Dr. Nuriye Peker’in 1961 Tarihli Zavallı Çocuklar Kitabının Türkiye’de Sosyal Pediatrinin Gelişim Sürecindeki Yeri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, , 332 - 345, 30.05.2023

Banu Buruk , Perihan Elif Ekmekçi , Selen Peker , Nejat Akar

https://doi.org/10.31020/mutftd.1274720

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Dr. Nuriye Peker’in “Zavallı Çocuklar” başlıklı kitabının, sosyal pedi-atrinin ülkemizdeki gelişim sürecindeki yerini karşılaştırmalı olarak incelemektir.
Yöntem: Öncelikle Dr. Peker’in tıp eğitimi ve onun sosyal pediatriye yönelmesinde etkili olan unsur ve kişiler incelenmiştir. Akabinde “Zavallı Çocuklar” kitabı, içerik, söylem ve metodolojik açıdan analiz edilmiş, daha sonra kitapta yer alan sosyal pediatriye ilişkin yaklaşımların dönemin ulusal ve uluslararası mevzuatında nasıl yer aldığı irdelenmiştir. Son olarak, “Zavallı Çocuklar” kitap içeriği, 1968 yılında ülkemiz basılmış olan ilk sosyal pediatri ders kitabının yazarı olan Dr. Sabiha Özgür’ün tanımladığı ‘gelişmekte olan ülkelerde sosyal pediatrinin dört ana hedefi’ kapsamında tartışılmıştır.
Bulgular: “Zavallı Çocuklar” kitabının yazıldığı dönemde ülkemizde ve dünyada etkin olan ‘nature-nurture’ tartışmasında ‘nature’ kavramının ön planda olduğu göz önünde bulundurulursa, Dr. Peker’in çocuk ile kurulacak kuvvetli hissi bağın sağlığın korunması ve iyileştirilmesi için çok önemli olduğunu kendi klinik deneyimleri ile anlatmış olması özgün bir bulgudur. Dr. Peker’in hastalarına ve ailelerine son derece hakim olması, kitabın tamamında, anne ve babaya karşı yargıdan uzak olması ve çocuk ile etkileşimlerine ilişkin nedensel bir bağ kuruyor olması ise kitaba ilişkin diğer bulgulardandır.
Sonuç: Dr. Peker’in, hekimlik yaptığı dönemdeki yaygın anlayışın aksine kendisine getirilen çocuk hastaların sıkıntılarının arkasındakini görebilecek hassasiyet, duyarlılık, zaman ve bilgisinin bulunması, onun çocuk psikiyatristi görüşünü ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal pediatri, Tarihsel süreç, Dr. Nuriye Peker

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

Bu çalışma kapsamında incelediğimiz tüm orijinal belgeleri ve Zavallı Çocuklar kitabının basılı kopyasını temin etmemizde bize yardımlarını esirgemeyen sayın yüksek mühendis Hasan Ali Peker’e teşekkürlerimizi sunarız.

A Study on the Place of Dr. Nuriye Peker's 1961 Book for Zavallı Çocuklar -Poor Children in the Development Process of Social Pediatrics in Turkey

Öz

Object: The aim of this study is to Dr. Nuriye Peker's book titled "Zavallı Çocuklar-Poor Children" is to examine comparatively the place of social pediatrics in the development process in our country.
Method: First, Dr. Peker's medical education and the factors and people who were influential in her orientation to social pediatrics were examined. Afterward, the book "Poor Children" was analyzed in terms of content, discourse, and methodology, and then it was examined how the approaches to social pediatrics in the book took place in the national and international legislation of the period. Finally, the content of "Poor Children" book has been discussed within the scope of “four main objectives of social pediatrics in developing countries” defined within the first social pediatrics textbook published in our country.
Results: Considering that the concept of 'nature' was at the forefront of the 'nature-nurture' debate that was active in our country and in the world at the time the book “Poor Children-Zavallı Çocuklar” was written, it is an original finding that Dr. Peker explained with her own clinical experience that the strong emotional bond to be established with the child is very important for the protection and improvement of health. Other findings related to Dr. Peker’s book are that she has a great command of her patients and their families, that she is far from judgmental towards parents throughout the book, and that she establishes a causal link with her interactions with the child.
Conclusion: Dr. Peker's sensitivity, time, and knowledge to see what is behind the problems of the pediatric patients brought to her, contrary to the common understanding during her practice as a physician, reveals her notion of a child psychiatrist.

Anahtar Kelimeler

Social pediatrics, Historical process, Nuriye Peker

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• 1. Uzun AK, Akkuş SY. Sosyal Pediatri Polikliniği’nden Çocuk Gelişimi Birimi’ne Yönlendirilen Çocukların Dosyalarının Birime Yönlendirilme Nedenleri, Değerlendirme Sonuçları ve Sosyo- Demografik Özellikleri Açısından İncelenmesi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi (ASBD) 2020;140:1-14.
• 2. Özgür S, Özgür T. Sosyal Pediatri. Ders Kitabı. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Neşriyatı. No: 64. Bornova Ege Üniversitesi Matbaası; 1968.
• 3. Sağlık Bakanlığı. [Internet]. Sağlık Bakanlığı Tarihçesi. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,11492/tarihce.html.
• 4. Gökçay G, et al. Türkiye’de Sosyal Pediatri Eğitimi. Çocuk Dergisi - Journal of Child 2021;21(3):266-269.
• 5. Özgür S, Özgür T. Sosyal Pediatri. Ders Kitabı. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Neşriyatı. No: 64. Bornova Ege Üniversitesi Matbaası, 1968.
• 6. Dr. Ahmet Cemil Emler ve kızı Dr. Nuriye Peker’in 1934 yılında birbirlerine gönderdikleri mektuplar. Yüksel Mühendis Hasan Ali Peker arşivi.
• 7. Akar N. Bozkır Çocuklarına Bir Umut, Dr. Albert Eckstein. Gürer Yayınları. İstanbul. 1. Baskı. ISBN: 978-605-5785-02-4. 2008. s. 53.
• 8. Dr. Nuriye Peker ve eşi Dr. Celal Peker’in 1941-49 yılları arasında birbirlerine gönderdikleri mektuplar. Yüksel Mühendis Hasan Ali Peker arşivi.
• 9. Alma Ata Declaration [Internet]. 1978. Erişim adresi: https://www.who.int/teams/social-determinants-of-health/declaration-of-alma-ata.
• 10. Institute of Medicine (US) Committee on Assessing Interactions Among Social, Behavioral, and Genetic Factors in Health. Genes, Behavior, and the Social Environment: Moving Beyond the Nature/Nurture Debate. Lyla M Hernandez, Dan G Blazer, editors. Washington (DC): National Academies Press (US); 2006. The National Academies Collection: Reports funded by National Institutes of Health. PMID: 20669442 Bookshelf ID: NBK19929 DOI: 10.17226/11693
• 11. Bakwin H, Bakwin RM. Growth, Development and Care of the Child. Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine 1940;59(1):112. doi:10.1001/archpedi.1940.019.
• 12. David M, Lézine I. Early Child Care in France. Early Child Development and Care 1974;(4):4-71.
• 13. Burger K. A Social History of Ideas Pertaining to Childcare in France and in the United States. Journal of Social History 2012;45(4):1005-1025. doi: 10.1 093/jsh/shr 144.
• 14. Bakar C, Oymak S, Maral I. Turkey’s Epidemiological and Demographic Transitions: 1931-2013. Balkan Med J 2017;34:323-34.
• 15. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). İstatistik Göstergeler 1923-2013. ISSN 1300-0535. 2013.
• 16. Peker N. Zavallı Çocuklar. Ankara, Güven Matbaası, 1961. S. 27.
• 17. Eckstein A. Türkiye’de Çocuk Hastalıkları ve Çocukların Korunması Problemleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları. Sayı:3. Almanca’dan Türkçe’ye çeviren Dr. Necdet Özlem. Kenan Matbaası. 1947.
• 18. Vahid A. Büyük Çocukların Beslenme Usulleri. Türkiye Himaye-i Etfal Cem’iyyeti Hıfs-ıs-sıhha ve Neşriyyat Çu’besi Numero: 10. Tıpkıbasım. TOBB ETÜ Yayınları, 2022. Yayına Hazırlayan P. Elif Ekmekci, danışmanlar Ahmet Acıduman, M. Nejat Akar, Berna Arda. ISBN: 978-975-9116-10-1(karton kapak), ISBN: 978-975-9116-21-7 (e-kitap).
• 19. Akol OK. Kimsesiz Çocuklar. Örnek Matbaası. Ankara, 1950, s.61.
• 20. Korunmaya Muhtaç Çocuklar Hakkında Kanun [Internet]. Kanun no: 5387, 1949. Erişim adresi: https://www.aile.gov.tr/chgm/teskilat-yapisi/kurum-hakkinda/.
• 21. Akol OK. Kimsesiz Çocuklar. Örnek Matbaası. Ankara. 1950, s.42.
• 22. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu. [Internet]. Kanun no:1593, 1930. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=1593&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=3.
• 23. Reçberoğulları AN. Çocuk Sağlığının Atatürk Dönemi Siyasetindeki ve Meclis Gündemindeki Yeri. International Journal of Social Inquiry 2021:13(1):329-356.
• 24. Eckstein A. Türkiye’de çocuk hastalıkları ve çocukların korunması problemleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları. Sayı:3. Almanca’dan Türkçe’ye çeviren Dr. Necdet Özlem. Kenan Matbaası. 1947, s 38.
• 25. Peker N. Zavallı Çocuklar. Ankara, Güven Matbaası. 1961, s.24.
• 26. Eckstein A. Türkiye’de çocuk hastalıkları ve çocukların korunması problemleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları. Sayı:3. Almanca’dan Türkçe’ye çeviren Dr. Necdet Özlem. Kenan Matbaası. 1947, s. 49.
• 27. Doğramacı İ. Annenin Kitabı. Yeni Matbaa. Ankara. 1952, s. 108.
• 28. Demirağ B. Çocuk bakımı sağlam ve hasta çocuk, annenin kitabı. Türkiye Matbaacılık ve Gazetecilik A. O. Yeni Matbaa. Ankara. 1951, s. 67.
• 29. Peker N. Zavallı Çocuklar. Ankara, Güven Matbaası. 1961, s. 97.