Beden Eğitimi ve Diğer Öğretmen Adaylarının Öğretmen Öz Yeterlik Algıları ile Mesleki Kaygıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 182 - 209, 31.12.2023

Gülhan Atasoy , Duygu Harmandar Demirel

Öz

Beden eğitimi öğretmenliği bölümünde öğrenim görmekte olan öğretmen adayları ve farklı öğretmenlik bölümlerinde öğrenim görmekte olan öğretmen adaylarının öğretmen öz yeterlik algıları ile mesleki kaygıları arasındaki ilişkinin incelenmesini amaçlayan bu çalışmaya gönüllü olarak katılan çalışma grubunu, 2022-2023 eğitim ve öğretim yılında öğrenimine devam eden Aksaray Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretmen adayları ve Aksaray Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi beden eğitimi öğretmen adayları oluşturmaktadır. Çalışmaya Eğitim Fakültesi öğrencilerinden 331 öğretmen adayı ve Spor Bilimleri Fakültesinden toplam 116 beden eğitimi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada “Kişisel Bilgi Formu”nun yanı sıra; Öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerini belirlemek amacı ile Cabı, Yalçınalp (2013) “Öğretmen Adaylarına Yönelik Mesleki Kaygı Ölçeği” , Çapa, Çakıroğlu, Sarıkaya (2005) “Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği” veri toplama aracı olarak uygulanmıştır. Araştırmanın alt amaçları kapsamında betimsel istatistikler, t-testi, ANOVA’dan yararlanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğretmen adaylarının öz yeterlik puanları ile gelir düzeyi değişkeni arasında anlamlı bir fark olduğu ortaya çıkarken öğretmen adaylarının mesleki kaygı puanları ile gelir durumu, cinsiyet, bölüm değişkenleri arasında anlamlı farklılıklar ortaya çıkmıştır. Öğretmen Öz Yeterlik Ölçeği puanlarının cinsiyet, yetişilen yer, yaş, sınıf, not ortalaması ve bölüm değişkenlerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermediği belirlenmiştir. Mesleki Kaygı Ölçeği Öğrenci/İletişim Merkezli Kaygı boyutu puanlarının bölüm değişkenine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı görülmektedir. Beden eğitimi bölümünde eğitim gören katılımcıların Öğrenci/İletişim Merkezli Kaygı boyutu puanlarının diğer bölümlerde eğitim gören katılımcılardan daha yüksek olduğu görülmüştür. Beden eğitimi öğretmen adaylarının mesleki kaygı ve öğretmen öz yeterlik puanları arasında pozitif yönde korelasyon olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının öz yeterlik puanları ile mesleki kaygı puanları arasında da pozitif korelasyon olduğu belrlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öz yeterlik, Mesleki kaygı, Beden eğitimi, Öğretmen adayları

Examination of the Relationship Between Teacher Self-Efficacy Perceptions and Proffessional Concers of Physical Education and Other Teacher Candidates

Öz

Examine the relationship between teacher self-efficacy perceptions and professional concerns of teacher candidates studying in physical education teaching department and teacher candidates studying in different teaching departments has been aimed in this study who voluntarily participated in the research, consists of Aksaray University Faculty of Education teacher candidates and Aksaray University Sports Sciences Faculty physical education teacher candidates who continue their education in the 2022-2023 academic year. A total of 331 pre-service teachers from the Faculty of Education and 116 pre-service teachers from the Faculty of Sport Sciences participated. A “Personal Information Form”, “Vocational Anxiety Scale for Teacher Candidates” by Cabı, Yalçınalp (2013), and by Çapa, Çakıroğlu, Sarıkaya (2005) “Teacher Self-Efficacy Scale” was applied as data collection tools. Descriptive statistics, t-test and ANOVA were used within the scope of the sub-objectives of the research. According to the findings obtained, it was determined that the scores of the Teacher Self-Efficacy Scale did not show a statistically significant difference according to the department. Occupational Anxiety Scale Student/Communication-Centered Anxiety dimension scores differ significantly according to the department variable. It was observed that the Student/Communication-Centered Anxiety dimension scores of the participants studying in the physical education department were higher than the participants studying in other departments. According to the findings, there was a significant difference between pre-service teachers' self-efficacy scores and income level variable, while significant differences emerged between pre-service teachers' professional anxiety scores and income status, gender, and department variables. It was determined that the scores of the Teacher Self-Efficacy Scale did not show a statistically significant difference according to the variables of gender, place of education, age, class, grade point average and department. Occupational Anxiety Scale Student/Communication Centered Anxiety dimension scores differ significantly according to the department variable. It was observed that the Student/Communication-Centered Anxiety dimension scores of the participants studying in the physical education department were higher than the participants studying in other departments. It was concluded that there is a positive correlation between the professional anxiety and teacher self-efficacy scores of physical education teacher candidates. In addition, it was determined that there was a positive correlation between pre-service teachers' self-efficacy scores and their professional anxiety scores

Anahtar Kelimeler

Self-efficacy, Occupational anxiety, Physical education, Teacher candidates

Kaynakça

• Akıncı, A.Y.(2020). A research on the relationship between academic self-efficacy of prospective physical education and sports teachers and their attitudes towards the turkish education history course. Journal of Education And Learning, 9(4), 131-132. https://doi.org/10.5539/jel.v9n4p131
• Aktağ, I., Walter, J. (2005). Öğretmen adaylarının mesleki yeterlilik duygusu. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3 (4), 127-131. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000055
• Aldan Karademir, Ç. (2013). Öğretmen adaylarının sorgulama ve eleştirel düşünme becerilerinin öğretmen öz yeterlik düzeyine etkisi [Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Arıkan, G. (2020). Examining the predictive levels of academic self-efficacy and some demographic characteristics of professional anxiety of physical education and sports teacher candidates, International Education Studies, 14 (1), 97-107. https://doi.org/10.5539/ies.v14n1p97
• Arslan, Ş. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin öz yeterlik inancı kaynakları ve öz yeterlik inançlarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Aycan, A., Üzüm, H. (2019). Occupational anxiety of physical education teacher candidates. Bolu Abant İzzet Baysal University Journal of Education Faculty, 19(3), 745-753.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W H Freeman/Times Books/ Henry Holt & Co. Bozdam, A.(2008). Öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Bulduklu, E. (2014). Okul düdürlerinin öğretimsel liderliği, öğretmen öz-yeterliği ve öğrenci başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mevlana Üniversitesi.
• Büyükşahin, Y. (2023). Personality traits, communication skills and science teaching self-efficacy beliefs of preservice primary school teachers. NEÜ Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi 5(1), 59-72. https://doi.org/10.51119/ereegf.2023.31
• Cabı, E., Yalçınalp, S. (2013). Öğretmen adaylarına yönelik mesleki kaygı ölçeği (mkö): geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 85-96. https://doi.org/10.17556/jef.19885
• Can, D.(2020). Almanca öğretmen adaylarının öz yeterlik inançlarının ve mesleki tutumlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Coşkuner, Z., Uğurlu, M.F.(2020). Occupational anxiety of prospective physical education and sports teachers in Turkey. Asian Journal Of Education And Training, 6 (3) , 520-526. https://doi.org/10.20448/journal.522.2020.63.520.526
• Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: ilk ve ortaöğretim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000101
• Çakmak, Ö., Hevedanlı M. (2005). Eğitim ve fen-edebiyat fakülteleri biyoloji bölümü öğrencilerinin kaygı düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (14): 115-127.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J. ve Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of the teachers’ sense of efficacy scale. Eğitim ve Bilim Dergisi, 30 (137), 74–81.
• Çapri, B., Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33–53.
• Çelik, M. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının kişilik özellikleri ve mesleki kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi. https://doi.org/10.7884/teke.4017
• Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Çubukçu, Z., Dönmez, A. (2011). The examination of the professional anxiety levels of teacher candidates. Journal Of Theory and Practice in Education, 7(1), 3-25.
• Dadandı, İ., Kalyon A., ve Yazıcı, H. (2016). Eğitim fakültesinde öğrenim gören ve pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları, kaygı düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi 11, 254-269.
• Deniz, S. & Tican, C. (2017). Öğretmen Adaylarının Öğretmen Öz-Yeterlik İnançları ile Mesleki Kaygılarına Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (4), 1838-1859 . DOI: 10.17240/aibuefd.2017.17.32772-363968.
• Derbedek, H.(2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik özelliklerinin öğretmenlerin öz yeterlikleri üzerindeki etkileri (Bursa ili örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Donmuş, V., Akpınar, B. & Akpınar, M. (2017). Öğretmen adaylarının akademik özyeterlikleri ve mesleki kaygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Volume: 14, Issue: 37, s. 1-13.
• Dursun, S., Karagün, E. (2012). Öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin incelenmesi: Kocaeli Üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu son sınıf öğrencileri üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 93-112.
• George. D.. & Mallery. M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference. 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Goddard, R. D., Hoy, W. K. & Hoy, A. W. (2004). Collective efficacy beliefs: theoretical developments, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3), 3-13. https://doi.org/10.3102/0013189X033003003
• Güngör, C., & Gül, İ. (2021). Öğretmen adaylarının öz yeterlik algıları ile mesleki kaygı düzeyleri arasındaki ilişki, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 25, s. 774-811.
• Harmandar Demirel, D. D., Serdar, E., & Demirel, M. (2018). Determination of occupational anxiety levels of teacher candidates studying in different departments. International Journal of Human Sciences, 15(4), 2458-9489. https://doi.org/10.14687//jhs.v15i4.5487
• Izgar, H. ve Dilmaç, B. (2008). Yönetici adayı öğretmenlerin Öz Yeterlik algıları ve epistemolojik inançların incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 437-446.
• İnan, S. & İrez, S. (2021). Biyoloji öğretmen adaylarının evrim bilgileri ile evrim öğretimi öz yeterlik inanç düzeylerinin tespiti ve arasındaki ilişki. Necmettin Erbakan Üniversitesi Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 16-33. https://doi.org/10.51119/ereegf.2021.10
• Kafkas, M. E.., Açak, M., Çoban, B. Ve Karademir, T. (2010). Investigation of the relationship between preservice physical education teachers’ sense of self-efficacy and Professional concerns. Inonu University Journal of the Faculty of Education. Volume 11, Issue, 2.
• Kalemoğlu Varol, Y., Erbaş, K., Ünlü, H. (2014). Beden eğitimi öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeylerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını yordama gücü. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(2), 113-123. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000259
• Kahyaoğlu, M. ve Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz-yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), 73-84.
• Kansu, A. F., & Sayar, G. H. (2018). Öz yeterlik, yaşam anlamı ve yaşam bağlılığı kavramları üzerine bir inceleme. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim, (1), 78-89. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2018.1.11
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Edt.) Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı.
• Koçin, B. (2022). Okul öncesi öğretmen adaylarının e-öğrenmeye hazır bulunuşluk düzeyleri ile mesleki kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Köseoğlu, F. (2021). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin öz yeterlilik algıları ile müdürlerinin stratejik liderlik özelliğine sahip olma düzeyi arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin öz yeterlik ve kolektif yeterlik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 195-227.
• Mermerkaya, E. (2021). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin fonksiyonel olmayan mükemmeliyetçilik eğilimleri ile akademik bütünleşme ve öz yeterlik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yozgat Bozok Üniversitesi.
• Polat, O. (2018). Fen bilimleri öğretmen adaylarının mesleki kaygı düzeyleri ve mesleki kaygı düzeylerinin farklı değişkenlerle incelenmesi [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Sarıtaş, S.(2019). Sınıf öğretmeni adaylarının psikolojik iyi oluş halleri, mesleki kaygı düzeyleri ve öz yeterlik inançlarının incelenmesi [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Saygı, C., Susar Kırmızı F. (2012). An evaluation of elementary and music teacher candidates’ perceptions of professional self-efficacy: the cases of Pamukkale and Adnan Menderes Universities. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46, 3655 – 3659. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.06.122
• Scherbaum, C. A., Cohen-Charash, Y., & Kern, M. J. (2006). Measuring general self efficacy: a comparison of three measures using ıtem response theory. Educational and Psychological Measurement, 66(6), 1047-1063. https://doi.org/10.1177/0013164406288171
• Sırmacı, N. & Konyalıoğlu, A.C. (2021). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının öğretim sürecine yönelik özyeterlik inançları. NEÜ Ereğli Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 144-155. https://doi.org/10.51119/ereegf.2022.17
• Telef, B. B. (2011). Öğretmenlerin öz-yeterlikleri, iş doyumları, yaşam doyumları ve tükenmişliklerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10 (1), 91-108. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8593/106849
• Tutkun, B. (2017). Okul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile öğretmen öz yeterliği arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Tümerdem, R. (2007). Dicle üniversitesi eğitim fakültesi ve fen-edebiyat fakültesi kimya son sınıf öğrencilerinin kaygılarını etkileyen etmenler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 6 (20), 32-45.
• Türkdoğan, S.C. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörlere göre mesleki kaygıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Tschannen-Moran, M., Woolfolk-Hoy, A., Hoy, W.K. (1998). Teacher efficacy: its meaning and measure. Review of Educational Research, 68 (2), 202-248. https://doi.org/10.3102/00346543068002202
• Tschannen-Moran, M., & Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing and elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805. https://doi.org/10.1016/S0742-051X(01)00036-1
• Uras, M., Kunt, M. (2006). The level of prospective teachers' expectations and expectations from the teaching profession to be met. Pamukkale University Journal Of Education, 19(19), 71-83.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., Özer, N. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (17), 1-16.
• Yeşilyurt, E., (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 088-104.
• Yenice, N. (2012). Öğretmen adaylarının öz -yeterlik düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 036-058.
• Yıldırım, A. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının meslekî öz-yeterlik algıları ile meslekî kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yılmaz, B.(2022). Pre-service and in-service efl teachers' emotional states and occupational anxiety. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karabük Üniversitesi.