Tasarruf Finansman Sözleşmesi

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 441 - 467, 22.12.2021

Nurtaç Endes Selvi

Öz

Faizsiz tasarruf planlaması yapmak isteyen veya banka kredi faizlerinin yüksek olması sebebiyle kredi çekemeyen bireyler tarafından tercih edilen sistem, tasarruf finansman sistemidir. Bu sistemde, katılımcıların tasarruflarını bir araya getirerek bir sıra içerisinde birbirlerinin başta konut ve motorlu taşıt olmak üzere çatılı işyeri gibi sair varlıkların alımlarını finanse etmeleri sağlanmaktadır.
Tasarruf finansman sistemi yürüten firmalar, yabancı ülkelerde uygulaması bulunan “dönüşümlü kredi tasarruf birliklerine” benzer bir faaliyet yürüterek benimsedikleri farklı metotlarla belirli bir vade sonunda finansmana ulaşmak suretiyle faizsiz olarak bireylere varlık kazandırmaktadırlar. Firmaların yürüttüğü faaliyet teknik anlamda bir finansal aracılık hizmetidir. Türkiye’de finansal hizmetler özel kanunlarla düzenlenen faaliyetler olduğu için faizsiz tasarruf finansman sistemlerinin de kanuni bir dayanağa sahip olması gerekirken, 2021 yılına kadar kanuni düzenleme yapılmamıştır. Bu sistemlerin rağbet görmeye başlaması ile firma sayılarında da bir hayli artış olmuş, bunun doğal sonucu olarak da sistemin ve firmaların güvenilirliği de tartışma konusu haline gelmiştir. Sistemlere aktarılan fonların çok olması, katılımcıların korunması ve finansmanı organize eden şirketlerin denetim altında tutulabilmesi gerekliliği Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nu (BDDK) devreye sokmuştur.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından yürütülen yoğun çalışmalar neticesinde özel firmalarla sunulan “tasarruf finansmanı” hizmetlerinin yasal bir çerçeveye sahip olması ve firmaların denetim altında tutulabilmesi adına bir kanun teklifi TBMM’ye sunulmuştur. 17.02.2021 tarihinde kabul edilen 7292 sayılı “Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” 07.03.2021 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yapılan değişiklikle beraber tasarruf finansman şirketleri ve bu şirketler tarafından yapılan sözleşmeler “tasarruf finansman sözleşmesi” adı altında 6361 sayılı kanun kapsamına dahil edilerek kanuni dayanak kazanmıştır. Böylece bugüne kadar düzenleyici ve denetleyici bir otoritenin denetimi olmadan finansal aracılık yapan şirketlerin Kanun’da belirtilen esaslara uygun olarak kurulmaları ve faaliyet göstermeleri gerekmektedir. Mevcut düzenlemeler hem katılımcıların hak ve menfaatlerini korumayı hem de finansal piyasalarda güvenilirliği korumayı amaçlamaktadır.
Çalışmamızda 6361 sayılı “Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu” kapsamında düzenlenen “tasarruf finansman faaliyeti” ile “tasarruf finansman sözleşmesi” sözleşmeye dair usul ve esaslar, sözleşmenin hukuki niteliği, tarafları, tarafların yükümlülükleri ve sorumlulukları ele alınarak incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tasarruf Finansman Sözleşmesi, Faizsiz Tasarruf Finansmanı, Tasarruf Finansmanı, Finansman Aracılık Hizmetleri, İslami Finansman Modeli

Kaynakça

• Afşar, Aslı. Finansal Gelişme ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, Muhasebe ve Finansman Dergisi, S. 36, 2007, 189 vd., https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad/issue/35607/395635, (E.T. 21.03.2021).
• Akbulak, Yavuz. Türk Finans Hukukunda Yeni Bir Kurum: “Tasarruf Finansman”, Legal Blog, 2021, 2, https://legal.com.tr/blog/genel/turk-finans-hukukunda-yeni-bir-kurum-tasarruf-finansman, (E.T. 09.04.2021).
• Akıncı, Şahin. Borçlar Hukuku Bilgisi, 11.B., Konya 2020.
• Altıok Ormancı, Pınar. Sürekli Borç İlişkilerinin Haklı Sebeple Feshi, İstanbul 2011.
• Arat, Ayşe. Konut Satışında Üç Köşeli İlişkilerden Doğan Sorumluluk, İstanbul 2018.
• Bellican, Cüneyt. 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamında Bilgilendirme Yükümlülüğünün Değerlendirilmesi, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 2- 1, Temmuz- Ağustos 2017, 305, https://www.jurix.com.tr/article/9664, (E.T. 17.04.2021).
• Beybur, M./Çetinkaya, M.. Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sistemine Jak Bankacılık ve Karz-I Hasen Sistemi Önerisi, The Journal of Social Science, C: 5, S: 9, 2021, (DOI: 10.30520/tjsosci.880196, E.t. 25.03.2021).
• Birsin, Mehmet/ Ötegeçeli, Hatice. Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finansman Sistemi ve Fıkhî Meşruiyeti Üzerinde Yapılan Değerlendirmeler, Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi, C. 10, S. 1, 2019, 87 vd., https://dergipark.org.tr/tr/pub/mesned/issue/46608/584675, (E.T. 11.04.2021).
• Buz, Vedat. Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme, Ankara 1998.
• Çekin, Ömer. Tasarrufa Dayalı Finansman Sistemi ve İslami Finans İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam İktisadı ve Finansı Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2018.
• Ercoşkun Şenol, Kübra. “Sözleşmenin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü ve Bunun Genel Sınırı: TBK M. 27”, İÜHFM, C. 74, S. 2, 2016, 724, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/292465, (E.T. 16.04.2021).
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 4. B., Ankara 2017.
• Gonzenbach, Rainer. Culpa in contrahendo im schweizerischen Vertragsrecht, Bern 1987.
• Karahan, Hediyatullah/ Ersoy, Hicabi. Faizsiz Finansın Temel Prensipleri ile Türkiye’de Reel Kesimde Kullanılması, Maliye ve Finans Yazıları, C. 0, S. 105, 2016, 95 vd., https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/302022, (E.T. 17.04.2021).
• Kılıç, Selim. Konut Finansman Modeli Olarak Yapı Tasarruf Sandıkları; Almanya ve Türkiye’deki Uygulamaları, Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 14, S. 1, https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13686/165630, (E.T. 11.04.2021).
• Okur, M./ Çatıkkaş, Ö./ Ersoy, M.. Bir Gölge Bankacılık Uygulaması Olarak Gayrimenkul Finansmanında Alternatif Bir Faizsiz Finansman Modeli: İpoteğe Dayalı Paylaşımlı Faizsiz Finansman Modeli, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10/4, 2018, https://www.isarder.org/2018/vol.10_issue.4_article19_full_text.pdf, (E.T. 25.03.2021).
• Oğuzman, K./ Öz, T.. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.1, Gözden Geçirilmiş 12. B., İstanbul 2014.
• Seliçi, Özer. Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, İstanbul 1977.
• Serozan, Rona. Sözleşmeden Dönme, İstanbul 1975, (Kısaltma: Serozan, Sözleşmeden Dönme).
• Serozan, Rona. “Culpa In Contrahendo”, “Akdin Müspet İhlali” ve “Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme” Kurumlarının Ortak Temeli: Edim Yükümlülüklerinden Bağımsız Borç İlişkisi, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 3, 1968, https://dergipark.org.tr/tr/pub/iumhad/issue/1282/15108, (E.T. 15.04.2021).
• Tekinay, Selahattin Sulhi/ Akman, Sermet/ Burcuoğlu, Haluk/ Altop, Atilla. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. B., İstanbul, 1993.
• Tuna, Abdulkadir. Finansal Ekonomi, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, https://cdn-acikogretim.istanbul.edu.tr/auzefcontent/20_21_Guz/finansal_ekonomi/2, (E.T. 21.03.2021).
• Ulusan, İlhan. Culpa in Contrahendo Üstüne, Prof. Dr. Ümit Doğanay’ın Anısına Armağan 1, İstanbul 1982.
• Yavuz, Cevdet. Borçlar Hukuku Dersleri (Özel Hükümler), 13. B., İstanbul 2014.
• Von Thur, Andreas. (Çev. Cevat Edege), Borçlar Hukuku, C. 1, İstanbul 1952.