Öz
Edebiyat ve tiyatro, sinemanın ilk yıllarından itibaren etkileşime girmeye başladığı alanlardır. Özellikle sinemanın artık öykü anlatma işlevini sağlamlaştırdığı ve yüzyılın en popüler araçlarından biri olacağını kanıtlamasıyla, denendiği için zarar etme riski düşük metinlere bir başka deyişle hali hazırda beğenilmiş olan edebi metinlere ve tiyatro oyunlarına yönelmesi akla yatkın olmuştur. Popüler sinema bir yana, diğer taraftan sinemaya sanat payesi vermek isteyen bazı yönetmenler de ilk yıllardan itibaren zaman zaman edebi eserlere yönelmişlerdir. Bu çalışmaya konu olan Mavi Sürgün adlı anı niteliğindeki eser Musa Cevat Şakir Kabaağaçlı tarafından yazılıp 1971 yılında yayınlanmış, 1993 yılında yönetmen Erden Kıral tarafından aynı adla sinemaya uyarlanmıştır. Musa Cevat Şakir Kabaağaçlı, imparatorluktan, cumhuriyete köklerinin ait olduğu coğrafyanın çok boyutlu değişimini ailesiyle birlikte yaşamış, önemli bir figürdür. Yazarın kendi hayatından bir kısımı anlatan kitap aynı zamanda Birinci Dünya Savaşı sonrası ülkede yaşanan atmosferi yansıtmaktadır. İşgal altındaki İstanbul’a dair bilgiler içermesinin yanı sıra yazar, yargılanmak ve sürgün cezasını çekmek üzere yaptığı altı ay kadar süren uzun yolculukta İç Anadolu’nun ve Ege’nin pek çok kasabasına, tabiata ve halkın yaşamına dair gözlemlerini de aktarır. Erden Kıral’ın senaryosunu Kenan Ormanlar ve Elly Schellerer Ormanlar ile birlikte oluşturdukları Mavi Sürgün filmi, 1993 yılında Erden Kıral tarafından yönetilmiştir. Bu çalışma, Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın Mavi Sürgün, Unuttuğu Türkü ve Gündüzü Kaybeden Kuş adlı eserlerini ve Erden Kıral’ın Mavi Sürgün adlı filmini konu alarak eserlerdeki söylemsel farklılıkları ve benzerlikleri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde uyarlama çalışmalarında öne çıkan yaklaşımlara yer verilmekte ardından Mavi Sürgün uyarlaması özelinde bir değerlendirme yapılmaktadır. Çalışmanın sonraki bölümünde Mavi Sürgün filmi ve Kabaağaçlı’nın bahsi geçen eserleri arasındaki ilişkiler tartışılmaktadır.
Kaynakça
- Abisel, N. (1999). Popüler Sinema ve Türler. İstanbul: Alan Yayıncılık.
- Abisel, N. (2003). Sessiz Sinema. İstanbul: Om Yayınevi.
- Aksan, D. (1982). Dilbilim Seçkisi: Günümüz Dilbilimiyle İlgili Yazılardan Çeviriler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
- Alex, P. (2019). Literature and Film Adaptation Theories: Methodological Approaches. Journal of Artistic Creation & Literary Research, 7(2), 87-97. Balıkçısı, H. (1983). Mavi Sürgün. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
- Balıkçısı, H. (1995). Ege’den Denize Bırakılmış Bir Çiçek. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
- Bazin, A. (1966), Çağdaş Sinemanın Sorunları, (Çev.) Nijat Özön, Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Bazin, A. (2011). Sinema Nedir?. (Çev.) İbrahim Şener, İstanbul: Doruk Yayınları
- Bilginer, R. (1982). Uyarlamanın Aslına ve Cinsine Sadık Kalınmalı. Hürriyet Gösteri. (15). 75
- Bugay, U. (1982). Edebiyat Uyarlamalarının Başarılı Olduğu Söylenemez. Hürriyet Gösteri. (15). 76
- Cobb, S. (2012). Film Authorship and Adaptation. In D. Cartmell (Ed.), A Companion to Literature, Film and Adaptation (p.105-122), London: Wiley-Blackwell.
- Corrigan, T. (2007). Literature on Screen, A History: In the Gap. In D. Cartmell & I. Whelehan (Eds.), The Cambridge Companion to Literature on Screen (p. 29-44). New York: Cambridge University Press.
- Cumalı, N. (1982). Bütün İyiYönetmenlerin Kültürü Edebiyatla Beslenir. Hürriyet Gösteri. (15). 76
- Desmond, John M., Hawkes, Peter. (2006) Adaptation: Studying Film and Literature. Boston: McGraw Hill.
- Duru, S. (1982). Bir Yönetmenin İyi Bir Senaryoya Her Zaman İhtiyacı Vardır. Hürriyet Gösteri. (15). 77
- Eisenstein, S. (1984). Film Duyumu. (Çev.) Nijat Özön, İstanbul: Payel Yayınevi.
- Eisenstein, S. (1985). Film Biçimi. (Çev.) Nijat Özön, İstanbul: Payel Yayınevi.
- Erhat, A. (2002). Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı. İstanbul: Can Yayınları.
- Füruzan. (1982). En Önemli Nokta Senkronize Olabilmek, Hürriyet Gösteri. (15). 77
- İleri, S. (1982). Ne Yazık ki Asıl Uğraşım Edebiyatçılık. Hürriyet Gösteri. (15). 73
- Leitch, T. (2008). Adaptation Studies at a Crossroads. Adaptation, 1(1), 63-77.
- Necati Cumalı Aşk toplumsal bir olgudur hürriyet gösteri sayı 19
- Onaran, O., Büker S. (1985). Sinema Kuramları. Ankara: Dost Yayınları.
- Ormanlar, K. (Yapımcı) ve Kıral, E. (Yönetmen). (1993). Mavi Sürgün [Sinema Filmi]. Türkiye: TRT&Kültür Bakanlığı&LFA-Baviyera&Eurimages.
- Öner, Ç. (1982). Sinema Bu Sanatı Sevenler İçin Yararlı Bir Zehirdir. Hürriyet Gösteri. (15). 77-78
- Öngören, M. (1982). Senaryo Yazarları Ekibinin Varlığına Kesinlikle İnanıyorum. Hürriyet Gösteri. (15). 79.
- Özbek, A. (2018). Cevat Şakir Kabaağaçlı, Hayatı-Eserleri-Sanatı Üzerine Bir Araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Özgentürk, A. (1982). Sinema Bir Kalp Hareketidir. Hürriyet Gösteri. (15). 80
- Polan B. D. (1977) Eisenstein as Theorist, Cinema Journal, 17 (1), University of Texas Press, ss.14-27.
- Refiğ H. (1982). Bağımlı Olarak Yeniden Yaratmak Çok Daha Güç Bir İş Hürriyet Gösteri. (15). 80.
- Sayar, V. (1982). Sinemamız Edebiyatımıza Bakıyor. Hürriyet Gösteri. (15). 68-70
- Selimoğlu, Z. (1982). Sinema Bir Ekip Çalışmasıdır. Hürriyet Gösteri. (15). 81.
- Sokurov, A. (2008). Sinemaya Giden Yol Mutlaka Edebiyattan Geçiyor. Sinema Söyleşileri 2008, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları,.
- Stam, R. (2000). Beyond Fidelity: The Dialogics of Adaptation in Film Adaptation. In J. Naremore (Ed.), Film Adaptation (p.54-76). New Brunswick, NJ: Rutgers University Press.
- Tuna, F. (1982). Edebiyat Uyarlamaları ya da Yönetmenin Onuru. Hürriyet Gösteri. (15). 71
- Türkali, V. (2022). Üç Film Birden. İstanbul: Gendaş Yayınları.
- Yılmaz, A. (1982). Sinema Olayı Yönetmenle Gerçekleşiyor. Hürriyet Gösteri. (15). 74
- Yüksel, S. E. (2021). Uyarlama Çalışmaları ve Sinema-Edebiyat İlişkileri Bağlamında Tütün Zamanı. Zemin, 2 (2021), 184-209.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mart 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |