Millî Eğitim Bakanlığının Taşra Teşkilatında Görev Yapan Şube Müdürlerinin Görev Tanımlarına İlişkin Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 141 - 169, 30.06.2024

Mahmut Yeşil Necla Şahin Fırat

Öz

Bu çalışmada, Millî Eğitim Bakanlığının (MEB) taşra teşkilatında görev yapan şube müdürlerinin görev, yetki ve sorumluluklarını nasıl tanımladıklarına ilişkin algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma desenlerinden fenomonoloji (olgu bilim) deseninin kullanıldığı bu çalışmanın verileri, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Görüşme formunda katılımcılara açık uçlu üç soru ile birlikte onların metaforik algılarını belirlenmeye yönelik bir soru da sorulmuştur. Çalışma grubu, İzmir ve Tunceli illerinde görev yapan 36 şube müdüründen oluşmaktadır. Çalışma grubunun belirlenmesinde, amaçlı örnekleme tekniklerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi ile maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılmıştır. Çalışmanın verileri içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Analiz sonucunda, yapılan göreve ilişkin katılımcı görüşleri beş kategoride gruplandırılmıştır. Bunlardan en çok vurgulanma sırasına göre ‘gerçekleştirici-inşa edici’ ‘bağlantı sağlayıcı-bütünleştirici’ ve ‘kolaylaştırıcı-rehberlik yapıcı’ kategorileri ‘olumlu tema’; ‘işlevsiz-avare görev’ ve ‘belirsiz-joker görev’ kategori ise ‘olumsuz tema’ olarak kavramsallaştırılmıştır. Şube müdürlerinin sorumluluk algılarına ilişkin dört tema belirlenmiştir. Bunlardan birincisi, ‘gerçekleştirme-uygulama sorumluluğu’, ikincisi ‘aracılık-iletme sorumluluğu’, üçüncüsü ‘kolaylaştırma-rehberlik yapma sorumluluğu’, dördüncüsü ise ‘kusursuz sorumluluk’ temasıdır. Şube müdürlerinin yetkilerine ilişkin görüşleri ise üç tema altında toplanmıştır. Bunlardan birincisi ‘göreve bağlı takdir edilmiş yetki’, ikincisi ‘yaptırımsız uzmanlık yetkisi’, üçüncüsü ise ‘yetkisiz görev’ teması olarak belirlenmiştir. Şube müdürlüğü görevine ilişkin metaforik verilerden elde edilen iki temadan ilki ‘olumlu içerik’ teması; ‘işlev sağlayan-gerçekleştirici’, ‘bilgi kaynağı-problem çözücü’ ve ‘koordinatör-bağlantı sağlayıcı’ kategorilerinden; ikincisi tema olan ‘olumsuz içerik’ teması ise ‘yetkisiz sorumluluk’, ‘ara eleman’, ‘değersiz görev’, ‘belirsiz görev’ ve ‘zorlayıcı görev’ kategorilerinden oluşmuştur.

Anahtar Kelimeler

Görev Tanımı, Yetki, Sorumluluk, MEB Taşra Teşkilatı, Şube Müdürü

Destekleyen Kurum

YOK

The Opinions of Departmental Managers Working in Ministry of National Education’s Provincial Directorates on Their Job Descriptions

Öz

The aim of this study is to determine the perceptions of branch managers working in the provincial organization of the Ministry of National Education (MEB) regarding their duties, authorities, and responsibilities. The study adopts the qualitative research design of phenomenology (phenomenological pattern), and the data are collected through semi-structured interview forms. In the interview form, participants were asked three open-ended questions along with a question to identify their metaphorical perceptions. The study group consists of 36 branch managers working in the cities of Izmir and Tunceli. Purposeful sampling techniques, including convenient situation sampling and maximum diversity sampling, were used to determine the study group. The data of the study were analyzed using the content analysis method. As a result of the analysis, participant views on duty definition were grouped into five categories, with the most emphasized ones being the 'executor-builder,' 'connector-integrator,' and 'facilitator-guidance provider' categories as the 'positive theme,' while two categories, 'dysfunctional-idle duty' and 'ambiguous-joker duty,' were conceptualized as the 'negative theme.' Four themes were identified regarding the perception of responsibilities by branch managers. The first one is 'implementation-application responsibility,' the second one is 'mediation-conveying responsibility,' the third one is 'facilitation-guidance responsibility,' and the fourth one is 'flawless responsibility' theme. The views of branch managers on their authorities were categorized under three themes. The first one is 'task-related discretionary authority,' the second one is 'sanction-free expertise authority,' and the third one is the 'unauthorized duty' theme. From the metaphorical data on the duties of branch managers, two themes were obtained. The first theme is the 'positive content' theme, which consists of the categories 'function-enabler-executor,' 'source of knowledge-problem solver,' and 'coordinator-connector.’ The second theme, which is the 'negative content' theme, consists of the categories 'unauthorized responsibility,' 'intermediary,' 'valueless duty,' 'ambiguous duty,' and ‘comlelling duty’.

Anahtar Kelimeler

Duty Definition, Authority, Responsibility, MEB Provincial Organization, Branch Manager

Kaynakça

• Aguinis, H. ve Bradley, K. (2014). Best practice recommendations for designing and implementing experimental vignette methodology studies. Organizational Research Methods, 17(4), 351-371.
• Akbal-Ergün, Y., Demir, H. ve Sağnak, N. (2007). Yoğun bakım hemşirelerinin görev tanımları ile ilgili çalışma. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 11(2), 102 – 113.
• Akdaş, M. (2004). İlçe millî eğitim şube müdürlerinin yetiştirilmesi (Tez No: 146371). [Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Aslan, H. ve Bulucu, S. (2019). MEB taşra teşkilatı şube müdürlerinin yaşadığı sorunlar. Y. Kondakçı, S. Emil ve K. Beycioğlu (Ed.), Sosyal Adalet İçin Eğitim Liderliği, 14. Uluslararası eğitim yönetimi kongresi, 2-4 Mayıs 2019, Çeşme, İzmir, Türkiye, (ss. 24-31) içinde. PegemA Akademi. https://depo.pegem.net/9786050370126.pdf
• Aydın, M. (2000). Eğitim Yönetimi (6. Baskı). Hatipoğlu Yayınevi
• Başaran, İ.E. (1996). Türkiye Eğitim Sistemi (3. Basım). Yargıcı Matbaası.
• Berg, B. L. ve Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (H. Aydın, Çev.). Eğitim Yayınevi. (Orijinal baskı 2011, 8. baskı).
• Bursalıoğlu, Z. (1992). Görev-yetki-sorumluluk üzerine. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(1), 5-8.
• Bursalıoğlu, Z. (2002). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma yöntemleri (25. Baskı). PegemA Yayıncılık
• Cemal, M. (1996). Eşitlikçi toplumlar (1. Baskı). Belge Uluslararası Yayıncılık
• Creswell, J. W. (2016). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (2. Baskı) [Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches, (4.baskı).]. (S. B. Demir, Çev.). Eğiten Kitap. (Orijinal baskı, 2013).
• Creswell, J. W. (2020). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, (Çev. Ed.: Bütün, M. ve Demir, S.B.). 5. Baskı, Siyasal Kitabevi.
• Creswell, J. W. (2023). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, (Çev. Ed.: Bütün, M. ve Demir, S.B.). 7. Baskı, Siyasal Kitabevi. (Orijinal baskı, 2013).
• Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (2018, 10 Temmuz). 1 nolu Cumhurbaşkanlığı kararnamesi. Resmî Gazete (Sayı:30474). 07.03.2023 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180710-1.pdf adresinden alındı.
• Çulha Özbaş, B. (2010). 12-14 yaş grubu öğrencilerinin tarihsel düşünme gelişimi ve tarihsel kanıt kullanımı (Tez No. 265486) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Denisi, A. S., & Pritchard, R. D. (2006). Performance appraisal, performance management and improving individual performance: A motivational framework. Management Decision, 44(1), 140-153.
• Drucker, P. F. (January, 1993). Restructuring middle management. Modern Office Technology, 38, 8-10.
• Dukes, S. (1984). Phenomenological Methodology in Die Human Sciences. Journal of Religion And Health, 23(3), 197-203.
• Folyd. S.W ve Wooldridge, B. (1997). Mıddle management’s strategıc ınfluence and organızatıonal performance. Journal of Managemmt Studies 34(3), 465-485. https://doi.org/10.1111/1467-6486.00059
• Gökçe, O. ve Şahin, A. (2003). Yönetimde rol kavramı ve yönetsel roller. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(6), 133-156.
• Guzzo, R. A. ve Noonan, K. A. (1994). Human resource practices as communications and the psychological contract. Human resource management, 33(3), 447-462. https:// doi:10.1002/hrm.3930330311
• Hackman, J. R. ve Oldham, G. R. (1976). Motivation through the design of work: Test of a theory. Organizational Behavior and Human Performance, 16(2), 250-279.
• Huang, J. L., Ryan, A. M., Zabel, K. L. ve Palmer, A. (2015). Personality and adaptive performance at work: A meta-analytic review. Journal of Management, 41(1), 170-199.
• Kıral, B. (2021). Millî eğitim bakanlığı taşra teşkilatı yöneticileri: Millî eğitim müdürleri üzerine nitel bir çalışma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 98-122. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1204078
• Klagge, J. (1996). The leadership role of today’s middle manager. Journal of Leadership & Organizational Studies, 3(3), 11-19. https://doi:10.1177/107179199700300303
• Likert, R. (1961). New Patterns of Managment. New York: McGraw-Hill
• Locke, E. A. ve Latham, G. P. (2002). Building a practically useful theory of goal setting and task motivation: A 35-year odyssey. American psychologist, 57(9), 705-717.
• MEB Personel Genel Müdürlüğü. (2007). Kadroların dağılımı. 07.03.2023 tarihinde https://www.memurlar.net/common/news/-documents/565220/10052007-027525.pdf adresinden erişildi.
• MEB İl ve İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliği (2012, 18 Kasım). Resmî gazete (Sayı:28471). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/-2012/11/20121118-2.htm
• Millî Eğitim Bakanlığı Personelinin Görevde Yükselme, Unvan Değişikliği ve Yer Değiştirme Suretiyle Atanması Hakkında Yönetmelik (2013, 12 Ekim). Resmî Gazete (Sayı: 28793). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/10/-20131012-46.htm
• MEB İl ve İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (2015, 20 Eylül). Resmî Gazete (Sayı:29481). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/09/201509202.htm
• MEB İl ve İlçe Millî Eğitim Müdürlükleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (2020, 19 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı:31190). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/07/202007196.htm
• MEB Teşkilat Şeması (2023). MEB teşkilat şeması. 15.04.2023 tarihinde https://www.meb.gov.tr/meb/teskilat.php#images adresinden erişildi.
• Nonaka, I. (1988). Toward middle-up-down management: Accelerating information creation. Sloan Managmt Review, 29(3). 9-18.
• Nonaka, I. ve Takeuchi, H. (1995). The knowledge-creating company: How Japanese companies create the dynamics of innovation. Oxford University Press
• Oğuz, H. (2016). Sorumluluk hukukunda kusur. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 7(28), 273-286.
• Özkan, M. (2016). Millî eğitim şube müdürleri: Seçme, atama ve yerleştirme. İçinde A. Aypay (Ed.), Türkiye’de Eğitim Yöneticileri ve Maarif Müfettişleri (1. Baskı, ss. 317-327). PegemA Akademi.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. Ed.: Bütün, M. ve Demir, S. B.). 2. Baskı, Pegem Akademi.
• Raza, S. A., Nadeem, M., Chaudhry, I. S. ve Rehman, K. U. (2018). Effect of job ambiguity on employees’ job satisfaction and turnover intention. Journal of Managerial Sciences, 12(2), 202-216.
• Skagen, A. (1992, January). The ıncredible shrinking organization: What does ıt mean for middle managers? Supervisory Management. Vol. 37, 1-3.
• Stecher, B. ve Borko, H. (2002). Integrating findings from survey and case studies: Examples from a study of standards-based educational reform. Journal of Educational Policy, 17(5), 547-560. doi:10.1080/02680930210158311
• Şahin, İ., Akkaş, S., Yeşil, M., Dağlı, İ. ve Ertan, U. (2018). Okul müdürlerinin okul yönetimine ilişkin özerklik algısı. C.T. Uğurlu, K. Beycioğlu, S. Koşar ve F. Köybaşı Şermin (Ed.), Eğitim Yönetimi Araştırmaları (ss.312-325) içinde. Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları. http://eyk13.eyedder.org.tr/tr/
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. Seçkin Yayınları.
• Şentürk, N. (2015). Millî eğitim müdürü ve şube müdürlerinin öğretim liderliği rollerini yerine getirme düzeyleri. (Tez No: 388845). [Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Tekindal, M. ve Uğuz Arsu, Ş. (2020). Nitel araştırma yöntemi olarak fenomenolojik yaklaşımın kapsamı ve sürecine yönelik bir derleme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 20 (1), 153- 182.
• Türk Dil Kurumu (2023). Görev ve sorumluluk. Türk Dil Kurumu Sözlüğü içinde. 07 Mart 2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Uçak, Ö. (2018). Okul müdürü ve şube müdürlerinin yönetici eğitimi seminerlerinin yeterliğine ilişkin görüşleri: Muğla ili örneği. (Tez No: 543211). [Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Uyer, G. (1993). Hemşirelik ve yönetim. Hürbilek Matbaacılık.
• Van Manen, M. (2007). Phenomenology of practice. Phenomenology & Practice, 1(1), 11-30.
• Wright, P. M., ve Snell, S. A. (1998). Toward a unifying framework for exploring fit and flexibility in strategic human resource management. Academy of Management Review, 23(4), 756-772.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları
• Yılmaz, D. (2007). Yetki genişliği ilkesi üzerine bir inceleme. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 11(1), 1245-1254. https://dergipark.org.tr/tr/download/article- file/789814