Muhasebe Meslek Mensuplarının Stajyerlerden Beklentilerine Yönelik Nitel Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 18 Sayı: 2, 421 - 446, 11.08.2025

Rıza Emirhan Işık , Hasan Yavuz

https://doi.org/10.29067/muvu.1656930

Öz

Tüm mesleklerde olduğu gibi muhasebe mesleği de bir değişim ve dönüşüm geçirmektedir. Mesleği icra edecek kişilerin sahip olması gereken yetkinlik ve yeterlilikler de değişmektedir. Bu noktada mesleği fiilen icra eden ve mesleki gereklilikleri daha iyi görebilen muhasebe meslek mensuplarının beklentilerinin neler olduğu önem arz etmektedir. Araştırma kapsamında muhasebe meslek mensuplarının, muhasebe alanında staj yapacak ön lisans öğrencilerinden beklentilerinin neler olduğu araştırılmıştır. Stajyerlerin verimli bir staj dönemi geçirebilmeleri için hangi temel yeterlilik ve becerilere sahip olması gerektiğine yönelik mülakat soruları hazırlanmış ve meslek mensuplarının görüşleri alınmıştır. Araştırma, Bartın SMMM Odası’na kayıtlı olan ve daha önce bürosunda stajyer çalıştırmış olan meslek mensupları üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, 2024 yılı mart- nisan- mayıs aylarında yarı yapılandırılmış mülakat tekniği ile 20 SMMM ile yapılan görüşmelerden elde edilmiştir. Görüşme esnasında ses kaydı alınmış, daha sonra ses kayıtları metne çevrilerek MAXQDA nitel veri analizi yazılımı ile betimsel içerik analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda oluşturulan kodlar, kategori ve temalara ayrılarak meslek mensuplarının beklentileri sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Stajı , Muhasebe Meslek Mensubu , Yarı Yapılandırılmış Mülakat , Betimsel İçerik Analizi

Etik Beyan

Çalışmanın tüm süreçlerinin araştırma ve yayın etiğine uygun olduğunu, etik kurallara ve bilimsel atıf gösterme ilkelerine uyduğumu beyan ederim.

Destekleyen Kurum

Tübitak

Proje Numarası

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projesi (Proje No: 1919B012300855)

Teşekkür

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında desteklenmiştir. Projeye verdiği destekten ötürü TÜBİTAK’a teşekkürlerimizi sunarız.

A Qualitative Research on the Expectations of Accounting Professionals from Interns

Öz

As in all professions, the accounting profession is undergoing a change and transformation. The competences and qualifications that the people who will perform the profession should have are also changing. At this point, it is important what the expectations of accounting professionals who actually perform the profession and can better see the professional requirements are. Within the scope of the research, the expectations of accounting professionals from associate degree students who will do internships in the field of accounting were investigated. Interview questions were prepared about which basic competences and skills the interns should have in order to have an efficient internship period and the opinions of the members of the profession were obtained. The research was conducted on members of the profession who are registered to Bartın Chamber of CPAs and have previously employed interns in their offices. The research data were obtained from interviews with 20 CPAs using semi-structured interview technique in March-April-May 2024. Audio recordings were taken during the interview, then the audio recordings were transcribed into text and descriptive content analysis was performed with MAXQDA qualitative data analysis software. The codes generated as a result of the analysis were divided into categories and themes and the expectations of the professional members were classified.

Anahtar Kelimeler

Accounting Internship , Accounting Profession , Semi-Structured Interview , Descriptive Content Analysis

Etik Beyan

I declare that all processes of the study are in accordance with research and publication ethics, and that I comply with ethical rules and scientific citation principles.

Destekleyen Kurum

Tübitak

Proje Numarası

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projesi (Proje No: 1919B012300855)

Teşekkür

This study was supported by the Scientific and Technological Research Council of Türkiye (TÜBİTAK) within the scope of the 2209-A University Students Research Projects Support Program. We would like to thank TÜBİTAK for their support of the project.

Kaynakça

• Akbulut, H., Pekkaya, M. ve Aksakaloğlu, H. (2014). Meslek mensuplarının bakış açısıyla ticaret meslek liselerindeki muhasebe eğitimi: Bursa ı̇li üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (62), 73-92.
• Akçay, S. ve Koca, E. (2024). Nitel araştırmalarda veri doygunluğu. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(3), 829-848.
• Apalı, A. (2018). Muhasebe meslek mensupları açısından stajyer meslek mensuplarının yeterliliklerinin araştırılması: Burdur ili örneği. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(3), 283-306.
• Atabay, İ. (2020). Meslek mensuplarının muhasebe mezunlarından beklentileri ve beklenti boşluğu: Balıkesir ili uygulaması. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (88), 313-330.
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388, doi: 10.31592/aeusbed.598299.
• Bandura, A., & Walters, R. H. (1977). Social learning theory (Vol. 1, 141-154). Englewood Cliffs, NJ: Prentice hall. Becker, G. S. (1964). Human capital: a theoretical and empirical analysis, with special reference to education (Vol. 3). Chicago: University of Chicago Press.
• Bekçi, İ., Apalı, A. ve Köse E. (2020). Muhasebe meslek adayı öğrencilerin stajdan beklentileri ve bu beklentilerin gerçekleşme durumunu tespit etmeye yönelik bir araştırma. Journal of Accounting and Taxation Studies, 13(3), 603-620.
• Berg, B. L. ve Lune, H. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (Çeviri, Asım ARI), Pearson, Eğitim Yayınevi, Konya.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi. 3. baskı, Siyasal Kitapevi, Ankara.
• Çelik, H., Başer Baykal, N. ve Kılıç Memur, H. N. (2020). Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 379-406, doi:10.14689/issn.2148- 2624.1.8c.1s.16m.
• Coşkun, S., Kır A. ve Coşkun, S. (2017). İş dünyasının muhasebe eğitiminden beklentilerinin değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 330-341.
• Demir, B. (2015). Meslek Yüksekokullarında Verilen Muhasebe Eğitiminde Stajın Önemi, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Journal of Research in Education and Teaching, Ağustos 2015 Cilt:4 Sayı, 76-80.
• Dunbar, K., Laing, G., & Wynder, M. (2016). A content analysis of accounting job advertisements: Skill requirements for graduates. E-Journal of Business Education & Scholarship of Teaching, 10(1), 58-72.
• Duran, Y. ve Dolmacı, N. (2017). Ön lisans düzeyinde öğrenim gören öğrencilerin zorunlu staj uygulamasına ilişkin görüşleri, sorunları ve çözüm önerileri: Isparta Meslek Yüksekokulu örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(21), 254-267.
• Deniz, K. ve Sarıkale, H. (2023). Meslek yüksekokullarında muhasebe stajından beklentiler, staj sürecinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 26(2), 504-514.
• Elo, T., Pätäri, S., Sjögrén, H., & Mättö, M. (2024). Transformation of skills in the accounting field: the expectation–performance gap perceived by accounting students. Accounting Education, 33(3), 237-273.
• Ertugay, F. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma/esnek desen araştırması: Alana ilişkin zorluklar, sorunlar ve imkânlar. Nitel Sosyal Bilimler, 1(1), 48-68.
• Ghani, M. A., & Suryani, A. W. (2020). Professional skills requirements for accountants: Analysis of accounting job advertisements. Jurnal ASET (Akuntansi Riset), 12(2), 212-226.
• Güler, A., Halıcıoğlu M. B. ve Taşğın S. (2015), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri Teorik Çerçeve – Pratik Öneriler 7 Farklı Nitel Araştırma Yaklaşımı – Kalite ve Etik Hususlar, Seçkin Yayıncılık.
• IFAC IES 2: Technical Competence, https://education.ifac.org/part/ies-2, Erişim tarihi: 13.04.2025.
• IFAC IES 3: Professional Skills, https://education.ifac.org/part/ies-3, Erişim tarihi: 13.04.2025.
• IFAC IES 4: Professional Values, Ethics & Attitudes, https://education.ifac.org/part/ies-4, Erişim tarihi: 13.04.2025.
• Kara, S. (2019). Küreselleşen muhasebe sürecinde meslek mensuplarının üniversitelerdeki muhasebe eğitiminden beklentileri üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 19(58), 139-156.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kırlıoğlu, H. ve Gökgöz, A. (2011). Ticaret meslek liselerinde muhasebe eğitimi alan öğrencilerin stajyerlikte karşılaştıkları problemler ve çözüm önerileri: İstanbul örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 7(13), 131-146.
• Kılıç, İ., Öz, B. ve Arslan, S. (2021). Muhasebe ve vergi alanında öğrenim gören önlisans öğrencilerinin staj öncesi ve sonrası düşüncelerinin karşılaştırılması: İskenderun Teknik Üniversitesi örneği. Lapseki Meslek Yüksekokulu Uygulamalı Araştırmalar Dergisi, 2(3), 20-34.
• Klibi, M. F., & Oussii, A. A. (2013). Skills and attributes needed for success in accounting career: Do employers' expectations fit with students' perceptions? Evidence from Tunisia. International Journal of Business and management, 8(8), 118-132.
• Köse, E., Apalı, A. ve Bekci, İ. (2020). Muhasebe ve vergi uygulamaları dergisi Ankara SMMMO 603 muhasebe meslek adayı öğrencilerin stajdan beklentileri ve bu beklentilerin gerçekleşme durumunu tespit etmeye yönelik bir araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 13(3), 603-620.
• Kurtuluş, K. (2010). Araştırma Yöntemleri, Türkmen Kitapevi, İstanbul.
• Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33(1), 159-174.
• Low, M., Botes, V., De La Rue, D., ve Allen, J. (2016). Accounting employers' expectations-the ideal accounting graduates. e-Journal of Business Education & Scholarship of Teaching,10(1), 36-57
• Maher, C. ve Bedwei-Majdou, C. (2025). Semi-structured Qualitative Interview Guide: Process and Considerations for Doctoral Students. In Qualitative Research Methods for Dissertation Research. 195-220. IGI Global Scientific Publishing.
• Özdemir, M. (2019). Muhasebe Meslek Adaylarının (Stajyer) Sorunları ve Beklentileri: Giresun Özelinde Bir Araştırma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 377-390.
• Özmen, G. ve Narlikaya, Ö. D. (2019). Muhasebe meslek mensuplarının staj yapan meslek adaylarından beklenti analizi: Elazığ-Malatya örneği. Journal of Academic Value Studies, 5(4), 543-553.
• Özyürek, H. (2012). Muhasebe Meslek Mensuplarının Taşıması Gereken Nitelikler. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 139-148.
• Pehlivan, A. ve Karlıklı, M. (2018). Ortaöğretim kurumlarında verilen muhasebe eğitiminin muhasebecilik mesleğine uygunluğunun değerlendirilmesi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 151-165.
• Polat, A. (2022). Nitel araştırmalarda yarı-yapılandırılmış görüşme soruları: Soru form ve türleri, nitelikler ve sıralama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 161-182.
• Saban, A. ve Ersoy, A. (2019). Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri. Anı Yayıncılık, Ankara.
• Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (Ed.). (2021). Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları. 3. baskı, Anı Yayıncılık, Ankara.
• Sürmen, Y. (2003). Marketing of professional accounting services: application in Turkey. Öneri Dergisi, 5(20), 47-54.
• Şahin, Sami (2023), Sosyal Bilimlerde Araştırma, PEGEM Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Terzi, A. (2015). Muhasebe Meslek mensuplarının mesleklerı̇ ile ilgilı̇ beklentilerine, sorunlarına ve algılarına yönelik bir araştırma: Rize örneği. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 193-212. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, İl SEGE Raporları, https://www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/b94224510b7b/sege (Erişim tarihi, 24.04.2025).
• Uzay, Ş. (2005). Muhasebe meslek stajyerlerinin sorunları ve beklentileri: bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (25), 70-78.
• Van Maanen, J., & Schein, E. H. (1979). Toward a theory of organizational socialization. Research in Organizational Behavior, 1, 209-264.
• Yağar, F. (2023). Nitel araştırmalarda örneklem büyüklüğünün belirlenmesi: veri doygunluğu. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,7(2), 138-152. doi: 10.38122/ased.1030365
• Yazarkan, H. ve Yılmaz, Z. (2016). Muhasebe Stajyerlerinin Staj Eğitiminde Karşılaştıkları Sorunlar ve Beklentileri: TR90 Bölgesinde Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(2), 285-302.
• Yıldız, G. (2017). Muhasebe Meslek mensuplarının meslek yüksekokulu muhasebe programı öğrencilerinden beklentileri: Kayseri ilinde bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (73), 169-184.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.