PROFESSIONAL SKEPTICISM AND ETHICS IN TERMS OF ACCOUNTING

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 215 - 232, 01.07.2020

Nezih Tayyar Fatma Akyüz Tolga Yeşil Yeliz Uslu Ebru Kara

https://doi.org/10.29067/muvu.638963

Cited By: 4

Öz

The concept of ethics is expressed as the whole of the principles and rules to be followed that distinguishes good from bad, right from wrong, useful from useless. Professional skepticism is important in order to reveal errors and tricks that may occur in the financial statements of the auditor and professional member within the framework of professional ethics. Professionals who have ethical principles in accounting should have the ability to audit themselves, as well as to make reliable, sufficient and independent decisions. At this point, it is important to carefully prepare audit evidence in line with the questioning mind and septic thinking required by professional care.
In this study, it is aimed to examine the effect of professional skepticism on ethical perception. For this purpose, a questionnaire was applied to the professional accountant (SMMM), who works in the Uşak province, with the title of Independent Accountant. Data obtained from survey application were analyzed by descriptive analysis, explanatory factor analysis, confirmatory factor analysis and structural equation model. As a result of the study, it was found that professional skepticism has the same directional effect on professional ethical values.

Anahtar Kelimeler

Professional Skepticism, Professional Accountant Ethics, Professional Accountant, Structural Equation Modelling

MUHASEBE AÇISINDAN MESLEKİ ŞÜPHECİLİK VE ETİK KAVRAMLARI

Öz

Etik kavramı; iyiyi-kötüden, doğruyu-yanlıştan, faydalıyı-zararlıdan ayıran uyulması gereken ilke ve kuralların bütünü olacak şekilde ifade edilmektedir. Mesleki şüphecilik ise mesleki etik çerçevesinde denetçi ve meslek mensubunun finansal tablolarda oluşabilecek hata ve hilelerin ortaya çıkarılabilmesi için önemlidir. Muhasebede etik ilkelerine sahip olan meslek mensuplarının güvenilir, yeterli ve bağımsız karar alabilme ile birlikte kendilerini denetleme özelliklerine sahip olması gerekmektedir. Bu noktada mesleki özenin gerektirdiği sorgulayıcı akıl ve septik düşünce doğrultusunda denetim kanıtlarının dikkatli olarak hazırlanması önemlidir.
Bu çalışmada, mesleki şüpheciliğin etik algısı üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaca yönelik olarak Uşak ilinde faaliyet gösteren Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (SMMM) unvanına sahip meslek mensuplarına anket uygulanmıştır. Anket uygulamasından elde edilen veriler; betimleyici analiz, açıklayıcı faktör analizi, doğrulayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modeli ile analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda muhasebe açısından mesleki şüpheciliğin mesleki etik değerleri üzerinde aynı yönlü etkisi olduğu bulunmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Mesleki Şüphecilik, Muhasebe Meslek Mensubu, Yapısal Eşitlik Modeli, Muhasebe Meslek Etiği

Kaynakça

• Agarwalla, S. K., Desaia, N. ve Tripathy, A. (2017). The Impact of Self-Deception and Professional Skepticism on Perceptions of Ethicality. Advances in Accounting, Vol. 37, s. 85-93. doi:10.1016/j.adiac.2017.04.002Anugerah, R., Sari, R. N. ve Frostiana, R. M. (2011). The Relationship Between Ethics, Expertise, Audit Experience, Fraud Risk Assessment and Audit Situational Factors and Auditor Professional Skepticism. Endonezya. Erişim tarihi: 06.08.2019 Ashari, A., Nanere, M. ve Trebilcock, P. (2018). Corruption Awareness and Ethical Decision Making In Indonesia. Business and Economic Horizons, Vol. 14 No. 3, s. 570-586. doi:10.15208/beh.2018.41Bandalos D. L. (2002). The Effects of Item Parceling on Goodness-of-Fit and Parameter Estimate Bias in Structural Equation Modeling, Structural Equation Modeling, Vol. 9 No. 1, s.78–102.Brown, T., T.M. Majors, ve, M.E. Peecher. (2014). The Impact of a Judgment Rule and Critical Audit Matters on Assessments of Auditor Legal Liability – The Moderating Role of Legal Knowledge, Working paper, University of Illinois at Urbana-Champaign.Ciołek, M. (2018). Search For Knowledge and Professional Skepticism of Accounting Students- An Experimental Study. Research Papers of Wroclaw University of Economics, s. 241-256. doi:10.15611/pn.2018.515.19Daştan, A., Bayraktar, Y. ve Bellikli, U. (2015). Muhasebe Mesleğinde Etik İkilem Ve Etik Karar Alma Konularında Farkındalık Oluşturma: Trabzon İlinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Vol. 29 No. 1, s. 63-82.Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS for Windows. 3rd ed. London – Thousand Oaks – New Delhi: Sage Publications.Göçmen, F. D. (2018, Kasım). Bağımsız Denetçinin Mesleki Şüpheciliği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Vol. 6 No. 82, s. 522-540.Gürbüz, H. ve Yılmaz, V. (2016). Muhasebe Meslek Etiğine İlişkin Algıların Yapısal Eşitlik Modellemesiyle İncelenmesi: Eskişehir İl Merkezinde Bir Uygulama, Press Academia Procedia, Vol. 2 No. 1, s. 192-205.Güney, S. ve Çınar, O. (2012), Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin (SMMM) Etik Algıları: Erzurum Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Vol. 26 No. 2, s. 91-106.Hooper, D., Coughlan, J. and Mullen, M. R. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53 – 60.Hoos, F., Pruijssers, J. L., ve Lander, M. W. (2019). Who’s Watching? Accountability in Different Audit Regimes and the Effects on Auditors’ Professional Skepticism. Journal of Business Ethics, s. 563-575. doi:10.1007/s10551-017-3603-6Hurtt, R Kathy, Eining, Martha M.ve Plumlee, David, An Experimental Examination of Professional Skepticism (2008, Mayıs). Erişim adresleri SSRN: https://ssrn.com/abstract=1140267 ya da http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1140267Hurtt, R. K. (2010, Mayıs). Development of a Scale to Measure Professional Skepticism. Auditing: A Journal of Practice & Theory, Vol. 29 No. 1, s. 149-171. doi:10.2308/aud.2010.29.1.149Hurtt, R. K., Brown-Liburd, H., Earley, C. E. ve Krishnamoorthy, G. (2013). Research on Auditor Professional Skepticism: Literature Synthesis and Opportunities for Future Research. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 32(Supplement 1), s. 45-97. doi:10.2308/ajpt-50361Karahan, A. ve Çukacı, Y. C. (2019). Bağımsız Denetçinin Mesleki Şüpheciliğinin Denetim Standartları Bağlamında Denetim Kalitesine Etkisi ve Bir Araştırma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(2), s. 1-27.Kıllı, M., Türkoğlu, H. ve Gülmez, C. (2018). Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik Algısı: Malatya İlinde Bir Araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi,11(1),45-62.Kısakürek, M. M. ve Alpan, N.(2010). Muhasebe Meslek Etiği ve Sivas İlinde Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 47,s. 217.Kutlu, H. A. (2008). Muhasebe Meslek Mensupları ve Çalışanlarının Etik İkilemi: Kars ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(2), 143-170.Liu, X. (2018). Can Professional Skepticism be Learned? Evidence From China. Journal of Education for Business, 93(6), s. 267-275. doi:10.1080/08832323.2018.1466773Nelson, M. W. (2009, Kasım). A Model and Literature Review of Professional Skepticism in Auditing. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 28(2), s. 1-34. doi:10.2308/aud.2009.28.2.1Özdamar K. (1999). Paket Programları İle İstatistiksel Veri Analizi-1. 2.Basım, Eskişehir: Kaan Kitapevi.Payne, E. A., ve Ramsay, R. J. (2005). Fraud Risk Assessments and Auditors’ Professional Skepticism. Managerial Auditing Journal, 20(3), s. 321-330. doi:10.1108/02686900510585636Sakarya, Ş. ve Kara, S. (2010). Türkiye’de Muhasebe Meslek Etiğine Yönelik Düzenlemeler ve Meslek Mensupları Tarafından Algılanması Üzerine Bir Alan Araştırması. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (18), 57-72.Shaub, M. K. ve Lawrence, J. E. (1996). Ethics, Experience and Professional Skepticism: A Situational Analysis. Behavioral Research in Accounting, 8, s. 124-157. Erişim tarihi: 29.05.2019 Tuğay, O. ve Kılıç, M. B. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiğine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(3), 760-780.Yıldız, G. (2011). Muhasebe Mesleğinde Meslek Etiği ve Kayseri İl Merkezinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 36 (Ağustos-Aralık), 155-178.Yılmaz, E. (2018). Bağımsız Denetimde Mesleki Şüphecilik, Mesleki Şüpheciliğin Ölçülmesi ve Meslek Mensupları Üzerinde Bir Araştırma''. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(Özel Sayı), s. 838-858.Yücel, R. ve Kartal, C. (2014). Muhasebecilerin Mesleki Uygulamalarındaki Etik Algılarına İlişkin Bir Araştırma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 123-148.Zarefar, A., Andreas, ve Zarefar, A. (2016). The Influence of Ethics, Experience and Competency Toward The Quality of Auditing with Professional Auditor Scepticism as a Moderating Variable. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 219, s. 828-832. doi:10.1016/j.sbspro.2016.05.074.