Vergisel Boyutuyla Ölüm Tazminatı

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 16 - 40, 30.06.2022

Erdem Utku Çakır

Öz

Maddi dünyadan ayrılışı simgeleyen ölümün, hukuk dünyasında birtakım sonuçları bulunmaktadır. Ölüm, gerçek kişiliği sona erdirdiği gibi, hizmet sözleşmelerinin de sona ermesine neden olur. Mülga Borçlar Kanunu’nda yer almayan, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ile getirilen bir hüküm uyarınca, işverenin, işçinin ölüm tarihinden başlayarak sağ kalan eşine, ergin olmayan çocuklarına, yoksa bakmakla yükümlü olduğu kişilere ödeme yapma yükümlülüğü bulunmaktadır. İşçinin son çıplak ücreti esas alınarak yapılan söz konusu ödeme, bazı mali sonuçları da beraberinde getirmektedir. Çalışmanın ilk bölümünde, “ölüm tazminatı” olarak isimlendirilen ödemenin hukuki niteliği tartışılarak, ödeme şartları, miktarı, hak sahipleri konuları açıklanacak; ödemenin hak sahipleri arasındaki taksiminin nasıl yapılacağı gibi sorulara cevap aranacaktır. İkinci bölümde ise, ölüm tazminatının seçilmiş bazı vergiler karşısındaki durumu, mevzuat, yargı kararları ve idarenin görüşleri ışığında açıklanmaya çalışılacaktır. Sosyal devlet niteliğinin hayata geçirilmesi doğrultusunda, kanuna dayanan yükümlülük gereği ödenen ölüm tazminatının, bilhassa hak sahiplerinin nezdinde, işçinin ölümüyle ortaya çıkan üzüntünün ve olası maddi kayıpların bir nebze dindirilmesini amaçladığı düşünüldüğünde, verginin konusu dışında bırakılması uygun düşecektir.

Anahtar Kelimeler

hizmet sözleşmesinin sona ermesi, işçinin ölümü, ölüm tazminatı, verginin konusu, veraset ve intikal vergisi

Kaynakça

• Akdoğan, Abdurrahman. Kamu Maliyesi, 14. Baskı, Gazi Kitabevi, 2011.
• Akyiğit, Ercan. İş Hukuku, 13. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Akyiğit, Ercan. “Ölüm ve İş İlişkisindeki Yeni Sonuçları”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 6, S. 22, 2011, ss. 32-46.
• Arıca, Mehmet Nadir. “Veraset ve İntikal Vergisi Uygulamasında İvazsız İntikal Kavramı”, Maliye ve Sigorta Yorumları Dergisi, S.442, 2005, ss. 179-192.
• Bağdınlı, İ.Halil / Kurt, Ufuk / Atabey, Tuncel / Kırlı, Halil. Gelir Vergisi Rehberi, 2. Baskı, Gelirler Kontrolörleri Yayını, Ankara, 2001.
• Bulun Tokkaş, Sevde. “İş İlişkisinde Tarafların Ölümünün Bireysel İş Hukukuna Etkisi”, SÜHFD, C. 29, S. 1, 2021, ss. 179-217.
• Baskan, Ş. Esra. “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Ölümün Hizmet Sözleşmesine Etkisi ve Yeni Bir Tazminat: Ölüm Tazminatı”, TBB Dergisi, S. 104, Y. 2013, ss. 55-72.
• Değer, Nuri. Damga Vergisi Uygulaması, 4. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınevi, 2016.
• Dural, Mustafa. Türk Medeni Hukukunda Gerçek Kişiler, 3. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987.
• Emen, Ömer / Erdoğan, Müge. “İşçinin Ölümü Halinde İşverenin Yapacağı Tazminat Ödemeleri Ve Bu Tazminatların Vergilendirilmesi”, Nazalı Gündem E-Dergi, http://nazaligundem.com/tr/yayinlar/iscinin-olumu-halinde-isverenin-yapacagi-tazminat-odemeleri-ve-bu-tazminatlarin-vergilendirilmesi
• Eren, Fikret. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 13. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2013.
• Giray, Filiz / Ömür, Özgür Mustafa. “Veraset ve İntikal Vergisinde Mali ve Sosyal Fonksiyonlara Aykırı Olan Vergi Harcamaları”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1, 2019, ss. 72-82.
• Gözler, Kemal. Hukuka Giriş, 13. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa, 2016.
• Karakoç, Yusuf. Genel Vergi Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2014.
• Korkusuz, Mustafa Halit. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nda Düzenlenen Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesinin Sonuçları ve 4857 Sayılı İş Kanunu’na Tabi İşçilere Etkisi, Beta Basım Yayın, Ankara, 2017.
• Maç, Mehmet. “Tazminat Olarak Alınan Paraların KDV Karşısındaki Durumu”, Yaklaşım Dergisi, S. 196, Nisan, 2009, ss. 44-50.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi / Astarlı, Muhittin. İş Hukuku, 5. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2012.
• Oğuzman, M. Kemal / Öz, M. Turgut. Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
• Öncel, Mualla / Çağan, Nami / Kumrulu, Ahmet / Göker, Cenker. Vergi Hukuku, 29. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2020.
• Öner, Erdoğan. Türk Vergi Sistemi, 9. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Sevinçhan, Ezgi, “Sosyal Devlet İlkesini Gerçekleştirmeye Yönelik Vergi Araçları” 6. Genç Vergi Hukukçuları Sempozyumu Bildiri Kitabı, ss. 181-203.
• Sümer, Haluk Hadi. “İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru”, Sicil İş Hukuku Dergisi, Y. 5, S. 19, Eylül-2010, ss. 63-73.
• Şenyüz, Doğan / Yüce, Mehmet / Gerçek, Adnan. Vergi Hukuku, 11. Baskı, Ekin Yayıncılık, Bursa, 2020.
• Şenyüz, Doğan / Yüce, Mehmet / Gerçek, Adnan. Türk Vergi Sistemi, 17. Baskı, Ekin Yayıncılık, Bursa, 2020.
• Turhan, Ezgi Hazal. “Ölüm Sosyolojisi Ekseninde Ölüm Kaygısı ve Koronavirüs”, Habitus Toplumbilim Dergisi, C. 2, S. 2, 2021, ss. 85-101.
• Ulusan, İlhan. İşverenin İşçiyi Gözetme Borcu, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul, 1990.
• Üstün, Ümit Süleyman, “Vergi Hukuku ile İlgili Anayasal İlkeler”, SÜHFD, C. 11, S. 1-2, 2003, ss. 251-271.
• Yılmaz, Süleyman / Yıldırım, Abdülkerim. Medeni Hukuk I, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Yürekli, Sabahattin. Türk Borçlar Kanunu’na Göre Hizmet Sözleşmesinin Sona Ermesi, 3. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Zevkliler, Aydın / Gökyayla, Emre. Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 13. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2013.