Üniversite Öğrencilerinin Değerleri ile İnternet Bağımlılıkları ve Gelecek Beklentileri Arasında Yordayıcı İlişkiler

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 72 - 83, 31.12.2022

Fatmanur Çimen Bülent Dilmaç

Öz

Bu araştırmanın amacı üniversite eğitimi görmekte olan öğrencilerin değerleri ile internet bağımlılıkları ve gelecek beklentileri arasındaki yordayıcı ilişkileri incelemektir. Bu amaçla araştırma Türkiye’nin çeşitli illerinde öğrenim görmekte olan 500 üniversite öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcılarını 395 (%79) kız, 105 (%21) erkek oluşturmuştur. Araştırmanın verilerinin toplanmasında “Değerler Ölçeği”, “Gelecek Beklentisi Ölçeği” ve “Young İnternet Bağımlılık Ölçeği” veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde betimsel istatistikler, korelasyon, güvenirlik analizi ve yapısal eşitlik modeli kullanılmıştır. Araştırmada değerler ile internet bağımlılığı arasında r= -.04, değerler ile gelecek beklentisi arasında r= .39, internet bağımlılığı ve gelecek beklentisi arasında r= -.05 korelasyon elde edilmiştir (p<.001). Araştırmadan elde edilen standardize edilmemiş beta değerleri: Değerlerin gelecek beklentisi üzerine doğrudan etkisi β=0.37, değerlerin internet bağımlılığı üzerine doğrudan etkisi β=-.11, gelecek beklentisinin internet bağımlılığı üzerine doğrudan etkisi β=-.22 olarak elde edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen tüm etki büyüklükleri anlamlı bulunmuştur (p˂0.01). Sonuç olarak değerlerin internet bağımlılığını negatif, değerlerin gelecek beklentisini pozitif, internet bağımlılığının ise gelecek beklentisini negatif yönlü etkilediği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

değerler, internet bağımlılığı, gelecek beklentisi

The Predictive Relationships Between Values of Universty Students, Internet Addictions and Future Expectations

Öz

The aim of this research is to examine the predictive relationships between the values of university students, their internet addiction and their future expectations. For this purpose, the research was carried out on 500 university students studying in various cities of Turkey. The participants of the study consisted of 395 girls and 105 boys. "Values Scale", "Future Expectation Scale" and "Young Internet Addiction Scale" were used as data collection tools in collecting the data of the research. Descriptive statistics, correlation, reliability analysis and structural equation model were used in the analysis of the research data. In the study, r= -.04 correlation was found between values and internet addiction, r= .39 between values and future expectation, r= -.05 correlation between internet addiction and future expectation (p<.001). Non-standardized beta values obtained from the study: The direct effect of values on future expectation was β=0.37, the direct effect of values on internet addiction was β=-.11, the direct effect of future expectation on internet addiction was β=-.22. As a result, it has been revealed that there are negative relationships between values and internet addiction, positive relationships between values and future expectations, and negative relationships between internet addiction and future expectations.

Anahtar Kelimeler

Values, Internet Addiction, Future Expectation

Kaynakça

• Acat, B. (2019). Ergenlerde dindarlık, değerler, internet bağımlılığı ve hayat memnuniyeti ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Arklan, Ü., ve Taşdemir , E. (2008). Bilgi toplumu ve iletişim: Bilginin yayılması sürecinde kitle iletişim araçları ve internet. Selçuk İletişim, 5(3), 67-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/19017/200684.
• Armağan, İ. (2004). Gençlik Gözüyle Gençlik: 21. Yüzyıl Eşiğinde Türkiye Gençliği. İzmir: Usadem Yayınları.
• Aydın, M. (2003). Gençliğin değer algısı: Konya örneği. Değer Eğitimi Dergisi, 1(3), 121-144. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29198/312593
• Batıgün , A. D., ve Kılıç, N. (2016). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 26 (67), 1-10. https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/9boQk.pdf
• Buyruk, M. (2009). Ailelerin sosyo ekonomik yapısının meslek lisesi öğrencilerinin gelecek beklentisine etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (21. baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Cengizhan, C. (2005). Öğrencilerin bilgisayar ve internet kullanımında yeni bir boyut: “internet bağımlılığı”. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 83-98. https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/YLBqO.pdf
• Ceyhan, A. A. (2008). Predictors of problematic internet use on Turkish universty students. CyberPsychology & Behavior, 11(3), 363-366. DOI: 10.1089/cpb.2007.0112.
• Çınar, F. (2019). Gençlik değerler ve bağımlılık profiller üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 43(43), 164-186. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduifd/issue/51212/572363
• Çiğdem, H., ve Yarar , G. (2015). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin internet bağımlılıkları ile iyilik halleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Electronic Journal of Vocational Colleges, 5(1), 72-81. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejovoc/issue/5398/73216
• Çuhadar, A., Demirel, M., Er, Y., ve Serdar, E. (2020). Ergenlerde akıllı telefon bağımlılığı ve gelecek beklentisi ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(24), 2529-2544. https://dergipark.org.tr/tr/pub/opus/issue/52964/620060
• Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological internet use. Computers in Human Behavior, 17(2), 187-195. DOI: 10.1016/S0747-5632(00)00041-8.
• Derin, S., ve Bilge , F. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş düzeyi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(46), 35-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/42744/515910
• Derin, S. (2013). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Dilmaç, B., Arıcak , O. T., ve Cesur, S. (2014). A validity and reliability study on the development of the values scale in Turkey. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(5), 1661-1671. DOI: 10.12738/estp.2014.5.2124
• Doğan, M. (2018). Ergenlerin değer yönelimleri ve değer yönelimlerinin internet bağımlılığıyla ilişkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 263-285. DOI: 10.20860/ijoses.475240
• Güzel, M. (2006). Küreselleşme, internet ve gençlik kültürü. Küresel İletişim Dergisi, 1, 1-16. https://dergipark.org.tr/tr/pub/erusosbilder/issue/23757/253189
• Harber , K. D., Zimbardo, P. G., ve Boyd, J. N. (2003). Participant self-selection biases as a function of individual. Basic and Applied Social Psychology, 25(3), 255–264. DOI: 10.1207/S15324834BASP2503_08
• Karaca, M. (2007). Sosyolojik bir olgu olarak internet gençliği: Elazığ örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Kılınç, İ., ve Gürbüz, Ş. (2017). Lise öğrencilerinin siber duyarlılık, internet bağımlılığı ve insani değerlerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 261-283. DOI: 10.24315/trkefd.304497
• Kırık, A. M. (2017). Yeni medya aracılığıyla değişen iletişim süreci: Sosyal paylaşım ağlarında gençlerin konumu. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 230- 261. DOI: 10.19145/gumuscomm.300815
• Kim, K., Lee, H., Hong, J. P., Cho, M. J., Fava , M., Mischoulon, D., et al. (2017). Poor sleep quality and suicide attempt among adults with internet addiction: A nationwide community sample of Korea. PLoS ONE, 12(4), 1-13. DOI: 10.1371/journal.pone.0174619
• Konate, A. D. ve Ergin, D. A. (2018). Ergenler için “Gelecek beklentisi farkındalık eğitimi” programının etkinliğinin sınanması. Yaratıcı Drama Dergisi, 13(1), 69-84. DOI: 10.21612/yader.2018.005
• Kristiansen, C. M., ve Zanna, M. P. (1991). Value relevance and the value‐ attitude relation: Value expressiveness versus halo effects. Basic and Applied Social Psychology, 12(4), 471-483. DOI: 10.1207/s15324834basp1204_7
• Kutlu , M., Savcı, M., Demir, Y., ve Aysan , F. (2016). Young internet bağımlılığı testi kısa formunun Türkçeye uyarlaması: Üniversite öğrencileri ve ergenlerde geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi , 17(1), 69-76. https://toad.halileksi.net/olcek/young-internet-bagimliligi-testi-kisa-form
• Malmberg, L. E., Ehrman, J. ve Lithen, T. (2005). Adolescents and parents future beliefs. Journal of Adolescence, 28(6), 709-723. DOI: 10.1016/j.adolescence.2004.12.007
• McCabe, C., Kristen, D., Barnett, A., ve Douglas, S. (2000). First come s work, then come s marriage: future orientation among African american young adolescents. Family relations, 43(1), 63-70. DOI: 10.1111/j.1741-3729.2000.00063.x
• Park, C. J., Hyun, J. S., Kim, J. Y. ve Lee, K. E. (2014). Impact of personal time-related factors on smart phone addiction of female high school students. San Francisco, USA: Proceedings of the World Congress on Engineering and Computer Science. http://b-dig.iie.org.mx/BibDig2/P14-0289/content/pdf/WCECS2014_pp311-315.pdf
• Peker, A. (2013). İnsani değerler yönelimli psiko-eğitim programının problemli internet kullanımı ve siber zorbalık üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Przepiorka, A., ve Blachnio, A. (2016). Time perspective in Internet and Facebook addiction. Computers in Human Behavior, 60, 13-18. DOI: 10.1016/j.chb.2016.02.045
• Savcı, M. ve Aysan , F. (2017). Teknolojik bağımlılıklar ve sosyal bağlılık: İnternet bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı dijital oyun bağımlılığı ve akıllı telefon bağımlılığının sosyal bağlılığı yordayıcı etkisi. Dusunen Adam:The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 30(3), 202-216. https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/YAA3o.pdf
• Seginer, R. (2012). How mothers affect adolescents’ future orientation: A two-source analysis. The Japanese Psychological Association, 54(3), 310-320. DOI: 10.1111/j.1468-5884.2012.00522.x
• Sümer, N. (2000). yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74. http://www.nebisumer.com/wp-content/uploads/2015/03/SumerN.2000.YEM_TPY.pdf
• Şen, A. S. (2015). Ergenlerin sahip oldukları değerler ile gelecek beklentileri ve madde bağımlılığından korunma öz-yeterliliği arasında yordayıcı ilişkiler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6.b.). New Jersey: Pearson
• Tuncer, M. (2011). Yükseköğretim gençliğinin gelecek beklentileri üzerine bir araştırma. Electronic Turkish Studies, 6(2), 935-948. https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423934198.pdf
• Türkkahraman, M. (2003). Gençlerin eğitim durumları ile sosyal değerlerle ilgili tutumları üzerine bir araştırma: Kırıkkale örneği. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Konferansları Dergisi, 28, 33-52. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusoskon/issue/9523/118981
• Wu, C. Y., Lee, M. B., Liao, S. C. ve Chang , L. R. (2015). Risk factors of internet addiction among internet users: An online questionnaire survey. PloS one, 10(10), 1-10. DOI: 10.1371/journal.pone.0137506
• Yamamoto, Y. ve Halloway, S. D. (2010). Parental expectations and children's academic performance in sociocultural context. Educational Psychology Review, 22, 189-214. DOI: 10.1007/s10648-010-9121-z
• Young, K. S. (1998). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. CyberPsychology and Behavior, 1(3), 237-244. DOI: 10.1089/cpb.1998.1.237.