Türk Evi Pavyonu’nun Ulusal Bilincin Kökenleri Metni Üzerinden Okunması

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 157 - 164, 30.04.2021

Elif Gelmez Demir

https://doi.org/10.26835/my.811948

Öz

Benedict Anderson, ilk kez 1983 tarihinde yayımlanan Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması kitabında 19. ve 20. yüzyılda meydana gelen olaylar sonrasında ortaya çıkan, milliyetçilerin kadim topluluklar olarak tanımladığı, millet-ulus kavramını yeniden tanımlar. Anderson, “hayal edilen” bu kavramın yazılı ve sözlü iletişim ile hızla yayıldığına, metinlerinde dikkat çeker.

Türkiye’de, Erken Cumhuriyet Dönemine gelindiğinde ulusalcılık kavramı kurumlarda, sosyal ve siyasi hayatta kendine yer bulmuştur. Mimarlık da bu kavramdan beslenmiştir. Dönemin mimarları bu milliyetçi söylemleri ile dönemin mimari anlayışını etkilemişlerdir. Bu bağlamda incelenecek olan, Sedad Hakkı Eldem’in 1939 New York Fuarı için tasarladığı Türk Evi Pavyonu, mimarlık özelinde, ulusalcılık kavramını temsil eden bir yapı olması sebebi ile bu çalışmada incelenmek üzere seçilmiştir. Bu çalışmada, Anderson’un, Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması adlı kitabında bir bölüm olan, Ulusal Bilincin Kökenleri metni referans alınarak, Sedad Hakkı Eldem’in kendi kaleminden 1939 New York Fuarı Türk Evi Pavyonunu anlattığı metin, Eldem’in Türk evi teorisini milli mimarlık bağlamında tartışan diğer metinlerle incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Milliyetçilik, Türk Evi, Milli Mimari, Tarih Yazımı

Reading the Turkish House Pavilion through the Text of The Origins of National Consciousness

Öz

Benedict Anderson redefines the concept of nation, which emerged after the events that took place in the 19th and 20th centuries in the book Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism, published in 1983. Anderson states in his texts that this "imagined" concept is rapidly spreading through written and verbal communication.

In Turkey, the concept of nationalism in Early Republican institutions, social and political life has found its place. Architecture is also affected by this concept. Architects influenced the architectural understanding of the period with these nationalist discourses. The Turkish House Pavilion designed by Sedad Hakkı Eldem for the 1939 New York Fair, which will be analyzed in this context, was chosen to be examined in this study because it is a structure representing the concept of nationalism in terms of architecture. In this study, the text in which Sedad Hakkı Eldem narrated the 1939 New York Fair Turkish House Pavilion was analyzed with Anderson's Origins of National Consciousness text. It will be examined with other texts discussing Eldem's Turkish house theory in the context of national architecture.

Anahtar Kelimeler

National Architecture, Nationalism, Turkish House, Historiography

Kaynakça

• Akcan, Esra, “Eldem, Arseven, Egli ve “Türk Evi” Tezinin Algılanan Nesnelliği”, Sedad Hakkı Eldem II Retrospektif, 1. B., Ofset Yapımevi, İstanbul 2009, s. 47-53.
• Milli Mimari Meselesi, Arkitekt Dergisi, 1939/ 1939-09-10 (105-106), s. 220-223.
• Anderson, Benedict, Hayali Cemaatler Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Çev: İskender Savaşır, Metis Yayıncılık, İstanbul 1983.
• Bozdoğan, Sibel, Modernizm ve Ulusun İnşası, Metis Yayınları, İstanbul 2002.
• Eldem, Sedad Hakkı, “1939 New York Sergisinde Türk Pavyon Projesi”, Arkitekt Dergisi, 1939a/ 1939-07-08 (103-104), s. 153-155.
• Eldem, Sedad Hakkı, “Milli Mimari Meselesi”, Arkitekt Dergisi, 1939b/ 09-10, s. 220-223.
• Fındıklı, Erhan Berat, “Mimarlık Tarihi Yazımı ve Sedad Hakkı Eldem’in Bağlamsallaştırılması”, Sedad Hakkı Eldem II Retrospektif, 1. B., Ofset Yapımevi, İstanbul 2009, s. 297-308
• Hobsbawm, Eric, J., Milletler ve Milliyetçilik, Çev: Osman Akınhay, Ayrıntı yayınları, İstanbul 1995.
• Morkoç, Selen B., “Henüz Bitmemiş Bir Proje: Türk Evi”, Sedad Hakkı Eldem II Retrospektif, 1. B., Ofset Yapımevi, İstanbul 2009, s.290-296
• Sever, Merin, “Ulus İnşası ile Milliyetçilik Literatürünün İnşası Arasında Benedict Anderson”, Evrensel Kültür Dergisi, 2015/Ekim, s. 49-53.
• Sönmez, Cahide, “Yarının Dünyası’nda Türkiye: 1939 New York Dünya Sergisi”, Journal of Modern Turkish History Studies, 2015/Güz, s.236-332.
• Tanju, Bülent, “1939 New York Dünya Fuarı Üzerine Notlar”, Arredamento Mimarlık, 2000/10, s.94-105.
• Ulubay, Serhat. “Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiyesi’nde “Moderni Millileştirme” Çabasının Sorgulanması”, Kent Akademisi, cilt 12, sayı 2, 2019, s. 387-396.
• URL-1: https://tr.wikipedia.org/wiki/Benedict_Anderson Erişim Tarihi: 24.10.2020
• URL-2: https://www.birgun.net/haber/benedict-anderson-hayali-cemaatler-in-izinde-bir-asya-uzmani-98333 Erişim Tarihi: 24.10.2020
• URL-3: https://tr.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther Erişim Tarihi: 22.10.2020
• URL-4: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/52/Sketches_by_Sedad_Hakk%C4%B1_Eldem_%2817084856712%29.jpg Erişim Tarihi: 26.12.2020