanlığının devamı olan bir ‘çalma’ geleneğinin devamı olarak bu eğilimlerin kültürel alanda devamlığını ifade eder. Kültürel temellük ötekinin kimliğini, hikâyesini, kültürünü ve kültürel otantikliğin tehdit eder. Kültürel el koyma kendi kültürlerinde geçinen ezilen toplumların geleceklerini tehdit ettiğin için, etik olmayan ve egemenlerin kazanç ve kar sağladığı için durdurulması gereken bir pratiktir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Temellük, Kültürel El Koyma, Kolonyalizm, Kültürel Yağma, Kültürel Soykırım

Kaynakça

• https://theconversation.com/cultural-appropriation-when-borrowing-becomes-exploitation-57411. Son erişim tarihi, 11.03.2025.
• Berardi F (2015). Heroes Mass Murder and Suicide. London: Verso.
• Crane W (2018a). Cultural Formation and Appropriation In the Era of Merchant Capitalism. Historical Materialism, 26(2), 242-270.
• Crane W (2018b). Kültürel Temellük Kavramındaki Özcülüğü Aşmak. https://www.e-skop.com/skopbulten/kulturel-temelluk-kavramindaki-ozculugu-asmak/3948. Son erişim tarihi, 11.03.2025. Freire J Gertner R ve Gertner D (2022). Cultural Appropriation and Destination Brands. Geo Journal of Tourism and Geosites, 40(1), 79-88.
• Graeber D ve Wengrow D (2021). The Dawn of Everything: A New History of Humanity. London: Penguin UK.
• Haynes P (2021). The Ethics and Aesthetics of Intertextual Writing: Cultural Appropriation and Minor Literature. The British Journal of Aesthetics, 61(3), 291-306.
• Hooks Bell (2014). Black Looks: Race and Representation (2nd edition). New York: Routledge.
• Kane J E (2021). What Is Cultural Appropriation, and How Does It Differ from Cultural Appreciation? The Conversation. https://theconversation.com/what-is-cultural-appropriation-and-how-does-it-differ-from-cultural-appreciation-162331. Son erişim tarihi, 11.03.2025.
• Kleinman A ve Kleinman J (1996). The Appeal of Experience; the Dismay of Images: Cultural Appropriations of Suffering in Our Times. Daedalus, 125(1), 1-23.
• Loar M P ve MacDonald C (2017). Rome, Empire of Plunder: The Dynamics of Cultural Appropriation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Lindqvist S (2007). Terra Nullius: A Journey Through No One's Land. New York: The New Press.
• Nicholas G (2017). Victoria’s Secret Does It Again: Cultural Appropriation. The Conversation. https://theconversation.com/victorias-secret-does-it-again-cultural-appropriation-87987. Son erişim tarihi, 19.11.2024.
• Oluo I (2019). So You Want to Talk About Race. New York: Hachette UK.
• Reire J Gertner R ve Gertner D (2022). Cultural Appropriation and Destination Brands. Geo Journal of Tourism and Geosites, 40(1), 79-88.
• Rogers R A (2006). From Cultural Exchange to Transculturation: A Review and Reconceptualization of Cultural Appropriation. Communication theory, 16(4), 474-503.
• Samson C (2020). A World You Do Not Know: Settler Societies, Indigenous Peoples and the Attack on Cultural Diversity. London: University of London.
• Said E W (2012). Culture and Imperialism. New York: Vintage.
• Whitney J (2017). Braid Rage: Is Cultural Appropriation Aarmless Borrowing or a Damaging Act? The Conversation. https://theconversation.com/braid-rage-is-cultural-appropriation-harmless-borrowing-or-a-damaging-act-77920. Son erişim tarihi, 11.03.2025.
• Young James O ve Conrad G Brunk (2009). The Ethics of Cultural Appropriation, Malden, MA: Wiley-Blackwell.
• Young J O (2010). Cultural Appropriation and the Arts. Oxford: John Wiley & Sons.