Hile ile Mücadelede Kırmızı Bayraklar ve Hile Karosunun Rolü: Çalışan Hilesi Açısından Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: Prof. Dr. Mehmet Özbirecikli Özel Sayısı, 303 - 324, 28.10.2023

Merve Kıymaz Kıvraklar , Reyhan Ersoy Can

https://doi.org/10.29067/muvu.1307661

Öz

Çalışan hilesi, küresel çapta en sık gerçekleşen hile türüdür ve yaygın bir suçtur. Dolayısı ile çalışan hilelerinin ortaya çıkarılması ve cezalandırılması gerekir. Ancak hile doğası gereği gizlice yürütülen bir eylem olduğundan ortaya çıkarılması ve kanıtlanması oldukça zordur. Bu açıdan, hilenin önlenmesi ya da mümkün olan en kısa sürede yakalanması için çalışılması önem arz etmektedir. Hile ile mücadele kapsamında geliştirilen teorilerden “Hile Karosu (Hile Elması)” modeline göre hilenin gerçekleşmesi için motivasyon, fırsat, rasyonelleştirme ve yetkinlikten oluşan dört unsur bir arada bulunmalıdır. Hilenin önlenmesi yaklaşımına göre de potansiyel hile ihtimalleri nazara alınmalı ve bu unsurlar oluşmadan önce harekete geçilmelidir. Proaktif yöntemlerle hile riskinin minimize edilmesi için çalışılması hileyle etkin mücadele yöntemlerinden biridir. Proaktif yöntemlerden “Kırmızı Bayraklar”, hile riskine işaret eden belirteçler olarak tanımlanmaktadır. Bu belirteçlerin sıklığı, hile riskinin yüksekliğine ve hile karosu unsurlarının varlığına işaret etmektedir. Hileye zemin oluşturan ile karosu unsurlarının oluşumunu önlemek için kırmızı bayraklar hileyle mücadelede etkin bir araç olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, çalışan hilesi ile mücadelede kullanılan proaktif yöntemlerin etkinliğine katkı sağlamak ve kırmızı bayraklar ile hile karosu bileşenlerinin birlikte izlenmesinin öneminin anlaşılmasına yardımcı olmak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, uluslararası kuruluşların güncel raporlarından derlenen çalışan hilesine özgü kırmızı bayraklar hile karosu çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmada, çalışan hilesine özgü kırmızı bayrakların hile karosu unsurlarından hangileri ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. İşletme ve kurumların hileyle etkili mücadelesine yardımcı olabilecek rehber niteliğinde bir derleme sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hile, Çalışan Hilesi, Hile Karosu, Kırmızı Bayraklar

Teşekkür

"Prof. Dr. Mehmet ÖZBİRECİKLİ’nin Aziz Hatırasına Armağan” özel sayısı için makale başvurusunda bulunmak istiyorum. İlginiz için teşekkür eder iyi çalışmalar dilerim...

The Role of Red Flags and Fraud Diamond in the Fraud Struggle: An Evaluation in Terms of Employee Fraud

Öz

Employee fraud is the most common type of fraud globally and is common offense. Therefore, employee fraud must be uncovered and punished. However, it is challenging to detect and prove an act carried out in secret to conceal fraud. In this respect, it is significiant to work to prevent fraud or to catch it as soon as possible. According to the "Fraud Diamond" model, one of the theories developed within the scope of combating fraud, four elements consisting of motivation, opportunity, rationalization and competence must come together for fraud to occur. According to the fraud prevention approach, potential fraud possibilities should be considered and action should be taken before these elements occur. An effective fight against fraud is working to minimize the risk of fraud with proactive methods. Among the proactive methods, “Red Flags” are defined as indicators pointing to the risk of fraud. The frequency of these symptoms indicates the high risk of cheating and the presence of cheat tile elements. Red flags are used as an effective tool in the fight against cheating to prevent the formation of cheat tile elements that constitute a basis for cheating. This study, aimed to contribute to the effectiveness of proactive methods used in the fight against employee fraud and to help understand the importance of monitoring red flags and cheat tile components together. For this purpose, red flags specific to employee cheating compiled from current reports of international organizations were examined within the framework of cheating tiles. In the study, it has been determined that which red flags specific to employee fraud are associated with cheat tile elements. A guideline compilation that can help businesses and institutions fight fraud effectively is presented.

Anahtar Kelimeler

Fraud, Employee Fraud, Fraud Daimond, Red Flags.

Kaynakça

• Abdioğlu, H. (2007a). Mortgage Sözleşmelerinde Üçüncü Taraflarca Yapılan Hileler ve Bu Hileleri Ortaya Çıkarmaya Yönelik Kırmızı Bayraklar. Muhasebe ve Finansman Dergisi(35), 160-172.
• Abdioğlu, H. (2007b). Vergi Denetiminde Kırmızı Bayrakların Kullanımı. Muhasebe ve Finansman Dergisi(36), 161-172.
• ACFE. (2020). Report to The Nation on Occupational Fraud and Abuse. Association of Certified Fraud Examiners.
• ACFE. (2022). Occupational Fraud 2022: A Report To The Nations. Association of Certified Fraud Examiners.
• Akyel, N. (2009). Adli Muhasebecilik ve Türkiye’de Uygulanabilmesi İçin Altyapı Bileşenlerinin Mevcut Durumu, Değerlendirilmesi ve Öneriler. İşletme Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Ariely, D. (2019). Akıldışı Ama Öngörülebilir / Kararlarımızı Biçimlendiren Gizli Kuvvetler (3. Baskı). Çevirmen: Asiye Hekimoğlu Gül, Filiz Şar. İstanbul: Optimist Yayın Gurubu.
• Ata, H., Uğurlu, M. ve Altun, M. (2009). Finansal Tablo Hilelerinin Önlenmesinde Denetçi Algılamaları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergsi, 8(1), 215-230.
• Ataman, Ü., Hacırüstemoğlu, R. ve Bozkurt, N. (2001). Muhasebe Denetimi Uygulamaları (1. Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Aytekin, S., Sezgin, H. ve Yalçın, M. (2015). Uygulamacıların Muhasebede Hata ve Hileler ile Hile Belirteçlerine Yönelik Yaklaşımları: Balıkesir İli Örneği. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi(44), 69-90.
• Bircan, G. (2015). Kâr Amaçsız İşletmelerde Hile Denetiminin Önemi. Mali Çözüm Dergisi(Ocak-Şubat), 93-115.
• Bozkurt, N. (2009). İşletmelerin Kara Deliği Hile, Çalışan Hileleri (1. Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bozkurt, N. (2016). İşletmelerin Kara Deliği Hile, Çalışan Hileleri (3. Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• C. Kandemir, C. ve Ş. Kandemir, Ş. (2012). Muhasebe Hilelerinin Önlenmesi ve Ortaya Çıkarılmasında Kullanılan Çağdaş Araç ve Yöntemler. Mali Çözüm(Kasım-Aralık), 37-70.
• Cendrowski, H., P.Martin, J. ve W.Petro, L. (2007). The Handbook Of Fraud Deterrence. New Jersey: John Wiley and Sons, Inc.
• Çıtak, N. (2009). Yaratıcı Muhasebe Hileli Finansal Raporlama mıdır? Mali Çözüm, 81-109.
• Dănescu, T., Spătăcean, I. ve Stejerean, R. (2021). Red Flags in Financial Reporting - Empirical Studies in the AeRO Market. Acta Marisiensis, Seria Oeconomica(2), 15-28.
• DiNapoli, T. (2007). Red Flags for Fraud. Newyork. Temmuz 28, 2022 tarihinde https://www.osc.state.ny.us/files/local-government/publications/pdf/red_flags_fraud.pdf adresinden alındı
• Doğan, S. ve Kayakıran, D. (2017). İşletmelerdeki Hile Denetiminin Önemi. Maliye Finans Yazıları(108), 167-187. doi:https://doi.org/10.33203/mfy.331610
• Doyrangöl, N. (2007). İşletmelerde İç Kontrol ve İç Denetim. İstanbul: Deloitte Academy.
• Ertikin, K. (2017). Hile Denetimi: Kırmızı Bayrakların Tespiti İçin Kullanılan Proaktif Yaklaşımlar. Muhasebe ve Finans Dergisi(75), 71-94.
• Gediz Oral, B. (2009). Yolsuzluk-Türk Vergi Sistemi İlişkisi ve Mücadele Stratejileri. Doktora Tezi. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Anabilim.
• Görmen, M. (2021). İç Denetim Bakış Açısıyla Suistimal Riski Yönetimi. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(1), 92-103.
• Hegazy, M. ve Kassem, R. (2010). Fraudulent Financial Reporting: Do Red Flags Really Help? Journal of Economics and Engineering, 4, 69-79.
• İğdelipınar Yazıcı, Ö. (2021). KAGİDER-TİDE Webinar. Kurum İçi Suistimaller Neler Olabilir? Önleyici Eylemler Nelerdir? Ocak 15, 2022 tarihinde https://www.youtube.com/watch?app=++desktop&v=aCPWyhRh3WA&feature=youtube adresinden alındı
• Kaban, İ., Gül, M. ve Eryılmaz, Y. (2018). Hile Denetimi Araçları Olarak Hile Riski Değerlemesi ve Kırmızı bayraklar: Bankacılıkta Örnek Bir Uygulama. Bankacılar Dergisi(106), 59-68.
• Kiracı, M. (2013). Hileye Yönelik Uluslararası Kuruluşların Hazırladığı Raporların Bağımsız Denetim Açısından Değerlendirmesi. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi(3), 87-106.
• KPMG. (2020). Bir Suistimalcinin Profili. Türkiye Etik ve İtibar Derneği.
• Mammadov, R., Mengi, B. ve Doğan, S. (2020). Bir Perakende İşletmesinde ERP Sistemi Üzerinden Satın Alma ve Ödeme Döngüsünün Tasarımı. Muhasebe ve Finansman Dergisi(87), 65-88.
• Moyes, G., Lin, P., Landry, R. ve Vicdan, H. (2006). Internal Auditors Perceptions of the Effectiveness of Flags to Detect Fraudulent Financial Reporting. Journal of Accounting, Ethics and Public Policy, 6(1), 1-28.
• Oruç, İ. ve Tonus, H. (2011). İnsan Kaynakları Açısından Etik Dışı Davranışlar ve Yönetimi. 3. Ulusal Kurumsal Yönetim, Yolsuzluk, Etik ve Sosyal Sorumluluk Konferansı, (s. 149-181). Nevşehir.
• Özbirecikli, M. ve Öksüz, N. (2016). Üretim İşletmelerinde Çalışan Hilelerine İmkan Sağlayan Kurumsal Hatalar Üzerine Bir Araştırma: Hatay Örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18(Özel Sayı-1), 23-50.
• Özçelik, M. ve Kurt, G. (2021). Varlıkların Kötüye Kullanımı ve Finansal Raporlamada Hile Göstergeleri: Örnek Olay Analizi. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergsi, 1(1), 1-21.
• Pehlivanlı, D. (2011). Hile Denetimi Metodoloji ve Raporlama (1. Baskı). İstanbul: Beta Yayımcılık.
• Pramuki, N. ve Agustine, K. (2023). The Effect of Red Flags and Internal Bank Auditor Professional Skepticism on Fraud Detection in Denpasar. Asian Journal of Economics, Business and Accounting, 23(8), 36-43.
• PWC. (2020). PwC's Global Economic Crime and Fraud Survey. Lonra: Price Waterhouse Coopers.
• PWC. (2022). PwC's Global Economic Crime and Fraud Survey. Londra: Price Waterhouse Coopers.
• Sandhu, N. (2016). Behavioural Red Flags of Fraud: An Ex Post Assessment of Types and Frequencies. Journal Of Human Values(22), 221-237.
• SAS No: 99. (2002). Consideration of Fraud in a Financial Statement Audit. Statement on Auditing Standards. New York: American Institute of Certified Public Accountants.
• Sutherland, E. (1940). White Collar Criminality. American Sociological Review, 5(1), 1-12.
• Şengür, E. D. (2010). İşletmelerde Hile, Hilelerin Önlenmesi, Hileli Finansal Raporlama ile İlgili Düzenlemeler ve Bir Araştırma. İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tarhan Mengi, B. (2012). Hile Denetiminde Yetkinliklerin Değerlendirilmesi-Hile Karosu. Mali Çözüm(Kasım-Aralık), 114, 113-128.
• Tarhan Mengi, B. (2013). İşletme İçi Hilelerin Ortaya Çıkarılmasında ve Sorgulanmasında Bir Araç Olarak Beden Dili. Mali Çözüm(Mayıs-Haziran), 41-55.
• TEİD. (2023). Etik ve Uyum Türkiye Değerlendirmesi. Haziran. https://kpmg.com/tr/tr/home/gorusler/2023/06/turkiye-etik-ve-uyum-degerlendirmesi.html adresinden alındı
• TDK. (2023). Güncel Türkçe Sözlük. Haziran 5, 2023 tarihinde Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Terzi, S. (2012). Hileli Finansal Raporlama Önleme ve Tespit (1. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Transparency International. (2022). Corruption Perceptions İndex. Ocak 18, 2023 tarihinde transparency.org: https://www.transparency.org/ adresinden alındı
• Türedi, H. (2020). Hile Denetimi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Türedi, H. ve Alıcı, Ü. (2014). Mali Raporlama Hilelerinin Tespit ve Önlenmesinde İç Kontrol Yapısının Önemi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 6(11), 119-133.
• Türedi, H., Gürbüz, F. ve Alıcı, Ü. (2014). Coso Modeli: İç Kontrol Yapısı. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 11(42), 141-155.
• Ulucan Özkul, F. ve Özdemir, Z. (2013). Çalışan Hilelerinin Önlenmesinde Proaktif Yaklaşımlar: Kurumsal İşletmelerde İnsan Kaynakları Yöneticileri Üzerine Nitel Bir Araştırma. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 10(40), 75-89.
• W. Albrecht, W. S., C.O. Albrecht, C. O., C. Albrecht, C. C. ve Zibelman, M. F. (2014). Fraud Examination. Boston/USA: Cengage Learning. Nisan 10, 2021 tarihinde https://books.google.com.tr/books?id=R6q5BwAAQBAJ&printsec=copyright&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false adresinden alındı
• W. Golden, T., L. Skalak, S. ve M. Clayton, M. (2006). A Guide To Forensic Accounting Investigation (1st Edition) New Jersey: John Wiley and Sons, Inc.
• Wells, J. T. (2001). Why Employees Commit Fraud. Journal of Accountancy, 191, 89-91.
• Wolfe, D. T. ve Hermanson, D. R. (2004). The Fraud Diamond: Considering the Four Elements of Fraud. The CPA Journal, 38-42.
• Yardımcıoğlu, M., Koca, N., Günay, Y. ve Kocamaz, H. (2014). Yolsuzluk, Muhasebe Hileleri ve Örnekleri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 171-188.
• Yücel, E. (2013). Effectiveness Of Red Flags in Detecting Fraudulent Financial Reporting: An Application In Turkey. Muhasebe ve Finansman Dergisi(60), 139-158.
• Zhou, S. (2014). An Exploratory Study on the Use of Red Flags to Reduce Fraud in the Zimbabwean Corporates. Research Journal of Finance and Accounting, 5(22), 13-17.