Kanser Hastalarında Görülen Bulantı ve Kusma Semptomlarının Yönetimi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 116 - 124, 04.12.2020

Gülyeter Erdoğan Yüce , Gamze Muz

https://doi.org/10.17100/nevbiltek.697291

Cited By: 1

Öz

Kanser son zamanlarda görülme oranı artması ile beraber önemli bir sağlık problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Hem hastalığın semptomları hem de tedavisinin getirdiği ciddi yan etkilere bağlı olarak kişinin yaşam kalitesini de olumsuz olarak etkilemektedir. Bu semptomlar arasında önemli bir yere sahip olan bulantı kusma kanser hastalarında sık görülmekte ve hasta konforonu olumsuz etkilemektedir. Kemoterapötikler ve radyoterapiye bağlı olarak görülen bulantı kusma, kanser tanısı almış bireylerde farklı deneyimlenir. Bundan dolayı bireye özgü hemşirelik bakımı önemli bir yere sahiptir. Hemşirelik bakımının temel amaçları arasında bulantı ve kusmanın yönetilmesi buna bağlı olarak hastanın hem yaşam kalitesi hem de konforunun artırılması yer almaktadır. Bu derlemede kanser hastalarında görülen bulantı ve kusma semptomlarının yönetimi anlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

kanser, bulantı-kusma, semptom yönetimi

Kaynakça

• Tuncer A.M. (Ed.), “Türkiye’de Kanser Kontrolü”, Onur Matbacılık, Ankara, 2007.
• Saatçi E., “Dünyada ve Türkiye'de Kanser Epidemiyolojisi”, Türkiye Klinikleri Family Medicine-Special Topics, 5:1-8, 2014.
• Arslan M., Özdemir L., “Kemoterapiye bağlı gelişen bulantı-kusmanın yönetiminde kullanılan tamamlayıcı tedavi yöntemleri”, Turkish Journal of Oncology/Türk Onkoloji Dergisi, 30: 82-89, 2015.
• Ovaoğlu Ö., Ovaoğlu N., “Semptom yönetiminde kanıt temelli tamamlayıcı yöntemler”, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1: 83-98, 2013.
• Mollaoğlu M., Erdoğan G., “Effect on symptom control of structured information given to patients receiving chemotherapy”, European Journal of Oncology Nursing, 18:78-84, 2014.
• Seven M., Akyüz A., Sever N., Dinçer Ş.,“Kanser tanısı alan hastaların yaşadığı fiziksel ve psikolojik semptomların belirlenmesi”, TAF Preventive Medicine Bulletin, 12:219–224, 2013.
• Uğur Ö., “Kanser hastasının semptom yönetimi”, Turkish Journal of Oncology/Türk Onkoloji Dergisi, 29: 125-135, 2014.
• Bahar A., Ovayolu Ö., Ovayolu N., “Onkoloji hastalarında sık karşılaşılan semptomlar ve hemşirelik yönetimi”. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6: 42-58, 2019.
• Atay S., “Kanserli hastalarda istatistiksel yöntemle belirlenen semptom kümeleri: Literatür incelemesi”, Turkish Journal of Oncology/Türk Onkoloji Dergisi, 30:175-187, 2015.
• MASCC and ESMO Consensus Guidelines for the Prevention of Chemotherapy and Radiotherapy-Induced Nausea and Vomiting: ESMO Clinical Practice Guidelines. F. Roila, A. Molassiotis, J. Herrstedt, M. Aapro, R. J. Gralla, E. Bruera, et al. On behalf of the participants of the MASCC/ESMO Consensus Conference Copenhagen 2015. Ann Oncol., 27: v119-v133, 2016.
• Antiemesis, national comprehesive cancer network (NCCN), version 2, 2020. https://www.nccn.org/professionals/physician_gls/pdf/antiemesis.pdf
• National Cancer Institute (NCI), 2020 https://www.cancer.gov/about-cancer/treatment/side-effects/nausea
• https://www.ons.org/pep/chemotherapy-induced-nausea-and-vomiting-adult
• Can G. (Editör), “Onkoloji Hemşireliğinde Kanıta Dayalı Bakım Konsensus 2010”, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul, 2010.
• Kutlutürkan S., Karataş T., “Kemoterapiye Bağlı Kusmada Tamamlayıcı Tıp”, Bozok Tıp Dergisi, 4: 63-65, 2014.
• Karabulutlu Ö., “Kemoterapi alan hastalarda semptom yönetimi ve yaşam kalitesinin sürdürülmesi”, I.U.F.N. Hem. Derg, 17: 218-225, 2009.
• Özdelikara A., Arslan B., “Kemoterapiye bağlı bulantı-kusma yönetiminde tamamlayıcı ve alternatif tıp yöntemlerinin kullanımı”. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6: 218-223, 2017.
• Kris M.G., Urba S.G., Schwartzberg L.S., “Clinical roundtable monograph. Treatment of chemotherapy-induced nausea and vomiting: a post-MASCC 2010 discussion”, Clin Adv Hematol Oncol, 9: 1-15, 2011.
• Can G. (Editör), “ Onkoloji Hemşireliğinde Kanıta Dayalı Semptom Yönetimi Konsensus 2007”, Nobel Tıp Kitapevleri, İstanbul, 2007.
• Molassiotis A., Coventry PA, Stricker CT, Clements C., Eaby B., Velders L., et al., “Kemoterapiye bağlı bulantı ve kusmayı ölçmek için kısa bir klinik ölçeğin validasyonu ve psikometrik değerlendirmesi: MASCC antiemesis aracı”, Ağrı ve Semptom Yönetimi Dergisi , 34: 148-159, 2007.
• Aygin D., “Bulantı ve kusma”, Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 20: 44-56, 2016.
• Hesketh P. J., Kris M. G., Basch E., Bohlke K., Barbour S. Y., Clark-Snow R. A., et al., “Antiemetics: American Society of Clinical Oncology Clinical Practice Guideline Update”, J Clin Oncol, 35: 3240-3261, 2017.
• Olver I., Clark-Snow R.A., Ballatori E., Espersen B.T., Bria E., Jordan K., “Guidelines for the control of nausea and vomiting with chemotherapy of low or minimal emetic potential”, Support Care Cancer 19 :33-6, 2011.
• Aslan Ö., Vural H., Kömürcü Ş., Özet A., “Kemoterapi alan kanser hastalarina verilen eğitimin kemoterapi semptomlarina etkisi”. CÜ Hemsirelik Yüksekokulu Dergisi, 10:15-28, 2006. Colagiuri B., Zachariae R. “Patient expectancy and post-chemotherapy nausea: A meta-analysis”. Annals of Behavioral Medicine, 40:3–14, 2010.
• Garcia M. K., Mc Quade J., Haddad R., Patel S., Lee R., Yang P., et al.., “Systematic review of acupuncture in cancer care: a synthesis of the evidence”. Journal of Clinical Oncology, 31,:952–960,2013.
• Taşpınar A., “Jinekolojik kanserli hastalarda kemoterapiye bağlı gelişen bulantı-kusma üzerine akupresürün etkisinin incelenmesi”, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 167 ss, İzmir, 2006.
• Miao J., Liu X., Wu C., Kong H., Xie W., Liu K. “Effects of acupressure on chemotherapy-induced nausea and vomiting-a systematic review with meta-analyses and trial sequential analysis of randomized controlled trials”, International Journal of Nursing Studies, 70: 27–37, 2017.Genç A., Oğuz S., “Kanserli hastalarda progresif gevşeme egzersizlerinin kemoterapinin yan etkileri üzerine etkisi”, IGUSABDER, 5: 517-524, 2018.
• Kurt B., Kapucu S., “Meme kanserli hastalarda progresif gevşeme egzersizlerinin kemoterapi semptomlarına etkisi: Literatür derlemesi”, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11:235-249, 2018.
• De Carvalho, E. C., Martins, F. T. M., Dos Santos, C. B., “A pilot study of a relaxation technique for management of nausea and vomiting in patients receiving cancer chemotherapy” Cancer Nursing, 30: 163-167, 2007.
• Molassiotis, A., Yung, H.P, Yam, B.M.C., Chan, F.Y.S., Mok, T.S.K, “The effectiveness of progressive muscle relaxation training in managing chemotherapy-induced nausea and vomiting in Chinese breast cancer patients: A randomised controlled trial”, Supportive Care in Cancer, 10: 237–246, 2002.
• Hosseini M., Tirgari B., Forouzi M.A., Jahani Y. “Guided imagery effects on chemotherapy induced nausea and vomiting in Iranian breast cancer patients”. Complementary Therapies in Clinical Practice, 25: 8–12, 2016.
• Karagozoglu S., Tekyasar F., Yilmaz F.A., “Effects of music therapy and guided visual imagery on chemotherapy-induced anxiety and nausea-vomiting”, Journal of Clinical Nursing, 22:39–50,2013.
• Silva D.R.F., Dos Reis P.E.D., Gomes I.P., Funghetto S.S., Ponce de Leon C.G.R.M. “Non pharmacological interventions for chemotherapy induced nausea and vomits: Integrative review”, Online Brazilian Journal of Nursing, 8, 2009.
• Fellowes D., Barnes K., Wilkinson S., “Aromatherapy and massage for symptom relief in patients with cancer”. Cochrane Database of Systematic Reviews, 3, 2004.
• Raghavendra R.M., Nagarathna R., Nagendra H.R., Gopinath K.S., Srinath B.S., Ravi B.D., et al. “Effects of an integrated yoga programme on chemotherapy-induced nausea and emesis in breast cancer patients”, Eur J Cancer Care (Engl), 16: 462–74, 2007.
• Lua P.L., Salihah N., Mazlan N., “Effects of inhaled ginger aromatherapy on chemotherapy-induced nausea and vomiting and health-related quality of life in women with breast cancer”, Complementary Therapies in Medicine, 23: 396–404, 2015.
• Lee J., Oh H., “Ginger as an antiemetic modality for chemotherapy-induced nausea and vomiting: a systematic review and meta-analysis”, Oncology Nursing Forum, 40: 163-170, 2013.
• Ingersoll G.L., Wasilewski A., Haller M., Pandya K., Bennett J., He H., et al., “Effect of concord grape juice on chemotherapy-induced nausea and vomiting: Results of a pilot study”, Oncology Nursing Forum, 37: 213–221, 2010.
• Chen M.H., May B.H., Zhou I.W., Zhang A.L., Xue C.C., “Integrative medicine for relief of nausea and vomiting in the treatment of colorectal cancer using oxaliplatin-based chemotherapy: A systematic review and meta-analysis”. Phytotherapy Research, 30: 741–753,2016.
• Matourypour P., Vanaki Z., Zare Z., Mehrzad V., Dehghan M., Ranjbaran, M. “Investigating the effect of therapeutic touch on the intensity of acute chemotherapy-induced vomiting in breast cancer women under chemotherapy”. Iranian Journal of Nursing and Midwifery Research, 21: 255–260, 2016.
• Erdemir F., “Hemşirelik Tanıları El Kitabı”, Nobel Tıp Kitapevleri, 376-378s, İstanbul, 2012.
• Esercan T. Y., Merih Y. D., “Kemoterapide semptomların yönetimi”, Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 41: 35-42, 2010.