The Eligibility of Beylerbeyi Palace and Terraced Gardens for the Unesco World Heritage List

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 3, 377 - 397, 31.12.2024

Eda Nur Özcan

https://doi.org/10.26835/my.1515162

Öz

Steps must be taken to identify and protect the heritage of “outstanding universal value” that has survived from the past to the present and that we are responsible for transferring to the future. In this study, the universal value of Beylerbeyi Palace and Terraced Gardens, a legacy from the Ottoman Empire as a historical cultural landscape area is examined. It is the only palace in Turkey that contains the magnificent gardens of its period, with a terraced garden and the western influence in its garden is the most prominent. In terms of cultural landscapes, it exhibits urban cultural landscape features for World Heritage. Based on source reviews and collected data, the suitability of the study area, with its terraced gardens, for UNESCO criteria has been evaluated. The evaluation covers the concept of World Heritage, UNESCO Criteria, the historical process of the area, its structural features, and preservation requirements. The necessity of its inclusion in the World Heritage List was examined.

Anahtar Kelimeler

Beylerbeyi Palace and Terraced Gardens, World Heritage, UNESCO Criteria, Cultural Landscape

Beylerbeyi Sarayı ve Set Bahçelerinin Unesco Dünya Miras Listesine Uygunluğu

Öz

Geçmişten günümüze ulaşan ve geleceğe aktarılması sorumluluğumuzda olan “üstün evrensel değer” niteliği taşıyan mirasların tespit edilip korunması adına adımlar atılmalıdır. Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğundan miras kalan Beylerbeyi Sarayı ve Set Bahçelerinin tarihi kültürel peyzaj alanı olarak taşıdığı evrensel değer niteliği incelenmiştir. Döneminin ihtişamlı bahçelerini içeren, Türkiye’de set bahçeli ve bahçesinde batı etkisi en belirgin olan tek saraydır. Dünya Mirası, kültürel peyzajları açısından kentsel kültürel peyzaj özellikleri göstermektedir. Yapılan kaynak incelemeleri ve toplanan verilerle çalışma alanının set bahçeleri ile UNESCO kriterlerine uygunluğu değerlendirilmiştir. Değerlendirme kapsamında, Dünya Mirası kavramı, Unesco Kriterleri, alanın tarihsel süreci, yapısal özellikleri korunma gereksinimleri ele alınmıştır. Dünya Miras Listesine alınmasının gerekliliği irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Beylerbeyi Sarayı ve Set Bahçeleri, Dünya Mirası, Unesco Kriterleri, Kültürel Peyzaj

Teşekkür

Bu alanda makale yazmaya yönlendiren Doç. Dr. PINAR ERKAN BURSA hocama teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akdoğan, G. (1995). Dünden Bugüne Bahçe Kültürümüz. Sanat Dünyamız Dergisi, 58.
• Batur, A. (2019). Beylerbeyi Sarayı: Kıyıdan tepelere uzanan bir sahil saray. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, 17, 139-161.
• Doğaner, S. (2003). Miras Turizminin Coğrafi Kaynakları ve Korunması. Coğrafi Çevre Koruma Turizm Sempozyumu Bildiri Kitabı, 1-8. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. Dündar, M. (2008). Beylerbeyi Sarayı. (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Emekli, G. (2009). Dünya Kültür Miras Listesine İzmir’den Bir Aday: Bergama. https://www.academia.edu/9757884/D%C3%9CNYA_K%C3%9CLT%C3%9CR_M%C4%B0RAS_L%C4%B0STES%C4%B0NE_%C4%B0ZM%C4%B0R_DEN_B%C4%B0R_ADAY_BERGAMA-2009.
• Eldem, S. H. (1969). Köşkler ve Kasırlar. İstanbul (Cilt 1-2), 447.
• Eldem, S. H. (1976). Türk Bahçeleri. Kültür Bakanlığı Türk Sanat Eserleri,1 MEB. İstanbul.
• Göker, P. (2017). The Use of Water Features in the Palace Landscapes of the Late Ottoman Era. İnönü Üniversitesi Sanat Ve Tasarım Dergisi, 7(15), 49-59. doi:https://doi.org/10.16950/inustd.305801
• Güloğlu, Ö. (2004). İstanbul Tarihi Saray Bahçelerinin Restorasyon İlkelerinin Saptanması. (Yüksek lisans tezi). Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gülsün, A. (1993). Beylerbeyi Sarayı. Milli Saraylar Dergisi, 3, 25-30.
• Karahüseyin, G. (2019). Beylerbeyi Sarayı ve ünlü konukları. Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, 18, 114141.
• Kayın, E. (2012). Bir “Kültürel Manzara-Kültürel Peyzaj” Öğesi Olarak Kırsal Yerleşimlerin Korunmasına Yönelik Kavramsal ve Yasal İrdelemeler. Mimarlık, 367, 250. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=381&RecID=2998#
• Khabbazi, P. (2016). İstanbul Beylerbeyi Sarayı Bahçeleri Tasarım İlkeleri ve Restitüsyonu. (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2024). 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü. 1-41. https://korumakurullari.ktb.gov.tr/TR-294454/mevzuat.html
• Mutlu, F. (2006). XIX. Yüzyıl Osmanlı Saray Bahçelerinde Batılılaşmanın Tasarıma Etkilerinin Peyzaj Tasarım İlkeleri Açısından İrdelenmesi. (Yüksek lisans tezi). BAÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Pardoe, J. (2010). Sultanlar Şehri İstanbul. (Çev. Büyükbakkal B.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Orijinal Eser: 1836).
• Rossler, D. (2008). Conservation And Sustainability in Historic Cities. Chichester: Wiley Blackwell Publishing.
• Seçen, G. (2020). Beylerbeyi Sarayı Bahçeleri ve 19. Yüzyıl Tasarım İlkeleri. Tarih ve Toplum Dergisi, 15, 120-135.
• Soydan, O. (2016). Kültürel Miras Olarak ‘Nahitiya’. Niğde Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/32956/366234. 54-81.
• Torcu, D. (2013). Unesco Türkiye Millî Komisyonu 4. Türksoy Üye Devletleri Unesco Milli Komisyonları Toplantısı 2. Kültürel ve Doğal Miras Semineri. Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Kurumu Unesco Türkiye Millî Komisyonu.
• Tunçer, M. (2013). Mardin’in Korunması ve Unesco Dünya Miras Listesi’ne Girmesi. İdeal Kent, 9, 94-113.
• UNESCO World Heritage Centre (2021). The operational guidelines for the implementation of the World Heritage Convention. https://whc.unesco.org/en/guidelines/
• UNESCO (2023). Dünya Mirası Sözleşmesi’nin Uygulama Rehberi. Paris: UNESCO. https://whc.unesco.org/archive/opguide23-en.pdf 1-182.
• UNESCO (2024a). World Heritage List. https://whc.unesco.org/en/list/
• UNESCO (2024b). Cultural Landscape (Cultural). http://whc.unesco.org/en/list/?search=cultural+landscape&type=cultural&order=country
• UNESCO (2024c). UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Mirası Geçici Listesi. http://www.unesco.org.tr/pages/125/122/unescod%c3%bcnyamiras%c4%b1-listesi.
• UNESCO (2024d). Historic urban landscape. http://www.unesco.org.tr/pages/125/122/unescod%c3%bcnyamiras%c4%b1-listesi.
• UNESCO (2024e). Rural Landscapes and Sustainable Development: International Day for Monuments and Sites 2019. https://whc.unesco.org/en/news/1959 Yazıcıoğlu, M. L. (1984). Boğaziçi Kıyı Yapıları: Tarihsel Biçimlenişi Çağdaş Biçimlenişlerde Temel İlkeler Önerisi (Doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• URL-1: https://www.millisaraylar.gov.tr/Lokasyon/4/beylerbeyi-sarayi Erişim tarihi: 01/12/ 2024.
• URL-2: https://istanbulinsider.tv/2021/08/05/istanbul-museums-entry-fees-visiting-hours -location-information-asian-side-museums-2021/#jp-carousel-551. Erişim tarihi: 05/07/2024.
• URL-3: https://www.plantdergisi.com/yazi-beylerbeyi--sarayi--bahceleri-366.html Erişim tarihi: 05/07/ 2024.
• URL-4: http://istanbul-stories.blogspot.com/2011/11/blog-post_16.html. Erişim tarihi: 05/07/2024.
• URL-5: https://www.trthaber.com/haber/yasam/osmanli-donemi-at-kulturunu-yansitan-ahir-kosku-yenilendi-402156.html.Erişim tarihi: 05/07/2024.
• URL-6: http://www.gazetevatan.com/beylerbeyi-sarayi-tuneli-trafige-acildi-987213-yasam/.Erişim tarihi: 05/07/2024.
• URL-7: https://mapio.net/pic/p-63403789/.Erişim tarihi: 05/07/2024.
• URL-8: https://www.mustafacambaz.com/details.php?image_id=27476. Erişim tarihi: 05/07/2024.
• URL-9: https://www5.tbmm.gov.tr/yayinlar/brosurler/Beylerbeyi-2014.pdf. Erişim tarihi: 05/07/2024.