Görünmeyen Sınırların Kentsel Dönüşüm Projeleri ile Değişimi: İzmir Kadifekale Örneği

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 301 - 317, 31.08.2021

Merve Akdaş

https://doi.org/10.26835/my.835965

Öz

Kent, makro ve mikro ölçekte, görünen ve görünmeyen pek çok sınır içerir. Sosyo-ekonomik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan bu sınırlar, kimi zaman duvar, tabela gibi somut elemanlarla kimi zaman ise soyut çizgiler ve kurallarla mekânsal ayrışmaları tanımlı kılar. Bu çalışmanın amacı, kentsel dönüşüm projesi öncesi ve sonrasındaki durumu “görünmeyen sınırlar” üzerinden tartışmaktır. Çalışma kapsamında İzmir’in Konak ilçesinde yer alan Kadifekale Mahallesi incelenmiştir. Başta prestijli bir kent merkezi olan Kadifekale, 1950’lerden sonra aldığı yoğun göç ve çarpık kentleşme sonucu İzmir’in ilk ve en geniş gecekondu bölgelerinden biri olmuştur. 2007 yılında Kadifekale Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında bölgedeki konutların bir kısmı boşaltılmış ve ailelerin birçoğu İzmir’in Karabağlar ilçesinde yer alan Uzundere Toplu Konut Alanına taşınmıştır. Konuyla ilgili yapılan araştırmalar ve alanda gerçekleştirilen enformel görüşmeler doğrultusunda, kentsel dönüşüm projesi öncesi ve sonrasındaki durum, makro ölçekte “kentli” ile Kadifekaleli arasındaki görünmeyen sınırlar üzerinden incelenirken mikro ölçekte ise, Kadifekalelilerin kendi içinde inşa ettiği görünmeyen sınırlar ele alınmıştır. Kentsel dönüşüm projesiyle, Kadifekalelilerin hayatında var olan sınırların yok olmayıp sadece yer değiştirdiği ve mevcut sınırlara yenilerinin eklenmesiyle ayrışmanın derinleştiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

sınır, mekansal ayrışma, öteki, kentsel dönüşüm projesi, kadifekale

Change of the Invisible Boundaries with Urban Renewal Projects: The Case of Izmir Kadifekale

Öz

The city contains many visible and invisible boundaries, in macro and micro scales. These boundaries, which emerged due to socio-economic reasons, define spatial segregations by sometimes being a concrete element such as wall and signboard or sometimes creating abstract lines and rules. Aim of this study is to discuss the situation before and after the renewal project over "invisible boundaries". Kadifekale Neighborhood in Konak, district of İzmir, is analyzed within the scope of the study. Due to the intense immigration and unplanned urbanization during 1950s, Kadifekale, once a prestigious city center, became one of the first and largest slum areas in İzmir. In 2007, a part of the dwellings was demolished during the Kadifekale Urban Renewal Project and families moved to Uzundere Mass Housing Area in Karabağlar. According to the researches upon the subject and informal interviews in the field, the situation before and after the urban renewal project is examined through invisible boundaries between the "urbanite" and Kadifekale residents in a macro scale while a micro scaled analysis is conducted to understand the invisible boundaries among Kadifekale residents. With the urban renewal project, the existing boundaries, in the lives of Kadifekale residents, did not disappear but only displaced and segregation deepened with the addition of new boundaries.

Anahtar Kelimeler

Boundary, Spatial Segregation, Urban Renewal Project, Kadifekale

Kaynakça

• Akkar, Z. M. (2006) Kentsel dönüşüm üzerine Batı’daki kavramlar, tanımlar, süreçler ve Türkiye. Planlama, 2, 29-38.
• Aksoy, E. ve Kocataş, Ö. G. (2017) Gecekondu Alanlarında Uygulanan Kentsel Dönüşüm Projelerinin Meşruiyet Zemini Olarak Yoksulluk ve Suç. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), s.275-295. Connolly, W. E. (1995) Kimlik ve Farklılık: Siyasetin Açmazlarına Dair Demokratik Çözüm Önerileri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Cruz, T. ve Boddington, A. (1999) Architecture of the borderlands, Academy Editions, 1999.
• Çetin, İ. (2011) Kentiçi bir çöküntü alanı örneği Kadifekale’de mekan sosyolojisi denemesi. Sosyoloji Dergisi, 25, s.53-80.
• Du Bois, W. E. B. (1899) The Philadelphia Negro. Reprinted in R. LeGates and F. Stout (eds), The City Reader.
• Erman, T. (2001) The politics of gecekondu (squatter) studies in Turkey: the changing representations of rural migrants in the academic discourse. Urban Studies 38(7), 983–1002.
• Erman, T. ve Eken, A. (2004) The “Other of the Other” and “unregulated territories” in the urban periphery: Gecekondu violence in the 2000s with a focus on the Esenler case, İstanbul, Cities. 21(1), s.57-68.
• Eroğlu, E. (2019) Relocation from an inner-city neighborhood to peripheral mass housing: from Kadifekale to Uzundere, İzmir. Yüksek Lisans Tezi. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Göncü, H. (2013) Smyrna Akropolü (Kadifekale) yapı evreleri. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Görgülü, Z. (2009) Kentsel Dönüşüm ve Ülkemiz. TMMOB, İzmir Kent Sempozyumu, 08–10 Ocak 2009, s: 767-780, İzmir.
• Güzel, S. (2013) Göçmen Çocuklar ve Denizli’de Yaşam Koşulları. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar Dergisi, 51, s.1-36.
• Harvey, David (2003) Postmodernliğin Durumu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Karayiğit, A. (2005) Kadifekale’nin sosyo-ekonomik profili ve sorunları. İzmir Ticaret Odasi Yayını.
• Kılıç, E. M. (2016) Neoliberal politikalar çerçevesinde Türkiye'de kentsel dönüşüm ve kentsel mekânı yeniden anlamlandırmada sözlü tarih bilgisi: İzmir-Kadifekale kentsel yenileme projesi örneği. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kılıç, E. M. ve Göksu, A. E. (2018) Bir Kentsel Dönüşüm Deneyimi: Kadifekale-Uzundere İkileminde Bireysel Öyküler Üzerine Düşünmek. Planlama, 28(2), s.201–217.
• Kılıçbay, Mehmet Ali (2003) “Kimlikler Okyanusu”, Doğu-Batı, “Kimlikler”. Ankara: Doğu-Batı Yayınları, Sayı: 23, s. 155 – 159.
• Lang, J. (1987) Creating architectural theory: The role of behavioral sciences in environmental design, Van Nostrand Reinhold, New York.
• Marcuse, P. (1999) Walls of Fear, in Ellin, N. (editör) Architecture of Fear. New York, Princeton Architectural Press.
• Mirioğlu, G. (2013) İzmir’deki kentsel dönüşüm projeleri üzerinden karşılaştırmalı bir coğrafi analiz: Kadifekale Uzundere örneği. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Mumcu Uçar, Ö. ve Özsoy, A. (2006) Sınır Kavramına Mekânsal Bir Yaklaşım: Bahçelievler Örneği. İTÜDERGİSİ/a mimarlık, planlama, tasarım, 5 (2), s.11-24.
• Özer, Y. E., Yönten, A. ve Yılmaz, F. (2013) A Study About Analyzing the Socio Human Elements of Urban Renewal in Natural Disaster Risky Areas: The Examples of Uzundere TOKİ Association of Solidarity and Assistance With TOKİ Residents. 8. Kamu Yönetimi Sempozyumu.
• Roberts, P. (2000) The evolution, definition and purpose of urban regeneration. Peter Roberts ve Hugh Sykes (der.) Urban Regeneration. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications. 9-36.
• Saraçoğlu, C. (2009) İzmirli orta sınıfta Kürt algısı: Mekân, sınıf ve kentsel yaşam. Praksis, 21, s.17-46. Selçuk, S. S. (2012) Postmodern Dönemde Farklılığın Kutsanması ve Toplumun Parçacıllaştırılması:“Öteki” ve “Ötekileştirme”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 15(2), 77-99.
• Sönmez, B. (2014) Soylulaştırmanın yeni biçimleriyle yerinden edilmeyi yeniden düşünmek. Planlama Dergisi, 24(1), 42-53.
• Tekeli, İ. (2018) İzmir Belediyeciliğinde 2004-2018 Dönemi’nin Öyküsü I. İzmir Büyükşehir Belediyesi.
• Uslu, L. (2012) Göçmenlerde Yoksulluk Yansımaları: Denizli Örneği. Doktora Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• İnternek Kaynakları
• URL-1: http://www.eskiturkiye.net/1304/izmir-kadifekale-1870ler Son Erişim Tarihi: 02.11.2020. Erişim Saati: 14:30
• URL-2: https://tr-tr.facebook.com/137525849742251/photos/bir-zamanlar-kadifekale-gazinosu-izmir/290030947825073/ Son Erişim Tarihi: 10.08.2020. Erişim Saati: 23:10
• URL-3: https://twitter.com/nostalji_izmir/status/839193489506197505 Son Erişim Tarihi: 10.08.2020. Erişim Saati: 22:30
• URL-4: https://www.gazetemizmir.com/iste-turkiye-nin-en-tehlikeli-mahalleleri/31752/ Son Erişim Tarihi: 02.11.2020. Erişim Saati: 15:30
• URL-5: https://www.youtube.com/watch?reload=9&v=4eLCbqreMFo Son Erişim Tarihi: 03.11.2020. Erişim Saati: 22:30
• URL-6: https://www.youtube.com/watch?v=3NbRlcNvM6s Son Erişim Tarihi: 03.11.2020. Erişim Saati: 23:30
• URL-7: https://eksisozluk.com/kadifekale--106703 Son Erişim Tarihi: 02.11.2020. Erişim Saati: 19:30