Küreselleşme Sürecinde Türk İşçi Sendikacılığı ve Yaşanan Örgütlenme Sorunu

Yıl 2006, Sayı: 16, - , 01.12.2006

GÜLŞEN Gerşil MEHTAP Aracı

Öz

Tüm dünyada, özellikle 80’li yıllardan sonra yaşanan küreselleşme süreci istihdamın yapısı ve kullanımı üzerinde gözlemlenebilir değişimler meydana getirmiştir. Yeni teknolojilerin devreye girmesiyle işgücü talebinin biçimi değişmiş, niteliksiz işgücünün yerini, bilgi düzeyi yüksek, eğitilmiş işgücü almıştır. İstihdamın yapısındaki bu değişim çalışma koşullarının değişmesiyle daha da artmıştır. Endüstri sektöründe istihdam azalırken, daha çok nitelikli işgücü gibi sendikaya çok az ilgi duyanların yer aldığı hizmet sektöründeki istihdam artışı ve ortaya çıkan yeni çalışma türleri (esnek / kısmi zamanlı çalışma gibi) sendikalar için geçmişte olduğundan daha etkili bir örgütlenme sorununu ortaya çıkarmıştır. Özelleştirme ve alt işveren uygulamaları da sendikaların örgütlenme alanını daraltmaktadır. Devlet, işveren rolünden giderek uzaklaşmakta, bu durum kamu kesiminde büyüyen ve gelişen sendikacılığı bir varolma savaşıyla karşı karşıya bırakmaktadır. Yaşanan bu değişimler, Türkiye’deki sendikal yapılarda köklü bir değişiklik yapılmasını zorunlu hale getirmiştir. Eski sendikal yapılanmalar günümüz sendikalarının örgütlenme sorunlarına çözüm üretmekte yetersiz kalmaktadır. Sendikaların birer sivil toplum örgütü olarak görevlerini yerine getirebilmeleri ancak köklü bir değişimle mümkün olabilir.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, İşçi Sendikacılığı, Sendikal Örgütlenme, İstihdam, Değişim

Turkish Unionism during Globalization and Organizational Latitude of Unions

Öz

Globalism, especially after 1980’s, has caused variations in the structure and usage of employment. Labor demand characteristics have changed, i.e. unskilled labor has been replaced by highly knowledgeable, educated labor due to the adaptation of new technologies. The variations in labor structure have been further spurred by the variations in working conditions. The decline of industry employment, the increase of service sector employment in which the qualified workforce show less interest in unions and the new working models (e.g. flexible/partial time employment) aggravated the problem of effective organizations of unions. In addition, privatization and subcontractor applications have been bringing about concretionary pressure on organizational latitude of unions. Governments departing from the role of being an employer have pushed the developing unionism in this sector to the edge of existence. All the variations had made it necessary a fundamental change in Turkey’s union structures, Union formations of the past are incompetent to solve the organizational problems of today’s union. In order to function as modern non-profit civil society organization, unions have to embrace the above mentioned radical changes.

Anahtar Kelimeler

Globalism, Unionism, Union Organizations, Employment, Variation

Kaynakça

• Akaya, Yüksel (2003), “ Küreselleşme Kıskacında Türkiye’de İşçi Sınıfı ve Temel _CD/10_kiskac/index.htm>, (Erişim Tarihi: 23.03.2004) ”,
• Akyıldız, Hüseyin (2001), Ücret Yapısının Oluşumu, Süleyman Demirel Üniversitesi, İİBF Yayınları, Yayın No: 11, Isparta
• Atılgan, Gökhan (2003), “İşsizlik: Devlet ve Sermaye İçin Hem Tehdit Hem Fırsat”, <http://www.petrol-is.org.tr/2003_CD/06_issizlik/index.htm>, (Erişim Tarihi:15.04.2004)
• Ayaz, Nükhet (1992), “İşçi Ücretlerindeki Reel Durum ve Sendikaların İktisadi Önemi”, 1991, ’91 Yılı Eğitim Seminerlerimiz, Öz İplik-İş Sendikası Eğitim Yayınları, Ank.
• Çalışma ve Soyal Güvenlik Bakanlığı, (2003), “Ekonomik Faaliyetlere Göre İşçi <http://www.die.gov.tr/yıllık/10_Calısma.pdf>, 23.06.2005). İşveren Sendikaları, (Erişim Tarihi:
• Demir, Fevzi (2003), Yargıtay Kararları Işığında İş Hukuku Ve Uygulaması, 4857 Sayılı İş Kanunu İle Yeniden Düzenlenmiş, 3. Baskı, Anadolu Matbaacılık, İzmir
• DİE, 2005 Yılı Hane Halkı İşgücü Anketi Şubat Sonuçları,
• DİE, (2004), “Hanehalkı İşgücü Anketi 2004 Aralık Sonuçları”, 04.html>, (Erişim Tarihi: 23.06.2005) DİE,(2005), “Hanehalkı İşgücü Anketi <http://www.die.gov.tr/TURKISH/SONIST/ISGUCU/250505.xls>, (Erişim Tarihi: 23.06.2005) DİE, (2005), <http://www.die.gov.tr/yıllık/10_Calısma.pdf>, 23.06.2005). Yapan İşyeri ve İşçiler”, Tarihi: (Erişim
• Enerji-Yapı Yol Sen, Yılsız, “Ortak Örgütlenme ve Bedaş Deneyimi”, Sınıf HareketindeYön <http://www.sendika.org/belgeler/belgeler.htm>, 28.01.2004) Dergisi, Tarihi: (Erişim
• Gerek, Nüvit (1990), “İşçi-İşveren İlişkilerinde İletişim Sorunu”, Kurgu, “A.Ü. Açık Öğretim Fakültesi, İletişim Bilimleri Dergisi”, Sayı: 7, Ocak, 1990, Eskişehir.
• Gerşil, Sarı, Gülşen (2004), “Küreselleşme ve Çok Uluslu İşletmelerin Çalışma İlişkilerine Etkileri”, “Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi”, C.6, S.1, 1 Ocak-31 Mart, İzmir.
• Hakİş,(2003)“HukukFaaliyetleri”,<http://www.sendika.org/belgeler/belgeler.ht m>, (Erişim Tarihi: 28.01.2003)
• Hatman, Ülkü (2003), “2003 Türkiye’sinde Esnekliğin İş Yasası ve Sendikal Harekete _CD/16_yasa/index.htm>, (Erişim Tarihi: 20.03.2004)
• Işıklı, Alpaslan (1995), “Sendikacılık Ve Siyaset”, Cilt: 2, Öteki Sendika, Ank.
• İşKur(2003),İstihdamDurumRaporu,<http://www.iskur.gov.tr/mydocu/istihdam durumraporu/İstihdam%20Durum%20Raporu.doc>,(Erişim Tarihi:21.04.2004 )
• Kağnıcıoğlu, Deniz (1999), Türkiye’de Kamu Sektöründe İşçi Sendikacılığı ve Küreselleşmenin Etkileri, A.Ü. İİBF Yayınları, No: 160, Eskişehir
• Kamu Sen (2004), İstihdam,İşsizlik ve Ücret Sorunlarına Çözüm Arayışları, Türkiye Kamu Sen Arge Yayınları, Yayın No: 10, Ank., s. 22
• Koç, Yıldırım (1999), Sendikacılık Siyaset Türk-İş, Türk-İş Eğitim Yayınları, Ank.
• Koray, Meryem (1994), Değişen Koşullarda Sendikacılık, TÜSES, Promat Basım, İst.
• Koray, Meryem (2000), Sosyal Politika, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
• Koray, Meryem (2003), “Küreselleşmeye Eleştirel Bir Bakış, Yeni Bir Küresel Anlayışın Ve Örgütlenmenin Kaçınılmazlığı”, <http://www.petrol- is.org.tr/2003_CD/02_elestri/index.htm>, (Erişim Tarihi: 23.03.2004)
• Köse, Sevinç (2003), Türkiye’de Ekonomik ve Sosyal Sorunların Endüstri İlişkilerine Yansıması ve Çözüm Önerileri, Emek Matbaası, Manisa
• Mahiroğulları, Adnan (2002), “Küreselleşme Sürecinde Sendikacılığın Gücündeki Değişim (Fransa Örneği)”, Çimento İşveren Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 4, Temmuz 2002, Ank.
• Tisk (1995), XIX. Olağan Genel Kurul Çalışma Raporu, Tisk, Ank.
• Tisk Yayınları(2004),Türkiye’de Kayıtdışı İstihdam Ve Çözüm Yolları, <http://www.tisk.org.tr/yayinlar.asp?sbj=ic&id=805>,(ErişimTarihi:2 7.04.2004)
• Topak, Oğuz (2003), “Esnekliğin Ötesi, Yeni İş Kanunu Tasarısı”, <http://www.petrol-is.org.tr/2003_CD/17_esneklik/index.htm>, (Erişim Tarihi: 23.03.2004)
• Yılmaz, Onur (2004), “Personel Rejimi Düzenlemeleri ve Çalışma Yaşamı”, file=article&sid=94>, Yayın Tarihi: 04.06.2005, (Erişim Tarihi: 04.06.2005)