Yeşil Diş Hekimliği ve Sürdürülebilirlik: Diş Hekimliğinin Bugünü ve Geleceği

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 3, 134 - 142, 29.12.2021

Elif Soslu Bulut Merve Ağaccıoğlu

Öz

Yeşil diş hekimliği, diş hekimliğinde nispeten yeni ortaya çıkan bir kavramdır. Diş hekimliği uygulamalarının çevresel olumsuz etkilerini azaltmayı amaçlayan bir yaklaşım içerir. Diş hekimliği pratiğinde atıkların çoğundan sorumlu dört prosedür vardır. Bunlar: Amalgam, konvansiyonel X-ray sistemleri, tek kullanımlık bariyerler, sterilizasyon malzemeleri gibi enfeksiyon kontrol yöntemleri ve geleneksel vakumlu sakşın sistemleridir. Klinik pratiğinde çevreye verdiğimiz zararı azaltmak açısından ünitlerde amalgam ayırıcı kullanılmalıdır. Konvansiyonel X-ray sistemlerinden kaynaklanan gümüş ve kurşun gibi atıkları azaltmak için ise dijital radyografiye geçiş yapılmalıdır. Ayrıca kliniklerimizde tek kullanımlık malzemelerden kaynaklanan atıklar için otoklavlanabilen malzemelerin kullanımına önem verilmelidir. Gereğinden fazla su kullanımına izin veren geleneksel vakumlu sakşın sistemleri yerine ise kuru vakum sistemleri tercih edilmelidir. Ülkemizde atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek atık oluşumunun engellenmesi, atığın oluşması durumunda ayrı olarak toplanması ve geri kazanımının sağlanmasını kapsayan Sıfır Atık Projesi Sağlık Bakanlığı olmak üzere kamu kurum ve kuruluşlarında hayata geçmektedir. Diş hekimliğinde kullandığımız birçok ekipman ve materyal karbon ayak izi oluşumuna neden olmakta ve doğal kaynaklara zarar vermektedir. Bu yüzden kullandığımız materyallerin yeniden kullanılabilir veya geri dönüştürülebilir olmasına dikkat edilmelidir. Diş hekimliği pratiğinde yeşil prensipleri hayata geçirmek ve yaygınlaştırmak adına bu konuya lisans ve mezuniyet sonrası eğitimlerde yer verilmelidir. Bu derlemenin amacı diş hekimliği mesleğinde yeşil ve sürdürülebilir prensiplerin neler olduğunu ve yaptığımız klinik uygulamaların çevreye olan zararlı etkilerinin azaltılmasını açıklamaktır.

Anahtar Kelimeler

dental atık, karbon ayakizi, sera gazı, geri dönüşüm

Kaynakça

• 1. Rastogi V. Green Dentistry, A Metamorphosis Towards an Eco-Friendly Dentistry: A Short Communication. JClin DIAGNOSTIC Res. 2014;8(7).
• 2. Chin G, Chong J, Kluczewska A, Lau A, Gorjy S, Tennant M. The environmental effects of dental amalgam. Aust Dent J [Internet]. 2000 Dec;45(4):246–9. Available from: http://doi.wiley.com/10.1111/j.1834-7819.2000.tb00258.x
• 3. Avinash B, Avinash BS, Shivalinga BM, Jyothikiran S, Padmini MN. Going green with Eco-friendly dentistry. J Contemp Dent Pract. 2013;14(4):766–9.
• 4. Smriti B. Green dentistry-Is there such a thing? Dent Pr. 2009;8(26):7.
• 5. Adams E. Eco-friendly dentistry: Not a matter of choice. J Can Dent Assoc (Tor). 2007;73(7):581–4.
• 6. Marta Mazur, Artnora Ndokaj MJAM, Claudio Stamegna, Denise Corridore, Mauro Capocci, Livia Ottolenghi FG. How dentistry is impacting the environment. Senses Sci. 2019;2018(2):517-549.
• 7. Mulimani P. Green dentistry: the art and science of sustainable practice. Br Dent J [Internet]. 2017 Jun 23;222(12):954–61. Available from: http://www.nature.com/articles/sj.bdj.2017.546
• 8. Avinash B, Avinash BS, Shivalinga BM, Jyothikiran S, Padmini MN. Going green with eco-friendly dentistry. J Contemp Dent Pract [Internet]. 2013 Jul 1;14(4):766–9. Available from: https://www.thejcdp.com/doi/10.5005/jp-journals-10024-1400
• 9. Duane B, Harford S, Ramasubbu D, Stancliffe R, Pasdeki-Clewer E, Lomax R, et al. Environmentally sustainable dentistry: a brief introduction to sustainable concepts within the dental practice. Br Dent J [Internet]. 2019 Feb 22;226(4):292–5. Available from: http://www.nature.com/articles/s41415-019-0010-7
• 10. Duane B, Stancliffe R, Miller FA, Sherman J, Pasdeki-Clewer E. Sustainability in Dentistry: A Multifaceted Approach Needed. J Dent Res. 2020;99(9):998–1003.
• 11. https://www.fdiworlddental.org/sustainability-dentistry
• 12. Nasser M. Evidence summary: Can plastics used in dentistry act as an environmental pollutant? Can we avoid the use of plastics in dental practice? Br Dent J. 2012;212(2):89–91.
• 13. Berg L, Hager M. Visualizing environmental science. New Jersey: Wiley; 2007.
• 14. Jain S, Basavaraj P, Singla A, Singh K, Kundu H, Vashishtha V, et al. Bibliometric analysis of journal of clinical and diagnostic research (Dentistry section; 2007-2014). J Clin Diagnostic Res. 2015;9(4):47–51.
• 15. Pockrass, F., & Pockrass I. The four “Rs” of ecofriendly dentistry. Am Dent Hyg Assoc. 2008;22(8):18–21.
• 16. Duane B, Ramasubbu D, Harford S, Steinbach I, Swan J, Croasdale K, et al. Environmental sustainability and waste within the dental practice. Br Dent J. 2019;226(8):611–8.
• 17. Bathala L, Jupidi B, Thota M, Theruru K, Shaik S, Rayapati S. “There′s plenty of room at the bottom”: The biomedical waste management in dentistry. J Dr NTR Univ Heal Sci. 2014;3(3):149.
• 18. Benakatti V, Kanathila H. Biomedical Waste Management In Dental Office - A Review. World J Adv Heal care Res [Internet]. 2018;2(6):464–83.
• 19. Singh H, Bhaskar D, Dalai DR, Rehman R, Khan M. Dental Biomedical Waste Management Categories of Waste Generated in Dental Practises. Int J Sci StudySingh, H, Bhaskar, D, Dalai, D R, Rehman, R, Khan, M (2014) Dent Biomed Waste Manag Categ Waste Gener Dent Pract Int J Sci Study, 2(4), 66–68. 2014;2(4):66–8.
• 20. Akshat Sachdeva, Aditi Sharma SB and GA. Green Dentistry: A Review. J Dent Oral Biol. 2018;3(6):1–4.
• 21. Chopra A, Gupta N, Rao N, Vashisth S. Eco-dentistry: The environment-friendly dentistry. Saudi J Heal Sci. 2014;3(2):61.
• 22. Arora S, Mittal S, Dogra V. Eco-friendly dentistry: Need of future. An overview. J Dent Allied Sci. 2017;6(1):22.
• 23. Dutta SK, Upadhyay VP, Sridharan U. Environmental management of industrial hazardous wastes in India. J Environ Sci Eng. 2006 Apr;48(2):143–50.
• 24. https://ecodentistry.org/green-dentistry/what-is-g.
• 25. Portugal J, Marques P, Jardim L, Leitão J. Shear bond strength of aged dental amalgam repaired with composite. Rev Port Estomatol Med Dent e Cir Maxilofac. 2008;49(2):69–74.
• 26. 26. Koolivand A, Gholami-Borujeni F, Nourmoradi H. Investigation on the characteristics and management of dental waste in Urmia, Iran. J Mater Cycles Waste Manag. Published online 2015. doi:10.1007/s10163-014-0278-2
• 27. Al Kawas S, Abu-Yousef I, Kanan S, El-Kishawi M, Siddique A, Abdo N, et al. Analysis of mercury in wastewater of some dental clinics in United Arab Emirates. J Int Environ Appl Sci [Internet]. 2008;3(1):21–8. Available from: http://www.jieas.com/fvolumes/vol081-1/3-1-2.pdf
• 28. Chilibeck R. Mercury pollution in dental office waste water. Journal (Canadian Dental Association). 2000.
• 29. Pockrass, F., & Pockrass I. F Pockrass, I Pockrass, Eco-dentistry: A model of... - Google Scholar. J Ecol Sustain Med. 2005;2(3):17–22.
• 30. Managing silver and lead waste in dental offices. J Am Dent Assoc. Published online 2003. doi:10.14219/jada.archive.2003.0324
• 31. Palenik CJ. Managing regulated waste in dental environments. J Contemp Dent Pract. Published online 2003.
• 32. Hiltz M. The environmental impact of dentistry. J Can Dent Assoc [Internet]. 2007 Feb;73(1):59–62. Available from: http://www.cda-adc.ca/jcda/vol-73/issue-1/59.pdf
• 33. Berkhout E, Sanderink G, van der Stelt P. Digital intra-oral radiography in dentistry. Diagnostic efficacy and dose considerations. Oral Radiol. 2003 Jun;19(1):1–13.
• 34. Duane B, Ramasubbu D, Harford S, Steinbach I, Stancliffe R, Ballantyne G. Environmental sustainability and biodiversity within the dental practice. Br Dent J. 2019;226(9):701–5. 35. Rahman H, Chandra R, Triphathi S, Singh S. Green Dentistry-Clean Dentistry. Indian J Restor Dent. Published online 2014. 36. Rathakrishnan M, Priyadarhini A. Green dentistry: The future. J Int Clin Dent Res Organ. 2017;9(2):59.
• 37. Thopegowda NB, Shenoy K, Shankarnarayana RK, Kukkila J, Vaddya SB, Gingipalli K. Recycling of Materials used in Dentistry with Reference to its Economical and Environmental Aspects. Int J Heal Rehabil Sci. 2013;2(3):140–5.
• 38. Khan D, Banerjee S. An alternative approach to waste management: A study on toothpaste. Indian J Waste Manag. 2020;4(1):15–8.
• 39. Orsing [İnternet]J.H.ORSİNG AB [Erişim tarihi 1 Temmuz 2021] Erişim linki: https://orsing.se/.