Öğretmenlerin Bilgi Güvenliği Farkındalık ve Dijital Okuryazarlık Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 491 - 534, 31.12.2023

Saadettin Ates , Sevda Küçük

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin bilgi güvenliği farkındalık ve dijital okuryazarlık durumlarının incelenmesidir. Durum çalışması yöntemine dayalı olarak gerçekleştirilen çalışmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Çalışmada ilkokul ve ortaokul kademelerinde çalışan 12 öğretmenle görüşülmüştür. Elde edilen verilere içerik analizi uygulanarak tema, kategori ve kodlar oluşturulmuştur. Verilerin analizi sonucunda öğretmenlerin çoğunluğu bilgi güvenliği ve dijital okuryazarlık konularında yeterli bilgiye sahip olmadıklarından kendilerini yeterince yetkin hissetmediklerini belirtmişlerdir. Diğer yandan bilgi güvenliği ve dijital okuryazarlık konularında yetkin olduklarını belirten öğretmenlerin kullandıkları teknolojik araçlarla öğrenme ortamını zenginleştirdikleri anlaşılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre öğretmenlerin bilgi güvenliği farkındalık ve dijital okuryazarlık düzeylerinin artırılması için ihtiyaçlarına yönelik kişiselleştirilmiş uyarlanabilir öğrenme ortamlarında eğitimlerin düzenlenmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi güvenliği, Bilgi güvenliği farkındalığı, Dijital okuryazarlık, Öğretmenler

Examination Of Teachers' Information Security Awareness And Digital Literacy Cases

Öz

The aim of this study is to examine teachers’ information security awareness and digital literacy cases. In the study, which was based on the case study method, a semi-structured interview form was used as a data collection tool. In the study, 12 primary and secondary school teachers were interviewed. Themes, categories, and codes were created by applying content analysis to the obtained data. As a result of the analysis of the data, the majority of the teachers stated that they did not feel competent enough because they did not have sufficient knowledge about information security and digital literacy. On the other hand, it is understood that teachers who stated that they had sufficient knowledge enriched the learning environment with the technological tools they used. As a result of the study, it can be recommended to organize training in personalized adaptive learning environments in order to increase teachers’ information security awareness and digital literacy levels.

Anahtar Kelimeler

Information security, Information security awareness, digital literacy, teachers

Kaynakça

• Akgün, Ö. E., & Topal, M. (2015). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerinin bilişim güvenliği farkındalıkları: Sakarya Üniversitesi eğitim fakültesi örneği. Sakarya University Journal of Education, 5(2), 98-121.
• Aksoy, N. C., Karabay, E., & Aksoy, E. (2021). Sınıf öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Selçuk İletişim Dergisi, 14(2), 859-894.
• Ali, K. (2016). Siber zorbalık: Fizikselden sanala yeni şiddet. Kurgu, 24(2),74-85.
• Arcagök, S. (2020). Öğretmenlerin dijital vatandaşlığa yönelik algılarının incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 534-556.
• Arrufat, M. G., Hernandez, N. T., & Pessoa, T. (2019). Computer of futureteachers in the digital security area. Comunicar. Media Education Research Journal, 27(2), 57-67.
• Arslan, S. (2019). İlkokullarda ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Tez No. 584170) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi-Sakarya]. Yükseköğretim Ulusal Tez Merkezi.
• Arslan, Y., & Şumuer, E. (2020). Covid-19 döneminde sanal sınıflarda öğretmenlerin karşılaştıkları sınıf yönetimi sorunları. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 201-230.
• Avcı, F., & Akdeniz, E. C. (2021). Koronavirüs (Covid-19) salgını ve uzaktan eğitim sürecinde karşılaşılan sorunlar konusunda öğretmenlerin değerlendirmeleri. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3(4), 117-154.
• Baykara, M., Daş, R., & Karadoğan, İ. (2013). Bilgi güvenliği sistemlerinde kullanılan araçların incelenmesi. 1.International Symposium on DigitalForensics and Security, Elazığ.
• Bayrakcı, S. (2020). Dijital yetkinlikler bütünü olarak dijital okuryazarlık: ölçek geliştirme çalışması (Tez No. 627541) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi-İstanbul]. Yükseköğretim Ulusal Tez Merkezi.
• Canoğulları, E. (2021). Öğretmenlerin bilgi güvenliği konusundaki farkındalıklarının incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 11(2), 651-679.
• Çebi, A., & Reisoğlu, İ. (2019). Öğretmen adaylarının dijital yeterliklerinin geliştirilmesine yönelik bir eğitim etkinliği: BÖTE ve diğer branşlardaki öğretmen adaylarının görüşülmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 9(2), 539-565.
• Çetinkaya, L., Güldüren, C., & Keser, H. (2017). Öğretmenler için bilgi güvenliği farkındalık ölçeği (bgfö) geliştirme çalışması.Milli Eğitim Dergisi, 216, 33-52.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design. Sage.
• Dai, N. H. P., Kerti, A., & Rajnai, Z.(2016). E-Learning security risks and counter measures. Emerging Research and Solutions in ICT, 1(1), 17–25.
• Derin, M. A., & Gençoğlu, M. T. (2020). Ortaokul öğrencilerinin bilgi güvenliği farkındalığı. Savunma Bilimleri Dergisi, 38, 159–181.
• Doğan, C., & Birişçi, S. (2022). Covid-19 süreciyle birlikte öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Ege Eğitim Teknolojileri Dergisi, 6(1), 53-76.
• Elmas, R., & Geban, Ö. (2012). 21.Yüzyıl öğretmenleri için web 2.0 araçları. International Online Journal of Educational Sciences, 2012, 4(1), 243-254.
• Gellerstedt, M., Babaheidari, S. M., & Svensson, L. (2018). A first step towards a model for teachers' adoption of ICT pedagogy in school. Heliyon, 4(9).
• Gökbulut, B. (2021). Öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile hayat boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(3), 469-479.
• Gökçearslan, Ş., Günbatar, M. S., & Sarıtepeci, M.(2021). Ortaöğretim öğrencilerinin bilgi güvenliği farkındalıklarının incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 354-373.
• Gökmen, Ö. F., & Akgün, Ö. E. (2015). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi öğretmen adaylarının bilişim güvenliği eğitimi verebilmeye yönelik yeterlilik algılarının incelenmesi. İlköğretim Online, 14(4), 1208-1221.
• Görgün-Baran, A., Hazer O., & Öztürk, M.S. (2020). Gençlik ve Dijital Çağ. Hacettepe Üniversitesi.
• Gülay-Ogelman, H., Demirci, F., & Güngör, H. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 12(1), 235-247.
• Güldü, Ö. Araştırma Yöntem ve Teknikleri ders notu. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/107027/mod_resource/content/1/KONU%209.pdf
• Hague, C., & Payton, S. (2010). Digital literacy across the curriculum. http://www.nfer.ac.uk/publications/FUTL06/FUTL06.pdf
• Hamutoğlu, N. B., Canan Güngören, Ö., Kaya Uyanık, G., & Gür Erdoğan, D. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçe ’ye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 18(1) , 408- 429.
• International Society for Technology in Education (2020). ISTE standards for educators. https://www.iste.org/standards/iste-standards-for-teachers
• Karaoğlan-Yılmaz, F. G., & Çavuş Ezin, Ç. (2017). Ebeveynlerin bilgi güvenliği farkındalıklarının incelenmesi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama Dergisi, 7(2), 41-57.
• Kavuk, E., & Demirtaş, H. (2021). Covid-19 pandemisi sürecinde öğretmenlerin uzak eğitimde yaşadığı zorluklar. E-Uluslararası Pedandragoji Dergisi, 1(1), 55-73.
• Kilic, R., Erkayman, B. (2021). A simulation approach for transition to JIT production system. International Journal of Simulation Modelling, 20(3), 489-500.
• Kılıç, R., Çavuşoğlu B., Erkayman B. (2022). Yükseköğretime yönelik dijital dönüşüm endeksi oluşturulması, Atatürk Üniversitesinde uygulanması ve değerlendirilmesi. Çavuşoğlu, B., & Küçük, S. (Eds), Dijital üniversite Dönüşümün yol haritası (s. 199-221). Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Kılıç, R. (2022a). Dijital iletişim. Çavuşoğlu, B., & Küçük, S. (Eds), Dijital üniversite Dönüşümün yol haritası (s. 95-108). Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Kılıç, R. (2022b). Öğrenme, öğretme ve değerlendirme süreçlerinin dijitalleştirilmesi. Çavuşoğlu, B., & Küçük, S. (Eds), Dijital üniversite Dönüşümün yol haritası (s. 57-79). Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Lockridge, R. (2019). Using a fun and frugal approach for teaching 21st century digital literacy skills to teachers. School of Education and Leadership Student Capstone Projects, 404, Hamline University. https://digitalcommons.hamline.edu/hse_cp/404/
• Metin, M., Gürbey, S., & Çevik, A. (2021). Covid-19 Pandemi sürecinde uzaktan eğitime yönelik öğretmen görüşleri. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 66-89.
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2020). Öğretmen mesleği genel yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2021). 2021 yılı kasım dönemi mesleki çalışmaları. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. https://oygm.meb.gov.tr/www/2021-yili-kasim-donemi-mesleki-calismalari/icerik/939
• Moyo, M., Sadeck, O., Tunjera, N., & Chigona, A. (2022). Investigating cyber security awareness among preservice teachers during covid-19 pandemic. European, Mediterranean, and Middle Eastern Conference on Information System, 527-550.
• Ocak, G., & Karakuş, G. (2019). Öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık öz-yeterlilik becerilerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 129-147.
• Olsen, R. V., & Tokerud, S. (2020). Teachers’ awareness, knowledge and practice of information security in school [Yüksek lisans tezi, Agder University-Kristiansand].
• Öztürk, İ., & Çakır, R. (2022). Öğretmenlerin sınıf ortamında dijital oyunlardan yararlanmaları ve dijital veri güvenliği farkındalıkları. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 7(1), 123-146.
• Pala, Ş. M., & Başıbüyük, A. (2020). Ortaokul beşinci sınıf öğrencilerinin dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 9(3), 897-921.
• Puhakainen, P. (2006). A Design theory for information security awareness. [Master’s thesis, Acta University of Oulu] http://jultika.oulu.fi/Record/isbn951-42-8114-4.
• Qian, Y., Hambrusch, S., Yadav A., & Gretter S. (2018). Who needs what: recommendations for designing effective online professional development for computer science teachers. Journal of Research on Technology in Education, 50(2).
• Reisoğlu, İ. (2021). How does digital competence training affect teachers’professional development and activities? Technology, Knowlegdge and Learning, 1-28.
• Sevinç, M., Akyüz, H., & Dönmez, H. (2022). Sınıf öğretmenlerinin dijital vatandaşlık ve dijital okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi: İskenderun ilçesi örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 11(2), 7-17.
• Şahin, H., & Kalkan, M. (2022). Okul öncesi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Dijital Teknolojiler ve Eğitim Dergisi, 1(1), 26-38.
• Taha, N., & Dahabiyeh, L. (2020). College students information security awareness: a comparison between smart phones and computers. Educationand Information Technologies, 26, 1721-1736.
• Tatlı, A. (2018). Öğretmenlerin dijital vatandaşlık düzeylerinin bilgi okuryazarlığı ile internet ve bilgisayar kullanım özyeterlikleri bağlamında değerlendirilmesi (Tez No. 509942) [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi-Konya]. Yükseköğretim Ulusal Tez Merkezi.
• Tekerek, M. (2008). Bilgi güvenliği yönetimi. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 11(1),132-137.
• Tekerek, M., & Tekerek, A. (2013). Öğrencilerin bilgi güvenliği farkındalığı üzerine bir araştırma. Turkish Journal Of Education, 2(3), 61-70.
• Tomczyk, L. (2020). Skills in thearea of digital safety as a key component of digital literacy among teachers. Educationand Information Technologies, 25, 471–486.
• Tyger, R. L. (2011) Teacher candidates' digital literacy and their technology integration efficacy. [Doctoral thesis, Georgia Southern University]. Electronic Theses and Dissertations. https://digitalcommons.georgiasouthern.edu/etd/557/
• Waluyo, E., Rahmadani, N. K. A., Hasjiandito, A., & Wantoro (2019, 4-5 Ocak). Igtki website development as kindergarten teachers’ digital media literacy in central java province. 5th International Conference on Education and Technology (ICET), Semarang.
• Yan, Z. (2009). Differences in high school and college students’ basic knowledge and perceived education of internet safety: Do high school students really benefit from the children’s internet protection act? Journal of Applied Developmental Psycholog, 30(3), 209-217.
• Yan, Z., Robertson, T., Yan, R., Park, S.Y., Bordoff, S., Chen, Q., & Sprissler, E. (2018). Finding the weakest links in the weakest link: How well do under graduate students make cyber security judgment. Computers in Human Behavior, 84,375-382.
• Yayla, H. G. (2018). Fatih projesi uygulanan ve uygulanmayan okullardaki öğretmenlerin bilgi güvenliği farkındalığının incelenmesi (Tez No. 515405) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Seçkin.
• Yılmaz, E., Şahin, Y. L., & Akbulut, Y.(2016). Öğretmenlerin dijital veri güvenliği farkındalığı. Sakarya University Journal of Education, 6(2), 26-45.
• Zahorec, J., Haskova, A., & Munk, M. (2019). Teachers’ professional digital literacy skills and their upgrade. European Journal of Contemporary Education, 8(2), 378-393.
• Zwilling, M., Klien, G., Lesjak, D., Wiechetek, L., Cetin, F., & Basim, H. N. (2022). Cyber security awareness, knowledge and behaviour: a comparative study. Journal of Computer Information Systems, 62(1), 82-87. https://doi.org/10.1080/08874417. 2020.1712269