Evaluation of the Relationship Between Psychological Resilience, Spirituality and Attitudes Towards Caregiving for Dying Individuals in Nursing Students

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 3, 1092 - 1102, 30.09.2025

Sercan Mansuroğlu , Hatice Akkaya

https://doi.org/10.31020/mutftd.1608258

Öz

Aim: This study was conducted to determine the relationship between psychological resilience and spirituality levels of nursing students and their attitudes towards caregiving for dying patients and to examine the factors affecting these conditions.
Method: The sample of this cross-sectional study consisted of 205 (149 female-56 male) 2nd, 3rd and 4th year undergraduate nursing students with clinical experience. Data were collected face-to-face using the Brief Psychological Resilience Scale, Spirituality Scale, and Attitudes Toward Caring for the Dying Scale. Analyses were performed with SPSS 25.0 package program using descriptive statistics, t test, ANOVA test and Pearson correlation test.
Results: The mean age of the nursing students was 20.56±1.30 years, their psychological resilience level was 15.02±4.10 points, their spirituality level was 103.48±15.75 points, and their attitudes towards caring for the dying were 83.54±8.30 points. It was found that the psychological resilience level of the students differed statistically according to gender and the variables of encountering the case of death in clinical practice and caring for the dying individual (p<0.05). Spirituality levels were found to differ statistically according to marital status variable (p<0.05). It was determined that there was no significant difference between the attitude towards caring for a dying person and the sociodemographic variables of the students (p>0.05).
Conclusion: It was determined that the psychological resilience and spirituality levels of nursing students were generally at a moderate level, and their attitudes towards caring for the dying were moderate. It was found that male students, students who had encountered death cases in clinical practice, and students who had provided care to dying individuals had higher levels of psychological resilience. In addition, single students were found to have higher levels of spirituality than married participants.

Anahtar Kelimeler

Nursing students , Psychological resilience , Spirituality , Death , Caregiving

Etik Beyan

Kütahya Sağlık Bilimleri Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurul Başkanlığı (Tarih: 25/06/2024, Sayı: 2024/08-23)

Hemşirelik Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık, Maneviyat ve Ölmekte Olan Bireye Bakım Vermeye İlişkin Tutumları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi

Öz

Amaç: Bu araştırma, hemşirelik öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ve maneviyat düzeyleri ile ölmekte olan hastaya bakım verme tutumları arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve bu durumları etkileyen faktörlerin incelemesi amacıyla gerçekleştirildi.
Yöntem: Kesitsel tipte yapılan bu çalışmanın örneklemini 205 (149 kadın-56 erkek) 2., 3. ve 4. sınıfta öğrenim gören klinik deneyimi olan lisans hemşirelik öğrencileri oluşturdu. Veriler, kısa psikolojik sağlamlık ölçeği, maneviyat ölçeği ve ölmekte olan bireye bakım vermeye yönelik tutum ölçeği kullanılarak yüz yüze toplandı. Analizler, tanımlayıcı istatistikler, t testi, ANOVA testi ve pearson korelasyon testi kullanılarak SPSS 25.0 paket programı ile yapıldı.
Bulgular: Yaş ortalamaları 20,56±1,30 olan hemşirelik öğrencilerinin, psikolojik sağlamlık düzeyleri 15,02±4,10 puan, maneviyat düzeyleri 103,48±15,75 puan, ölmekte olan bireye bakım vermeye yönelik tutumları ise 83,54±8,30 puan olarak belirlendi. Öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeyinin cinsiyet ve klinik uygulamada ölüm olgusuyla karşılaşma ve ölmekte olan bireye bakım verme değişkenlerine göre istatistiksel olarak farklılaştığı bulundu (p<0,05). Maneviyat düzeylerinin ise medeni durum değişkenine göre istatistiksel olarak farklılık gösterdiği tespit edildi (p<0,05). Ölmekte olan bireye bakım vermeye yönelik tutum ile öğrencilerin sosyodemografik değişkenleri arasında anlamlı farklılığın olmadığı belirlendi (p>0,05).
Sonuç: Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ve maneviyat düzeylerinin genel olarak orta seviyede olduğu, ölmekte olan bireye bakım verme konusundaki tutumlarının ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Erkek öğrencilerin, klinik uygulamada ölüm vakasıyla karşılaşmış olanların ve ölmekte olan bireylere bakım sağlamış öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ayrıca, bekar öğrencilerin maneviyat düzeylerinin evli katılımcılara göre daha yüksek olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Hemşirelik öğrencileri , Psikolojik sağlamlık , Maneviyat , Ölüm , Bakım verme

Kaynakça

• 1. Özer Karadeniz K, Elmas S. Hemşirelikte Klinik Eğitim. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi 2021;4(2):132-137. https://dergipark.org.tr/tr/pub/avrasyasbd/issue/62452/866778
• 2. Masten AS, et al. Resilience in development and psychopathology: Multisystem perspectives. Annu Rev Clin Psychol 2021;17:521-549. doi:10.1146/annurev-clinpsy-081219-120307
• 3. Şahin G, Buzlu S. Sağlam öğrenci sağlam meslek: Hemşirelik öğrencilerinde psikolojik sağlamlığın önemi. Jaren 2019;5(3):233-240. doi:10.5222/jaren.2019.46220
• 4. Kim J. Nursing students’ relationships among resilience, life satisfaction, psychological well-being, and attitude to death. Korean J Med Educ 2019;31(3):251. doi:10.3946/kjme.2019.135
• 5. Beauchamp T, Childress J. Principles of Biomedical Ethics: Marking Its Fortieth Anniversary. Am J Bioeth 2019;19(11):9-12. doi: 10.1080/15265161.2019.1665402. 6. Balboni TA, et al. Spirituality in Serious Illness and Health. JAMA 2022;328(2):184-197. doi:10.1001/jama.2022.11086
• 7. Tüzer H, Kırca K, Özveren H. Investigation of Nursing Students’ Attitudes Towards Death and Their Perceptions of Spirituality and Spiritual Care. J Relig Health 2020;59:2177-2190. doi:10.1007/s10943-020-01004-9
• 8. Karadağ E. Do Perceptions of spiritual care affect attitudes towards care for dying patients in a group of Turkish nursing students? J Relig Health 2019;59:1702-1712. doi:10.1007/s10943-019-00815-9
• 9. Wang Y, Jin X, Liu M. Nursing students' perceptions of a good death: A mixed method study. Nurse Educ Today 2024;142:106343. doi:10.1016/j.nedt.2024.106343
• 10. Karadağlı F. Profesyonel Hemşirelikte Etik. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2017;6(3):197-200. https://dergipark.org.tr/tr/pub/duzcesbed/issue/31078/66727
• 11. Karaca T, Ercan Sahin N. The Effect of Palliative Spiritual Care Education on Nursing Students’ Perception of Spiritual Care and Attitudes towards Death in Turkey: A Quasi-Experimental Study. J Relig Health 2024. doi:10.1007/s10943-024-02196-0
• 12. Tüzer H, Kırca K, Özveren H. Investigation of Nursing Students’ Attitudes Towards Death and Their Perceptions of Spirituality and Spiritual Care. J Relig Health 2020;59:2177-2190. doi:10.1007/s10943-020-01004-9
• 13. Uysal N, Ceylan E, Koç A. Hemşirelik bölümü öğrencilerinin ölmekte olan bireyin bakımına ilişkin tutumları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2019;8(1):98-105. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gumussagbil/issue/43947/450621.
• 14. Smith BW, et al. The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. Int J Behav Med 2008;15:194-200. doi:10.1080/10705500802222972
• 15. Doğan T. Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. J Happiness Well-Being 2015;3(1):93-102. https://jhwbjournal.com/makale/53.
• 16. Şirin T. Maneviyat ölçeği'nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electron Turk Stud 2018;13(18). doi:10.7827/TurkishStudies.13996
• 17. Frommelt K. Attitudes toward care of the terminally ill: an educational intervention. Am J Hosp Palliat Care 2003;20(1):13-22. doi:10.1177/104990910302000108
• 18. Çevik B, Kav S. Attitudes and experiences of nurses toward death and caring for dying patients in Turkey. Cancer Nurs 2013;36(6):58-65. doi:10.1097/NCC.0b013e318276924c
• 19. Demiray T, Uğur E, Karabacak Ü. Covid-19 Pandemi Sürecini Yaşayan Hemşirelik Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık Durumları ve Üniversite Yaşamına Uyumlarının Değerlendirilmesi. YBH Dergisi 2024;5(2):37-55. doi:10.29228/llnursing.74456
• 20. Yener Özcan F, Ceylan B. Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin ve travma sonrası stres belirtilerinin incelenmesi. Curr Res Rev Psychol Psychiatry 2023;3(2):28-41. https://dergipark.org.tr/tr/pub/crrpp/issue/82436/1337707.
• 21. Arifoğlu B, Dağ Canatan S. Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik dayanıklılığı ile COVID-19 korkusu arasındaki ilişkinin incelenmesi: Tanımlayıcı çalışma. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci 2024;16(2):562-568. doi:10.5336/nurses.2023-100208
• 22. Erkoç B, Lotfi S. Sosyal hizmet öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin etik ikilem karşısında tutumlarına etkisinin tespit edilmesine yönelik bir araştırma. J High Educ Sci 2021;11(2):411-416. doi:10.5961/jhes.2021.460
• 23. Özveren H, Doğan Yılmaz E, Çelik Durmuş S. Examining the spirituality and spiritual care perceptions and moral sensitivity of nursing students. Int Soc Mentality Res Think J 2021;7(52):2837-2845. doi:10.31576/smryj.1151
• 24. Tiew LH, Creedy DK, Chan MF. Student nurses’ perspectives of spirituality and spiritual care. Nurse Educ Today 2013;33(6):574-579. doi:10.1016/j.nedt.2012.06.007
• 25. Daghan S. Nursing students’ perceptions of spirituality and spiritual care: An example of Turkey. J Relig Health 2018;57(1):420-430. doi:10.1007/s10943-017-0416-y
• 26. Gelegjamts D, et al. Undergraduate nursing students' palliative care knowledge and attitudes towards end-of-life care: A cross-sectional descriptive study. Contemp Nurse 2020;56(5-6):477-490. doi:10.1080/10376178.2021.1890165
• 27. Laporte P, et al. Factors affecting attitudes towards caring for terminally ill patients among nursing students in Switzerland: A cross-sectional study. BMJ Open 2020;10(9):e037553. doi:10.1136/bmjopen-2020-037553
• 28. Aytur Özen T, Erdem C. Intern nurses’ experiences and attitudes toward the concept of death while providing care for cancer patients: A descriptive study. Genel Tıp Derg 2023;33(6):711-718. doi:10.54005/geneltip.1287997
• 29. Shin EJ. Influence of the death education program on meaning in life, death anxiety, and attitude toward nursing care of dying patients among nursing students. J Orient Neuropsychiatry 2011;22(3):65-74. https://www.researchgate.net/publication/291225902.
• 30. Taş S, Yıldız E. Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Bir vakıf üniversitesi örneği. Uluslararası Yönetim Araştırmaları ve Uygulamaları Dergisi 2023;2(1):24-45. https://www.journals.academicianstudies.com/jimra/article/view/196
• 31. Koğar Yılmaz E, Gök A. A meta-analysis study on gender differences in psychological resilience levels. Cyprus Turk J Psychiatry Psychol 2021;3(2):132-143. doi:10.35365/ctjpp.21.2.15
• 32. Delgado C, et al. Nurses’ resilience and the emotional labour of nursing work: An integrative review of empirical literature. Int J Nurs Stud 2017;70:71-88. doi:10.1016/j.ijnurstu.2017.02.008
• 33. Edo-Gual M, Monforte-Royo C, Tomás-Sábado J. Coping with suffering, dying, and death: Challenges for care in the 21st century. Enferm Clin 2015;25(1):42-43. doi:10.1016/j.enfcli.2014.10.002
• 34. Arrogante Ó, Pérez-García AM, Aparicio-Zaldívar EG. Bienestar psicológico en enfermería: Relaciones con resiliencia y afrontamiento. Enferm Clin 2015;25(2):73-80. doi:10.1016/j.enfcli.2014.12.009
• 35. Çelik AS, ve ark. Hemşirelerin maneviyat ve manevi bakımı algılama düzeyleri ve etkileyen bazı faktörlerin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2014;1(3):1-12. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunhemsire/issue/7857/103391.
• 36. Çelik İnce S, Utaş Akhan L. Nursing students’ perceptions about spirituality and spiritual care. J Educ Res Nurs 2016;13(3):202-208. doi:10.5222/HEAD.2016.202
• 37. Şirin T, Dursun N. Evli ve bekar bireylerde yaşamın anlamı ve maneviyat düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. EKEV Akademi Dergisi. 2021;85:469-482. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sosekev/issue/71584/1151935
• 38. Yıldız Türker N. Yetişkinlerde dindarlık ve psikolojik sağlamlık ilişkisi üzerine bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi; 2018.
• 39. Beyazkılınç E. Yüksek din öğretimi öğrencilerinde Allah’a bağlanma ve psikolojik sağlamlık [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2019.
• 40. Acar F, Han B. Covid-19 salgını döneminde liseli öğrencilerin psikolojik sağlamlık ve maneviyat düzeyleri arasındaki ilişki. Siirt Eğitim Dergisi 2022;2(2):92-114. doi:10.12691/sedder.2022.2.2.1209504
• 41. Reutter KK, Bigatti SM. Religiosity and spirituality as resiliency resources: Moderation, mediation, or moderated mediation? Journal for the Scientific Study of Religion 2014;53(1):56-72. doi:10.1111/jssr.12081
• 42. Kumar S, et al. Nursing students' perceived attitudes towards death: A cross-sectional survey. Indian Journal of Forensic Medicine & Pathology 2014;7(1):5-15.
• 43. Shin WY, Kim MG, Kim JH. Developing measures of resilience for Korean adolescents and testing cross, convergent, and discriminant validity. Studies on Korean Youth 2009;20(4):105-131.
• 44. Hart PL, Brannan JD, De Chesnay M. Resilience in nurses: An integrative review. Journal of Nursing Management 2014;22(6):720-734. doi:10.1111/j.1365-2834.2012.01485.x
• 45. Song YM, Yoo K. A study on effects of death education on death anxiety and life satisfaction, psychological well-being in older adults. Journal of Welfare Aged 2011;54:111-134.