20. Yüzyılın Başında Osmanlı Hukukçularının Avukatlık Mesleğine Bakışı

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 122 - 139, 30.06.2022

Belkıs Konan

Öz

Avukatlık kurumu Osmanlı hukuk sistemine 1875 tarihinden sonra girmiştir. Bu makalede, Osmanlı hukukçularının avukatlık mesleğine bakışı hukuk literatüründe yer alan makaleler çerçevesinde incelenecektir. Osmanlı Devleti’nin son döneminden, Cumhuriyet döneminde Muhamat Kanunu’nun çıkarılmasına kadar olan zaman dilimini içeren bu çalışmada, ilk olarak Tanzimat Dönemi öncesinde ve Tanzimat Döneminde dava vekâleti kurumunun gelişimine kısaca yer verilmiştir. 1910-1928 yılları arasında Muhamat ve Mizan’ül-Hukuk dergilerinde dava vekilliği konusunda yazılmış makaleler incelenerek dönem hukukçularının avukatlık mesleği konusundaki düşünceleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Makalelerde avukatlarda olması gereken nitelikler, ruhsatnameli ve ruhsatnamesiz dava vekâleti, mesleğe kabul şartları, vekâlet ücreti gibi konuların öne çıktığı görülmektedir. Bu araştırma ile Osmanlı hukukçuları tarafından avukatlık mesleğinin profesyonel şekilde yapılanması için yapılan özverili çalışmaların cumhuriyete yansımalarını göstermek hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Avukat, dava vekili, muhami, savunma, Türk Hukuk Tarihi

Kaynakça

• Ali Haydar. “Mesleğin Tealisi Neye Mütevakkıftır? Nasıl Bir Kanun İsteriz? Muhasebe Biraz da Tarihçe”, Muhamat Dergisi, Numara:11-55, 1338, s. 339-347.
• Akgündüz, Ahmet. “Husumet”, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 18, 1998, s. 417-418. HUSUMET - TDV İslâm Ansiklopedisi (islamansiklopedisi.org.tr). E.T. 27.8.2021.
• Akyılmaz, Gül. Tanzimat’tan Önce Avukatlık Müessesesi, Türk Hukuk Enstitüsü Dergisi, C.12, 1998.
• Atar, Fahrettin. İslam Adliye Teşkilatı Ortaya Çıkışı ve İşleyişi 6. Baskı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 2020.
• Bozkurt, Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi, 2. Baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2010.
• “Ecnebi Dava Vekilleri”, Mizan’ül-Hukuk, Sene: 1, S. 46, 1325, s. 538-539.
• Erem, Faruk. Meslek Kuralları (Şerh), Ankara Barosu Yayınları, Ankara, 2007.
• Esirgen, Örsten, Seda. Tanzimattan Cumhuriyete Avukatlık, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.63, S.4, 2014, s. 737-778.
• Fikri, Lütfi. Avukatlık Mesleği, Mahiyeti ve İcabatı, Hukuk ve Vezâifi - Şeref ve Haysiyeti ve Mecbûriyetleri, Muhamat Dergisi, Numara: 41-45,1337, s. 10-26.
• Fikri, Lütfi. Rüfekaya Tamim, Muhamat Dergisi, Numara: 24 -68, 1339, s. 729.
• Güner Semih. Avukatlık Hukuku, Ankara Barosu Yayınları, Ankara, 2003.
• Halebi, (Haz:Hüseyin Vanlıoğlu). Kelime Manalı Yeni Mülteka Tercümesi, C.4, Yasin Yayınevi, İstanbul, 2018.
• Kahveciyan, Hacik. Dava Vekili Hâkime Muavenet Edecektir. Muhamat Dergisi, C.15, 1328, s. 451-456.
• Kahveciyan, Hacik. Mesleğin İki Türlü Tariki, Muhamat Dergisi, C.29, 1329, s. 882-885.
• Kavasoğlu, Fuat. Meslek-i Muhamat, Muhamat Dergisi, C.1, 1327, s. 2-4.
• Kocaoğlu, Sinan S. Tarihsel Perspektifi ile Türk-İslam Hukukunda Savunma Hakkı ve Müdafi, Ankara: Ankara Barosu Dergisi, Yıl 2010, C. S.4, s. 61-79.
• Konan, Belkıs. Türk Hukuk Tarihinde Avukatlık Kurumu, Bilge Yayınevi, Ankara, 2021.
• Mardinizade, Ahmet Muhtar. Memleketimizde Dava Vekâleti, Avukatlık Muhamilik, Muhâmât Dergisi, Numara: 2-48, 1337, s. 145-148.
• Mısır, M. Haşim. Mitolojide Savunma, Gaziantep Barosu Yayınları, Gaziantep, 2012.
• Özkent, Ali Haydar. Avukatın Kitabı, Arkadaş Kitabevi, İstanbul 1940.
• Öztürk, Funda. Osmanlı Devleti’nin Adli Modernleşme Sürecinde Avukatlık Mesleği, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2017.
• Rober, Henri. Çev: Ali Haydar ve Suphi Nur. Muhami, İstanbul Teşebbüs Matbaası, İstanbul, 1340.
• Şekib, Ş. “Şahadetnamesiz Dava Vekilleri”, Mizan’ül-Hukuk Dergisi, 1325, s. 478-479.
• Şekib, Ş. “Dava Vekâleti Hakkında Birkaç Söz”, Muhamat Dergisi, S. 52, 1326, s. 69-71.
• Şekib, Ş. “Dava Vekâleti Hakkında Birkaç Söz-2”, Muhamat Dergisi, S.4, 1327(a), s. 109-113.
• Şekib, Ş. “Sanat-ı Muhâmâtı İcra Salahiyetini İhraz İçin Muktezî Şartlar, S. 7, 1327(b), s. 215-217.
• Şekib, Ş. “Tarihçe-i Muhamat-Avrupa’da Dava Vekâletinin Menşei”, Muhamat Dergisi, S.5, 1327(c), s. 135-137.
• Şekib, Ş. “Tarihçe-i Muhamat: Mezuniyet İcazet Licence”, Muhamat Dergisi, C.8, 1327(ç), s. 241-243.
• Şekib, Ş. “Tarihçe-i Muhamat Faslı Salis: Yemin ve Yeminin İfasındaki Merasim”, Muhamat Dergisi, S.10, 1328(a), s. 312-316.
• Şekib, Ş. “Tarihçe-i Muhamat: İstihkar-ı Menfaat”, Muhamat Dergisi, S.18, 1328(b), s.562-568.
• Şekib, Ş. “Tarihçe-i Muhamat: Muhâmînin Hukuk ve Vezâifi”, Muhamat Dergisi, S.16, 1328(c), s. 503-505.
• Şekib, Ş. “Tarihçe-i Muhamat: “Müdafaa”, Muhamat Dergisi, S.20, 1328 (d), s. 622-624.
• Şekib, Ş. “Tarihçe-i Muhamattan Mâbe’ad: Memleketimizde Muhâmin-i Ecnebiye”, Muhamat Dergisi, C.11, 1328 (e), s. 336-338.
• Şeref, Mehmet. “Muhami”, Muhamat Dergisi, Numara:25 -69, 1339, s. 782-786.
• Toptaş Artin. “Memleketimizde Dava Vekâleti, Avukatlık ve Muhamilik”, Muhamat Dergisi, Numara: 10-54, 1338, s.317-320.
• Viviani (Çev: N.Kohen). “Avukatların Hakkı Kelamı”, Hukuki Bilgiler Mecmuası, Sene I, S. 12, 1927, s. 783-792.
• (Yazarı Bilinmiyor) “ Meslek-i Muhamatın Adabı Hakkında Nefsimize Hitap”, Muhamat Dergisi, S. 8, 1327, s. 235, 237.
• Yorgiyadis Yuvaniki. “Meslek-i Muhamat”, Muhamat Dergisi, S.2, 1327, s. 56-58.