Kadınların Korunan Alan Tercihlerine Yönelik Rekreasyonel Engellerin Saptanması: Serenler Tepesi Tabiat Parkı Örneği

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 951 - 963, 31.12.2022

Hüseyin Samet Aşıkkutlu , Latif Gürkan Kaya , Yasin Aşık

Öz

İnsanların boş zamanlarında katılmış oldukları rekreasyonel etkinlikler ile yaşam kalitelerini arttırmaları mümkündür. Sahip oldukları kaynak değerleri sebebiyle önemli bir yere sahip olan korunan alanlar, katılımcılara doğa ile iç içe vakit geçirebilecekleri olanaklar sunmaktadırlar. Ancak korunan alanlarda rekreasyonel engeller bazı kullanıcı profilleri üzerinde olumsuz etki göstererek katılımı azaltabilmektedir. Bu bağlamda, çalışmanın amacı kadınların rekreasyon alanı olarak korunan alanları tercih etmesinde etkili olan engellerin belirlenmesidir. Burdur Serenler Tepesi Tabiat Parkı araştırma alanı olarak belirlenmiştir. Araştırmada materyal olarak anket formu kullanılmıştır. Anket formunda rekreasyonel engeller “Güvenliğe dayalı engeller, kişisel engeller, mekânsal engeller, spora dayalı engeller, zamana dayalı engeller ve arkadaşa dayalı engeller” olmak üzere 6 ana kriter altında sınıflandırılmıştır. Anket formu 83 kadın katılımcıya uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS programı kullanılmıştır. Sonuç olarak kadınların korunan alanları çok az kullandığı ve rekreasyonel tercihlerini etkileyen en önemli faktörün “Güvenliğe dayalı engeller” olduğu belirlenmiştir. Ayrıca kadınların demografik özelliklerine (yaş, eğitim, medeni durum, vb.) bağlı olarak rekreasyonel tercihlerinin değiştiği belirlenmiştir. Korunan alanlarda gerçekleştirilen mekânsal planlama ve tasarım çalışmalarında bu çalışmanın sonuçlarının dikkate alınması kadınların rekreasyonel faaliyetlere katılımına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Burdur, Korunan Alanlar, Rekreasyon, Tabiat Parkı, Protected Areas, Recreation, Recreational Preference, Nature Park

Teşekkür

Anket çalışmasına desteklerinden dolayı Sertan ASAN’a teşekkür ederiz.

To Determine the Recreational Barriers through the Preferences of Women for Protected Areas: The Case of Serenler Hill Nature Park

Öz

It is possible for people to increase their quality of life by engaging in recreational activities during their free time. Protected areas, which occupy an important place because of their resource values, offer participants the opportunity to spend time in contact with nature. However, recreational barriers in protected areas may negatively impact some user profiles and reduce participation. In this context, the study aims to identify the barriers to women's preference for protected areas as recreation sites. Burdur Serenler Hill Nature Park was identified as the research area. A questionnaire was used as material for the research. In the questionnaire, recreational obstacles were classified according to 6 main criteria: "safety-related obstacles, personal obstacles, spatial obstacles, sport-related obstacles, time-related obstacles and friendship-related obstacles". The questionnaire was applied to 83 female participants. The SPSS program was used to analyze the data. As a result, it was found that women use protected areas very little and that the most important factor influencing their recreational preferences is "safety-related barriers". In addition, women's leisure preferences were found to change depending on their demographic characteristics (age, education, marital status, etc.). Consideration of the results of this study in spatial planning and design studies in protected areas will help to promote women's participation in recreational activities.

Anahtar Kelimeler

Burdur, Protected Areas, Recreation, Recreational Preference, Nature Park

Kaynakça

• Aksu, Ö. V. (2015). Korunan Doğal Rekreasyon Alanlarında Donatı Elemanlarının Tasarımları: Altındere Vadisi Milli Parkı Örneği. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15 (2), 267-278.
• Akten, S., Gül, A. (2014). Korunan Doğal Alanlarda Ziyaretçilerin Olası Etki Düzeyleri Önlem ve Standartların Belirlenmesi (Gölcük Tabiat Parkı Örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 15, 130-139.
• Alemu, M. M. (2016). Biodiversity and Protected Areas. Journal of Sustainable Development, 9(2), 67-72.
• Anonim, (2006). The Economic Impact of Protected Areas on The Greater Shoalhaven Region. Environment and Conservation Economics Section. Final Report. November 2006. NSW Department of Environment and Conservation. Erişim Tarihi 6 Mart 2022, https://www.environment.nsw.gov.au/-/media/OEH/Corporate-Site/Documents/Research/Our-science-and-research/economic-impact-protected-areas-greater-shoalhaven-region-final-report.pdf
• Anonim, (2022a). Milli Parklar Kanunu. Erişim Tarihi 14 Ocak 2022, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2873.pdf
• Anonim, (2022b). Tabiat Parkları. Erişim Tarihi 8 Mayıs 2022, https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Menu/28/Tabiat-Parklari
• Anonim, (2022c). Tabiat Parkları. Erişim Tarihi 5 Mayıs 2022, https://bolge6.tarimorman.gov.tr/Menu/31/Tabiat-Parklari
• Arni, A. G., Khairil, W. A. (2013). Promoting Collaboration Between Local Community and Park Management Towards Sustainable Outdoor Recreation. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 91, 57-65.
• Aşıkkutlu, H. S., Yücedağ, C., Kaya, L. G. (2018). Korunan Alanlar Üzerine Ziyaretçilerin Algısı: Beydağları Sahil Milli Parkı Örneği. II. Uluslararası Multidisipliner Çalışmaları Kongresi, 4-5 Mayıs 2018, Adana, 243-257.
• Bacon, E., Gannon, P., Stephen, S., Seyoum-Edjigu, E., Schmidt, M., Lang, B., Sandwith, T., Xin, J., Arora, S., Adham, K. N., Espinoza, A. J. R., Qwathekana, M., Prates, A. P. L., Shestakov, A., Cooper, D., Ervin, J., Ferreira de Souza Dias, B., Leles, B., Attallah, M., Mulongoy, J., Gidda, S. B. (2019). Aichi Biodiversity Target 11 in the like-minded megadiverse countries. Journal for Nature Conservation, 51, 125723.
• Belote, R. T., Wilson, M. B. (2020). Delineating Greater Ecosystems Around Protected Areas to Guide Conservation. Conservation Science and Practice, 2, e196.
• Bertzky, B., Corrigan, C., Kemsey, J., Kenney, S., Ravilious, C., Besançon, C. & Burgess N. (2012). Protected Planet Report 2012: Tracking Progress Towards Global Targets for Protected Areas. IUCN, Gland, Switzerland and UNEP-WCMC, Cambridge, UK.
• Cazalis, V., Princé, K., Mihoub, J. B., Kelly, J., Butchart, S. H. M., Rodrigues, A. S. L. (2020). Effectiveness of Protected Areas in Conserving Tropical Forest Birds. Nature Communications. 11, 4461.
• CBD, (2010). The Strategic Plan for Biodiversity 2011–2020 and the Aichi Biodiversity Targets. Erişim Tarihi 13 Ocak 2022, https://www.cbd.int/doc/decisions/cop-10/cop-10-dec-02-en.pdf
• Cordes, K. A. (2013). Application in Recreation and Leisure for Today and the Future. 4th edition. Sagamore Publishing.
• Çalık, F., Başer, A., Ekinci, N. E., Kara, T. (2013). Tabiat Parklarının Sportif Rekreasyon Potansiyeli Modellemesi (Ballıkayalar Tabiat Parkı Örneği). Spor Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi, 8 (2), 35-51.
• Deniz, B., Kılıçaslan, Ç., Koşan, F. (2019). Rekreasyonel Olanaklara Yönelik Beklentilerin Sağlıklı Kentler Yönüyle İrdelenmesi, Aydın Kenti Örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 79-89.
• Dudley, N. (2008). Guidelines for Applying Protected Area Management Categories. Gland, Switzerland: IUCN. x + 86pp. WITH Stolton, S., P. Shadie and N. Dudley IUCN WCPA Best Practice Guidance on Recognising Protected Areas and Assigning Management Categories and Governance Types, Best Practice Protected Area Guidelines Series No. 21, Gland, Switzerland: IUCN. xxpp.
• Esentaş, M. (2018). Metaphorical Perceptions of the Academicians Working in the Field of Recreation Regarding the Concept of “Recreation”. Journal of Education and Training Studies, 6 (12), 42-47.
• Gaston, K. J., Jackson, S. F., Cantú-Salazar, L., Cruz-Piñón, G. (2008). The Ecological Performance of Protected Areas. Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics, 39, 93-113.
• Ghimire, R., Green, G. T., Poudyal, N. C., Cordell, H. K. (2014). An Analysis of Perceived Constraints to Outdoor Recreation. Journal of Park and Recreation Administration, 32 (4), 52-67.
• Gözen, E. (2019). Rekreasyon Yönetimi Bölümü Lisans Öğrencilerinin “Rekreasyon” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları, 3 (3), 397-416.
• Gümüş, H., Özgül, S. A., Karakılıç, M. (2015). Fiziksel Aktivite Mekânı Değerlendirme Ölçeği (Famdö): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 26 (1), 1-8.
• Gümüş, H., Özgül, S. A. (2017). Rekreasyon Alanı Kullanımına İlişkin Katılım Engelleri ve Tercih Etkenleri Ölçeklerinin Geliştirilmesi. Journal of Human Sciences, 14 (1), 865-882.
• IUCN WCPA, (2014). Parks. The International Journal of Protected Areas and Conservation, Volume 20.1, Gland, Switzerland: IUCN. Erişim Tarihi 15 Şubat 2021 http://parksjournal.com/wp-content/uploads/2014/04/PARKS%2020.1%2010.2305:IUCN.CH.2014.PARKS-20-1.en.pdf
• Jamaliah, M. M., Alazaizeh, M. M., Alzboun, N., Alzghoul, Y. A. (2018). Protected Area Tourism in Jordan: An Exploratory Study. Tourism Recreation Research, 44 (1), 41-53.
• Jiricka-Pürrer, A., Tadini, V., Salak, B., Taczanowska, K., Tucki, A., Senes, G. (2019). Do Protected Areas Contribute to Health and Well-Being? A Cross-Cultural Comparison. International Journal of Environmental Research and Public Health, 16 (7), 1172.
• Kaya, L. G. (2005). The Environmental Concerns of Turkish Community in Syracuse, New York. International Congress on Information Technology in Agriculture, Food and Environment (ITAFE’05), Adana, 2, 745-750.
• Kaya, L. G. (2006). Critical Barriers to Rational Planning Processes for Coastal Zone Management: The Case Study of Antalya, Turkey. Published Ph.D. Dissertation. State University of New York, College of Environmental Science and Forestry, UMI - Dissertations Publishing. 427 p., Ann Arbor-USA, ISBN: 978-054-2654-46-6.
• Kaya, L. G., Aytekin, A. (2009). Determination of Outdoor Recreation Potential: Case of the City of Bartın and Its Environs, Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 18 (8), 1513-1524.
• Kaya, L. G., Aşıkkutlu, H. S., Yücedağ, C. (2019). Kadınların Boş Zamanlarındaki Rekreasyonel Eğilimleri: Antalya Kenti Örneği. IV. In European Conference on Science, Art & Culture ECSAC, Antalya, 19, 63-70.
• Kaya, L. G. & Aşıkkutlu, H. S. (2019). Çevre ve Mekansal Gelişim. Adem Korkmaz, Onur Sungur, & Ali Murat Alparslan (Ed.), Burdur İl Gelişim Planı içinde (s. 11-81). Ankara: Detay Yayıncılık.
• King, S., Driver, A., Ginsburg, A., Belle, E., Brown, C. (2022). Accounting for Protected Areas Using the SEEA EA. London Group on Environmental Accounting, 28th Meeting, Ecosystem Services in Biophysical Terms. 26-29 September 2022, Siegburg, Germany. Erişim Tarihi 13 Aralık 2022, https://seea.un.org/sites/seea.un.org/files/lg28_d1_s1_5_king_accounting_for_protected_areas.pdf
• Kurdoğlu, O. (2017). Milli Park Yönetimi Ders Notu. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği. Trabzon.
• Lu Li, C., Yi Wang, C. (2012). The Factors Affecting Life Satisfaction: Recreation Benefits and Quality of Life Perspectives. Sports and Exercise Research, 14 (4), 407-418.
• MacKinnon, D. Lemieux, C. J., Beazley, K., Woodley, S., Helie, R., Perron, J., Elliott, J., Haas, C., Langlois, J., Lazaruk, H., Beechey, T., Gray, P. (2015). Canada and Aichi Biodiversity Target 11: understanding ‘other effective area-based conservation measures’ in the context of the broader target. Biodivers Conservation, 24, 3559–3581.
• Neugarten, R. A., Moull, K., Martinez, N. A., Andriamaro, L., Bernard, C., Bonham, C., Cano, C. A., Ceotto, P., Cutter, P., Farrell, T. A., Gibb, M., Goedschalk, J., Hole, D., Honzák, M., Kasecker, T., Koenig, K., Larsen, T. H., Ledezma, J. C., Mckinnon, M., Mulligan, M., Nijbroek, R., Olsson, A., Rakotobe, Z. L., Rasolohery, A., Saenz, L., Steininger, M., Wright, T. M., Turner, W. (2020). Trends in Protected Area Representation of Biodiversity and Ecosystem Services in Five Tropical Countries. Ecosystem Services, 42, 101078.
• Shafer, C. L. (2015). Cautionary Thoughts on IUCN Protected Area Management Categories V–VI. Global Ecology and Conservation, 3, 331-348.
• Surat, H., Surat, B. Z., Özdemir, M. (2014). Korunan Alanların Rekreasyonel Kullanımı ve Yerel Halkın Farkındalığı: Borçka Karagöl Tabiat Parkı Örneği, II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, “Akdeniz ormanlarının geleceği: Sürdürülebilir toplum ve çevre”, 22-24 Ekim 2014, Isparta, 331-342.
• TÜİK, (2022). Türkiye İstatistik Kurumu. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi. Erişim Tarihi 5 Ağustos 2022, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500
• Uzun, S., Müderrisoğlu, H., Kaya, L. G., Demir, Z. (2012). Doğal Alanlardaki Rekreasyonel Faaliyetlerin Ekolojik Etkileri. I. Rekreasyon Araştırmaları Kongresi Bildiriler Kitabı, Kemer, Antalya, 791-809.
• White, D. D. (2008). A Structural Model of Leisure Constraints Negotiation in Outdoor Recreation. Leisure sciences, 30 (4), 342-359.
• Worboys, G. L. (2015) ‘Introduction’, in G. L. Worboys, M. Lockwood, A. Kothari, S. Feary and I. Pulsford (eds) Protected Area Governance and Management, pp. 1–8, ANU Press, Canberra.
• Yeşil, M., Yeşil, P., Atabeyoğlu, Ö. (2014). Ülkemizde Tabiat Parklarının Genel Durumları: Soğuksu Tabiat Parkı Örneği. III. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu. 767-774.