İnternet Bağımlılığı Eleştirel Düşünme Eğilimini Etkiler mi

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 27 - 39, 30.06.2022

Abdulkadir Çağlı

Öz

Bu çalışmada lise öğrencilerinin internet bağımlılığı düzeylerinin eleştirel düşünme eğilimlerine etkisinin betimlenmesi amaçlanmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modelinin kullanılan bu araştırmada örneklem olarak Ankara ili Mamak ilçesinde resmi devlet okulu statüsündeki liselerde öğrenim gören 312’ si kız 193’ ü erkek olmak üzere toplam 505 lise öğrencileri oluşturmaktadır. Lise öğrencileri hakkında bilgi toplamak amacıyla kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Kişisel bilgi formunda öğrencilerden bazı demografik bilgilerinin (cinsiyet, sınıf seviyesi, sosyoekonomik düzeyi, ebeveynlerin öğrenim durumu, okul türü ve akademik başarı) toplanması amaçlanmıştır. Araştırmanın değişkenlerinden biri olan internet bağımlılığını ölçmek için, ''İnternet Bağımlılığı Ölçeği'', araştırmanın diğer değişkeni olan eleştirel düşünme eğilimini ölçmek için de ''Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği' kullanılmıştır. Veriler, analiz yapılmadan önce SPSS 24.0 programında normallik dağılımları test edilmiştir. Ardından çalışma kapsamında betimsel istatistiksel analizler, korelasyon analizi, bağımsız örneklemler t-testi ile ANOVA kullanılmıştır. Araştırma sonucunda göre lise öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile internet bağımlılık düzeyleri arasında negatif yönde ve anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir (r=-.268, p<.05). Alt boyutlarda internet bağımlılığına cinsiyet, sosyoekonomik düzey, ebeveyn eğitim düzeyi ve sınıf düzeyinin anlamlı bir etkisinin olmadığı bulunmuştur. Eleştirel düşünme eğiliminde ise cinsiyet, kızların lehine anlamlı bir şekilde yüksek çıkarken sosyoekonomik düzey, ebeveyn eğitim düzeyi ve sınıf düzeyi açısından anlamlı bir farklılığa rastlanılmamıştır. Araştırma konusuyla ilgili yeni araştırmaların yapılması iki değişken arasındaki ilişkinin daha iyi anlaşılması açısından önemli olabilir.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Düşünme, İnternet Bağımlılığı, Lise öğrencileri

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012100412

Does Internet Addiction Affect Critical Thinking Tendency?

Öz

This study, it is aimed to describe the effect of high school students' internet addiction levels on their critical thinking dispositions. In this study, in which the relational survey model, which is one of the quantitative research methods, was used, as a sample, a total of 505 high school students, 312 girls, and 193 boys studying at high schools with official state school status in Ankara province Mamak district. A personal information form was used to collect information about high school students. The personal information form is aimed to collect some demographic information (gender, class level, socioeconomic level, educational status of the parents, school type, and academic achievement) from the students. "Internet Addiction Scale" was used to measure internet addiction, which is one of the variables of the research, and the "Critical Thinking Disposition Scale" was used to measure the critical thinking disposition, which is the other variable of the research. Before the data were analyzed, normality distributions were tested in SPSS 24.0 program. Then, descriptive statistical analyzes, correlation analysis, independent samples t-test, and ANOVA were used within the scope of the study. As a result of the research, a negative and significant difference was found between high school students' critical thinking dispositions and internet addiction levels (r=-.268, p<.05). It was found that there was no significant effect of gender, socioeconomic level, parental education level, and class level on internet addiction in sub-dimensions. In the tendency to think critically, while gender was significantly higher in favor of girls, no significant difference was found in terms of socioeconomic level, parental education level, and class level. Conducting new research on the research topic may be important in terms of better understanding the relationship between the two variables.

Anahtar Kelimeler

Critical thinking, Internet Addiction, High school students

Proje Numarası

1919B012100412

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2013). Çocuk ve ergenlerde bilgisayar ve internet kullanımının gelişimsel sonuçları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 53-68.
• Aksoy, F. ve Ünübol, H. (2021). Ergenlerde internet bağımlılığı ile şema mekanizmaları arasındaki ilişki. Bağımlılık Dergisi, 22(2), 103-113.
• Alkın, S., Şahin, S. ve Tunca, N. (2015). Felsefe ve eleştirel düşünme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 192-206.
• Anlayışlı, C. ve Serin, N. B. (2019). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı ve depresyonun cinsiyet, akademik başarı ve internete giriş süreleri açısından incelenmesi. Folklor, 25(97), 753-767.
• Anlı, G. (2018). İnternet Bağımlılığı: Sosyal ve duygusal yalnızlık. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 389-397. Arısoy, Ö. (2009). İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar Dergisi, 1, 55-67.
• Aslan, N. (2019). Ergenlerde internet bağımlılık düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Bayraktar, F. (2001). İnternet kullanımının ergen gelişimindeki rolü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi. İzmir.
• Can, Ş. ve Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 66-83. Canbazoğlu Binici, S. (2019). Örnekleme yöntemleri. H. Özmen ve O. Karamustafaoğlu (Ed). İçinde Eğitimde araştırma yöntemleri (s. 56-78). Ankara: Pegem Akademi.
• Demir, R. ve Aybek, B. (2014). Lise öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 122-140.
• Derin, S. (2013). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F. ve Gülgöz, S. (2003). Eleştirel düşünme. (1.Baskı). İstanbul: Eğitim Reformu girişimi.
• Güven, M. (2020). İstanbul ili Güngören ilçesindeki liselerde eğitim gören öğrencilerin eleştirel düşünme düzeyleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Karalı, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi. Malatya.
• Kılıç, H. E. ve Şen, A. İ. (2014). UF/EMI Eleştirel düşünme eğilimi ölçeğini Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(176), 1-12.
• Korkmaz, Ö. (2009). Eğitim fakültelerinin öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeylerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 879-902.
• Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü (2015). Türk eğitim sistemi ve ortaöğretim. Ankara: Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• Özcan, Ö. ve Gül Çelik, G. (2017). Bilişsel davranışçı terapi. Türkiye Klinikleri Çocuk Psikiyatrisi - Özel Konular Dergisi, 3(2), 115-120.
• Özdemir, S. M. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 297-314.
• Saklıca, S.B. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığı ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Gazimağusa, Kuzey Kıbrıs.
• Sevinç, H. ve Taş, İ. (2020). Üniversite öğrencilerinde internet bağımlılığı ile düşünme ihtiyacı ve duyguları ifade etme arasındaki ilişki. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 523-541.
• Sezen, M. F. ve Murat, M. (2018). Ergenlerde akran zorbalığı, internet bağımlılığı ve duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 160-182.
• Şahin, S., İbili, E. ve Uluyol, Ç. (2017). Öğretmen adaylarında problem çözme eğilimi ve internet bağımlılığı ilişkisinin incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 1-21.
• Şavlı, A. K. ve Tekin, U. (2019). 12-14 Yaş arası ergenlerde internet bağımlılığı ve öz bilinçlilik duygulanımları. Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 2(1), 173-186.
• Şenel, A. ve Gençoğlu, S. (2003). Küreselleşen dünyada teknoloji eğitimi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(12), 45-65.
• Taşlıyan, M., Hırlak, B., Güler, B. ve Gündoğdu, E. (2018). İnternet bağımlılığı, yaşam doyumu ve bazı demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 166-179.
• Tekbıyık, A. (2019). İlişkisel araştırma yöntemi. H. Özmen ve O. Karamustafaoğlu (Ed). İçinde Eğitimde araştırma yöntemleri (164-178). Ankara: Pegem Akademi.
• Tekin, O. (2020). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık seviyelerinin genel akademik başarıları ve devamsızlık durumları ile ilişkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(1), 36-56.
• Topal, B., Şahin, H. ve Topal, B. (2018). İnternet bağımlılığı üzerine Sakarya ilinde bir araştırma. Sosyal Bilimler Metinleri, 2, 118-136.
• Topçu, E. (2020). 14-16 Yaş arası ergenlerde internet bağımlılığı ile yalnızlık arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2019). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. http//www.tuik.gov.tr/ Pre Tablo.do?alt_id=1028.
• Yavuz, O. (2018). Ergenlik döneminde internet bağımlılığının okul başarısı üzerinde etkileri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1056-1080.
• Young, K. (1998). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. CyberPsychology & Behavior, (3), 237-244.
• Yüksel, M. ve Yılmaz, E. (2016). Lise öğrencilerinin internet bağımlılık düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 15(3), 1031-1042.
• Yüksel, R., Kocairi, C., Arslantaş, H. ve Söylemez, B. (2020). Ergenlerde internet bağımlılığını etkileyen faktörler. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 19-28.