ŞAHİNEFENDİ (SOBESOS) GEÇ ANTİK ÇAĞ HAMAMI

Yıl 2022, , 1621 - 1637, 02.10.2022

Can Erpek

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1085723

Öz

Şahinefendi (Sobesos) Geç Antik Çağ Hamamı Nevşehir’e bağlı Şahinefendi köyü sınırları içerisinde bulunmaktadır. Yerleşimin kuzey ucunda konumlanan yapı sıra tipi hamamların bir çeşitlemesidir. “L” şeklinde birbirini takip eden mekânlardan kuzey-güney yönünde sudatorium, apodyterium yer alırken, doğu-batı yönünde frigidarium I, frigidarium II, tepidarium ve caldarium mekânları görülmektedir. Praefurnium kanalı caldarium bölümünde görülmekle birlikte, praefurnium mekânı kazılmamış olduğu için toprak altında bulunmaktadır. Hamamın apodyterium zemininde bulunan mozaikler büyük oranda tahrip olmuştur. Giyoş motifi ile çevrili bölümün iç kısmında geometrik, bitkisel ve figürlü bezemeler daire şeklindeki panolar içerisinde kullanılmıştır. Dairesel panolar içerisinde yıldız, eşkenar dörtgen, haç, keklik ve çiçek motifleri bulunmaktadır. Ayrıca güneybatıdaki frigidarium II kapısı girişinde bir çift sandalet motifi görülmektedir. Yerleşimdeki diğer yapılarla ilişkisi, hamamın mimari ve mozaik özelliklerinden yola çıkarak MS 4. yüzyılda inşa edilmiş olduğu düşüncesindeyiz. Hamamın büyük bölümü daha geç bir dönemde yapılan eklemeler açılan kapılar ile farklı işlevlerde kullanılmıştır. Bu makalede bugüne kadar bilimsel bir yayına konu olmamış olan Şahinefendi (Sobesos) Geç Antik Çağ Hamamı’nın mimari özellikleri ve mozaikleri anlatıldıktan sonra yapıya ilişkin değerlendirme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kapadokya, Geç Antik Çağ, Bizans, Sobesos, Hamam

Kaynakça

• Aygün, Ç. A. (2018). Myra’nın Limanı Andriake’nin Yerleşim Planı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi
• Benucci, M, Carpiceci, M, Colonnese, F., Inglese, C., Romagnoli, G. (2017). The rock-cut settlement and the courtyard complex of Şahinefendi (Nevşehir, Turkey). M Parise, C. Galeazzi, R. Bixio, A. Yamaç (Ed.). Cappadocia Hypogea Proceedings of International Congress of Speleology in Artificial Caves 2017. Cappadocia.
• Brett, G. (1949). The Mosaic. The Great Palace of the Byzantine Emperors. Oxford: Oxford University.
• Campbell, S. (1998). The Mosaics of Antioch. Canada: Pontifical Institute of Medivial Studies.
• Colledge, M. (1997). Roma Sanatını Tanıyalım. İstanbul: İnkilap.
• Çevik, N. ve Bulut, S. (2014). Andriake Doğu Hamamı: Bölgenin Hamam Mimarlığına Işık Tutan Yeni Bir Örnek. Adalya.
• Dunbabin, K. (1999). Mosaics of the Greek and Roman World. Cambridge: Cambridge University.
• Farrington, A. (1995). The Roman Bath of Lycia: an architectural study. Ankara: ShortRun.
• Görür, M (2005). Kayranlık Gözü Doğu Kilikya’da Bir Roma Hamamı. Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi Arkeolojik Kurtarma Kazıları Proje Dökümanları 6, Ankara.
• Hild, F. (1977). Das Byzantinische Strassensystem In Kappadokien. Wien.
• Kitzinger, E. (1951). Mosaics Pavements in The Greek, East and The Question of a “Renaissance” Under Justinian. Actes du Congres International d’Etudes Byzantines 2, s. 209-223.
• Krencker, D., Krüger, E., Lehmann, H. ve Wachtler, H. (1929). Die Trierer Kaiserthermen. Augsburg.
• Ling, R. (1998). Ancient Mosaics. Princeton: Princeton University.
• Marechal, S. (2016). Public and Private Bathing in Late Antique North Africa. Changing Habits in a Changing Society? TRAC 2015, United Kingdom: Oxbow.
• Marechal, S. (2020). Public Baths And Bathing Habits in Late Antiquity, A Study of The Evidence From Italy, North Africa and Palestine A. D. 285-700. Boston: Brill.
• Ousterhaut, R. (2020). Bizans Toplumunu Görünür Kılmak: Kapadokya’da Sanat, Maddi Kültür ve Yerleşim İstanbul: Gabam.
• Özüdoğru, Ş. ve Tarkan, D. (2018). Kibyra Geç Antikçağ Hamamı. Adalya.
• Pamir, H. (1995). Frigya Bölgesi Therme Yapıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Sabır, S. (2004). Kuzey Kıbrıs’taki Geç Roma Erken Bizans Yer Mozaikleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Seviç, F. (2014). İstanbul, Kartal’da Bizans Dönemi Hamam Yapısı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Uytterhoeven, I. (2011). Bathing in a Western Style. Private Bath Complexes in Roman and Late Antique Asia Minor. Istanbuler Mitteilungen, Band 61.
• Uyar, T. (2011). Art et Société en Pays de Rum : Les Peintures 'Byzantines' du XIII siecle en Cappadoce. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Paris: Paris Pantheon-Sorbonne Üniversitesi.
• Yegül, F. (2006). Antikçağ’da Hamamlar ve Yıkanma. (Çev. E. Erten). İstanbul: Homer.
• Yegül, F. (2011). Roma Dünyasında Yıkanma. İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Vitrivius (2015). Mimarlık Üzerine On Kitap. (Çev: S. Güven). İstanbul: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı.