Türkiye’de Uygulanan Vergi Affı Yasalarının Muhasebe Kayıtlarına Yansıması ve TFRS/TMS Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: Prof. Dr. Mehmet Özbirecikli Özel Sayısı, 261 - 277, 28.10.2023

Berrak Soyalp Solakoğlu , İlker Kıymetli Şen

https://doi.org/10.29067/muvu.1305450

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk vergi affı 17.05.1924 tarihinde yasallaştırılmıştır. Bu tarihten günümüze kadar 36 vergi affı yasası düzenlenmiş olup Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. 2011 yılından itibaren uygulamaya konmuş olan vergi affı yasaları mevzuatı, mükelleflerin Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi ve Katma Değer Vergisi (KDV) yönünden matrah artırımı düzenlemesinin dışında, stok ve kasa/alacak affını da barındırmaktadır. Devlet yönetimi bu durumların hepsini ya da birkaçını kapsayacak şekilde stok ve kasa/alacak affı yasalarını belirli periyotlarla çıkarabilmektedir. Söz konusu af yasaları; hem işletmelere ait ticari mal, demirbaş, makine ve teçhizat, ortaklardan alacaklar ve kasa mevcudunun düzeltilerek yasal kayıtlar altına alınması, hem de bağımsız denetim ve Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları (TMS/TFRS)’na göre hazırlananan finansal tabloların düzenlenmesi açısından büyük öneme sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de uygulanan stok ve kasa/alacak affı uygulamalarını 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK), TMS/TFRS ve bağımsız denetim açısından incelemektir. VUK’da amaç vergi matrahının doğru bir şekilde tespiti iken, TMS/TFRS’de finansal tabloların gerçeğe uygun, ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir olarak sunulmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Vergi Affı, Stok Affı, Vergi Aflarının Muhasebeleştirilmesi, Vergi Affının TMS/TFRS Çerçevesinde Uygulanması, TMS 8

Reflection of Tax Amnesty Laws Applied in Türkiye into Accounting Records and Evaluation Within the Framework of TAS/TFRS

Öz

The first tax amnesty in the Republic of Türkiye was legalized on 17.05.1924. Since then, 36 tax amnesty laws have been issued and published in the Official Gazette. As of 2011, the tax amnesty legislation, which has been put into effect since 2011, includes tax amnesty for stocks and cash/receivables in addition to the tax base increase in terms of Income Tax, Corporate Tax and Value Added Tax (VAT). The state administration may periodically enact stock and cash/receivables amnesty laws to cover all or some of these situations. These amnesty laws are of great importance both in terms of correcting the commercial goods, fixtures, machinery and equipment, receivables from shareholders and cash and taking them under legal records, and in terms of independent audit and preparation of financial statements prepared in accordance with Turkish Accounting and Financial Reporting Standards (TAS/TFRS). The purpose of this study is to examine the inventory and cash/receivables amnesty practices in Türkiye in terms of Tax Procedure Law No. 213 (TPL), TAS/TFRS and independent audit. While the purpose of TPL is to accurately determine the tax base, the purpose of TAS/TFRS is to present the financial statements in a fair, appropriate and comparable manner.

Anahtar Kelimeler

Tax Amnesty, Accounting for Tax Amnesty, Application of Tax Amnesty within the Framework of TMS/TFRS, Stock Amnesty, TAS 8

Kaynakça

• BDS 706 Bağımsız Denetçi Raporunda Yer Alan Dikkat Çekilen Hususlar ve Diğer Hususlar Paragrafları.
• Demir, Ş., (2018). 7143 Sayılı Vergi Af Kanunu Kapsamında Muhasebe Kayıtları ile UFRS ve Bağımsız Denetim Uygunluğunun İncelenmesi. www.muhasebetr.com, (Erişim: 14.04.2023)
• Çetinkaya Bilgin, N. (2021). Vergi Affı Uygulamalarının Finansal Tabloların Gerçeğe Uygun Sunulabilmesi Üzerindeki Etkilerinin Araştırılması. Muhasebe ve Denetime Bakış, 20 (62), 207-222.
• Kaya, A. (2014)., “Vergi aflarının vergi gelirlerine etkisi: türkiye üzerine ampirik bir analiz”, Maliye Dergisi, 167, 184-199.
• Örten, R., Kaval, H. ve Karapınar, A. (2020). Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartları (TMS-TFRS). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Savaşan F (2006)., “Vergi Afları: Teori ve Türkiye uygulamaları “vergi barışı” uygulama sonuçları”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8 (1), 41-65.
• TMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar
• TMS 16 Maddi Duran Varlıklar
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu
• 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu
• 6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
• 7143 Sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun
• 7326 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun
• 7440 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun