Öğretmen Adaylarının İnsan Haklarına İlişkin Algıları

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 15, 30.06.2021

Celalettin Çelebi

Öz

İnsanlığın dünya üzerindeki varlığıyla eş zamanlı olan insan hakları, kavram olarak İkinci Dünya Savaşı’nın sonrasında yaygınlık kazanmış ve evrensel düzeyde ele alınan bir konu olmuştur. Ulusal ve uluslararası düzeyde birçok tedbir alınmasına ve düzenleme yapılmasına karşı dünya genelinde ciddi derece insan hakları ihlalleri meydana gelmektedir. Bu çalışma ile geleceğin öğretmenleri olacak öğretmen adaylarının insan haklarıyla ilgili algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmaya Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği, Rehberlik ve Psikolojik Danışma Öğretmenliği ve Matematik Öğretmenliği bölümlerinde ikinci sınıfta eğitim gören 42 öğretmen adayı katılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim desenin kullanıldığı bu çalışmada veriler zihin haritalarıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler, insan haklarıyla ilgili temel kavramlar, insan hakları ihlalleri, insan hakları ihlallerinin nedenleri, insan hakları ihlallerinin çözüm yolları başlığı altında sunulmuştur. Öğretmen adaylarının insan haklarıyla ilgili birikim ve duyarlılık sahibi oldukları belirlenmiştir. Öğretmen adaylarına göre cinayet, kadına ve çocuğa yönelik şiddet, istismar, çocuk işçiliği, dil, din ırk, cinsiyet ayrımcılığı, eğitim hakkının engellenmesi, din ve vicdan özgürlüğünün engellenmesi, düşünce ve ifade özgürlüğün engellenmesi vb. insan hakları ihlalleri meydana gelmektedir. Öğretmen adayları insan hakları ihlallerinin yasaların yetersiz olması, demokrasi eksikliği siyasi, dini, toplumsal yapı, etnik sorunlar, savaşlar, terör saldırıları, sömürgecilik, soykırım, bilinçsizlik, bencillik, yoksulluk, ekonomik sıkıntılar gibi nedenlerden kaynaklandığı düşünmektedirler. Öğretmen adayları bu ihlalleri önlemek için kamusal alanda insan haklarını koruyucu yasa çıkarma ve etkin biçimde uygulama, ayrımcılık yapmama, çocuk ve aile eğitimi düzenleme, toplumu bilinçlendirme, politika geliştirme gibi düzenlemeler yapılmasının yanı sıra başkalarına karşı saygı, sevgi, empati gibi değerlerin kazandırmanın gerekli olduğunu düşünmektedirler. Bulgulardan hareketle öğretmen adaylarının insan haklarıyla ilgili temel kavramlar, ihlaller, ihlallerin nedenleri ve ihlallerin çözümüne yönelik birikime sahip oldukları söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, insan hakları ihlalleri, zihin haritaları

Perceptions of Teacher Candidates on Human Rights

Öz

Simultaneous with the existence of humanity in the world, human rights, after the Second World War, have become a widespread a concept and a universal issue. At national and international levels, serious human rights violations have been taking place around the world despite many measures and regulations. With this study, it has been aimed to determine the perceptions of teacher candidates, who will be the teachers of the future, about human rights. 42 teacher candidates studying at Necmettin Erbakan University, Ereğli Faculty of Education in departments of Turkish Language Teaching, Guidance and Counseling, and Mathematics Teaching participated in this study. The phenomenology design, one of the qualitative research methods has been adopted in the study, and the data have been collected through mind maps. In the analysis of the data discribe analysis technique has been used. The data obtained have been categorized under the headings of basic concepts related to human rights, human rights violations, causes of human rights violations, and remedies for human rights violations. According to the findings, it has come out that the teacher candidates are aware of and sensitive about human rights. The teacher candidates have stated that human rights violations such as murder, violence against women and children, abuse, child labor, language, religion, race, gender discrimination, denial of the right to education, prevention of freedom of religion and conscience, and prevention of freedom of thought and expression occur. Moreover, teacher candidates think that violations of human rights occur because of inadequate laws, lack of democracy, political, religious, social structure, ethnic problems, wars, terrorist attacks, colonialism, genocide, unconsciousness, selfishness, poverty, and economic difficulties. In order to prevent those violations, teacher candidates think that it is necessary to make regulations such as making and implementing effective laws to protect human rights in the public sphere, educating children and families, being a non-discriminant person, getting public awareness, developing policies, and gaining affective qualities such as respect for others, love and empathy. Based on the research findings, it can be concluded that the teacher candidates have knowledge about the basic concepts of human rights, violations, causes of violations and their solutions

Anahtar Kelimeler

Human rights, human rights violations, mind maps

Kaynakça

• Buzan, T. ve Buzan, B. (2011). Zihin Haritaları. (Çev. Güntülü Tercanlı). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Çeçen, A. (1995). İnsan Hakları. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Çotuksöken, B. (2010). İnsan Hakları ve Felsefe. İstanbul: Papatya Yayınları.
• Doğan, İ. (2001). Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Dolmacı, N. ve Kuşat, N. (2015). Üniversite Gençliğinin Vatandaşlık Hak ve Sorumluluklarına İlişkin Bilinç ve Farkındalıkları Üzerine Bir Araştırma: Isparta Meslek Yüksekokulu Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ocak.
• Duman, T., Karakaya, N. ve Yavuz, N. (2003). Vatandaşlık Bilgisi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Gözütok, F. D. (1995). Öğretmenlerin Demokratik Tutumları. Ankara: Ekin.
• Gülmez, M. (1998). Belgelerle İnsan Hakları Eğitimi Birleşmiş Milletler Onyılı. Ankara: TODAİ Yayınları
• Gülmez, M. (2001). İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi. Ankara: TODAİ Yayınları.
• Hürfikir, Y. (2004). İlköğretim 2. Kademe Sosyal Bilgiler Derslerinin Demokrasi Eğitimindeki Yeri: Öğretmen Görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Kara, C. (2017). İnsan Hakları. R. Turan (Editör). İnsan Hakları ve Demokrasi içinde. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Karatekin, K., Merey, Z., Sönmez, Ö. Faruk ve Kuş, Z. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının İnsan Hakları Eğitimine Yönelik Tutumları. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic. 7/4, P. 2193-2207.
• Kartal, A., Öksüz, Y., Baba Öztürk, M. Ve Güven Demir, E. (2018). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Demokrasi Algısı: Polonya-Türkiye Karşılaştırması. İlköğretim Online 17(2): S.562-579. Doi 10.17051/İlkonline.2018.418903
• Konan, B. (2011). İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Açısından Osmanlı Devleti’ne Bakış. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, 4.
• Meb. (2017). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlilikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• Mentiş Taş, A. (2004). Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Eğitimi Program Standartlarının Belirlenmesi. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 28-51.
• Miles, M. B & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data analysis. Thousand Oaks, Ca: Sage.
• Saban, A. (2005). Çoklu Zekâ Teorisi ve Eğitim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Ulusoy, K. ve Erkuş, B. (2016). İlkokul 4. Sınıfta İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersinin Okutulmasına İlişkin Sınıf ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşlerinin İncelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (24), 1143-1172.
• Uygun O. (2000). İnsan Hakları Kuramı. K. Tankuter (Editör). İnsan Hakları içinde. İstanbul: Cogito Yapı Kredi Yayınları.
• Varlı, N. (2016). Kültürlerin İnsan Hakları İhlallerine Etkileri ve Çözüm Önerisi. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 622-638.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• www.Kadincinayetlerinidurduracagiz.Net/Aciklamalar/2912/Nisan-2020-Basvuru-Karsilama-Raporu
• www.Unhcr.Org/Tr/Wp-Content/Uploads/Sites/14/2020/11/Unhcr-Turkey-Operational-Update-October-2020.Pdf