LYKIA BÖLGESİ’NDE KLASİK DÖNEM’E TARİHLENDİRİLEN BAZI YAPILARDAKİ DUVAR ÖRGÜ STİLLERİNE DAİR GÖZLEMLER – 1

Yıl 2022, , 2517 - 2536, 30.12.2022

Halil Mert Erdoğan

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1198636

Öz

Bu çalışmada Lykia Bölgesi’nde, Klasik Dönem’de karşılaşılan bazı duvar örnekleri ele alınmıştır. Genel amaç çeşitli arkeolojik materyallerle tarihlendirilen yapılara ait duvarların, duvar örgü stillerini karşılaştırmaktır. Pers Egemenliği’nin Lykia’daki yönetsel yapıyı organize etmesi ile birlikte, Klasik Dönem’de Lykia Bölgesi’nde imar faaliyetleri artmıştır. Dolayısıyla Klasik Dönem ile birlikte bu bölgedeki yapılarda yeni duvar örgü teknikleri ile karşılaşılmaya başlanmıştır. Duvar örgüsünde kullanılan, örgü teknikleri (Polygonal örgü, Trapezoidal örgü, Rektogonal örgü vs) ile blokların kenar ve yüzey işçiliklerinde detaylar, duvarların tarihlendirilebilmesi yönünde bizlere fikir vermektedir. Apollonia’daki Kimliksiz Mezar Yapısı; Ksanthos’taki Lykia Yapısı, Lykia Akropolü – Doğu Sur; Trysa’daki Heroon ve Set Duvar; Avşar Tepesi’ndeki Hanedan Mezarı; Palamut Köyü’ndeki Uzun Sur ile Oninda’daki Batı Kule çalışmada ele alınan yapılardır.

Anahtar Kelimeler

Lykia Bölgesi, Duvar Örgüsü, Polygonal, Rektogonal, Trapezoidal

Kaynakça

• Adam, J. P. (1982). l'Architecture Militaire Grecque. A&J Picard.
• Akaraca, A. (1987). Yunan Arkeolojisinin Ana Çizgileri I, Şehir ve Savunması. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Becks, R., & Polat Becks, B. A. (2013). Girmeler Mağarası – Lykia’da Bir Kalkolitik Dönem Yerleşimi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(8), 166 – 183.
• Becker, J. A. (2007). The Building Blocks Of Empire: Civic Architecture, Central Italy, And The Roman Middle Republic [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. The University of North Carolina at Chapel Hill.
• Benndorf O., & Niemann, G. (1884). Reisen im südwestlichen Kleinasien: Reisen in Lykien und Karien. C. Gerold's Sohn.
• Benndorf O., & Niemann, G. (1889). Das Heroon von Gjölbaschi-Trysa. A. Holzhausen.
• Blum, H. (2016). Likya’nın Tarihi Coğrafyası – Historical Geography of Lycia. H. İşkan – E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içinde (ss. 136 – 141). Yapı Kredi Yayınları.
• Borchhardt, J. (2016). Likya Beyleri ve Tapınak Mezarları – Lycian Dynasts and Temple Tomb. H. İşkan – E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içinde (ss. 402 – 409). Yapı Kredi Yayınları.
• Bostancı, E. Y. (1964). Beldibi Kazılarında Çıkan Önemli Sanat Eserleri. Antropoloji, 2, 21 – 31.
• Bönisch-Meyer, S. (2016). Mitoslarda Likya ve Likyalılar – Lycia and Lycians in Myths. H. İşkan – E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içinde (ss. 12 – 25). Yapı Kredi Yayınları.
• Briant, P. (2002). From Cyrus to Alexander A History of the Persian Empire. Eisenbrauns.
• Bruns-Özgan, C. (2016). Klasik Dönem Likya Yontuculuğu: Biçem ve Yorum – Classical Period Lycian Sculpture: Style and Iconography. H. İşkan – E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içinde (ss. 474 – 491). Yapı Kredi Yayınları.
• Bryce ,T. R. (1983). Political Unity in Lycia during the "Dynastic" Period. Journal of Near Eastern Studies, Vol. 42/1, 31 – 42.
• Bryce, T. R. (1991). Tombs and the Social Hierarchy in Ancient Lycia. Altorientalische Forschungen, 18/1, 73 – 85.
• Bryce, T. R., & Zahle J. (1986) The Lycians : a study of Lycian history and civilisation to the conquest of Alexander the Great. Vol. 1, The Lycians in literary and epigraphic sources. Museum Tusculanum Press.
• Childs, W. A. P. (1976). Prolegomena To A Lycian Chronology, II: The Heroon From Trysa. Revue Archéologique , 1976, Nouvelle Série, Fasc. 2, Études sur les relations entre Grèce et Anatolie offertes à Pierre Demargne, 2, 281 – 316.
• Coulton, J. J. (1982). Termessians at Oinoanda. Anatolian Studies, Vol. 32, 115 – 131.
• Courrtils, J. des. (2003). Ksanthos ve Letoon Rehberi. Ege Yayınları.
• Courtils, J. des, & Cavalier, L. (2001). The City of Xanthos from Archaic to Byzantine Times. P. David (Ed.) Urbanism in Western Asia Minor, New Studies on Aphrodisia, Ephesos, Hierapolis, Pergamon, Perge and Xanthos, AJA Supplementary Series 45 içinde (ss. 148 – 171).
• Courtils, J. des, & Cavalier, L. (2015). Le Rempart de Xanthos. B. Beck-Brandt & S. Ladstatter & B. Yener-Marksteiner (Ed.). Turm und Tor - Siedlungsstrukturen in Lykien und Benachbarten Kulturlandschaften – Akten des Gedenkkolloquiums für Thamos Marksteiner in Wien, November 2012, Band 7 içinde (103 – 131).
• Courtils, J. des, & Marksteiner, T. (1999). ‘Long Mur’ au Nord de Xanthos. Anatolia Antiqua, Vol. 7, 89 – 104.
• Courtils, J. des. (1995). Un Nouveau Bas-Relief Archaïque De Xanthos. Revue Archeologique, Nouvelle Series, Vol. 2, 337 – 364.
• Courtils, J. des. (1998). L’appareil Polygonal Lesbien et L’architecture Eolique. REA, Vol. 100, 125 – 137.
• Courtils, J. des. (2005). Ksanthos – Letoon Kazı ve Araştırmaları 2004. ANMED 3, 41 – 45.
• Courtils, J. des. (2006). Ksanthos Kazı ve Araştırmaları 2005 / Excavations and Research at Xanthos in 2005. ANMED 4, 31 – 35.
• Çelik, A. (2020). Likya Beyi Perikle ve Dönemine (MÖ 390/380-360) İlişkin Bazı Öneriler. BELLETEN, Cilt: LXXXIV – Sayı 299, 1 – 20.
• Çelik, A. (2020b). Antalya Beycik ‘Fırıncık Mevkii’ Antik Yerleşimi – Topografyası, Şehirciliği, Mimarisi. Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Çevik, N. (2015). Likya Kitabı. Akmed.
• Demargne, P. (1957). Fouilles de Xanthos Rapport sur les Resultats de la Campagne de L’Année 1956. TAD 7.1, 5 – 8.
• Demargne, P. (1974). Fouilles de Xanthos: V, Tombes-maisons, Tombes Rupestres et Sarcophages. Librairie C. Klincksieck.
• Dinç, S. (2012). Hellenistik ve Roma Çağları Likyası’nda Sympoliteia’lar. Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması I: Anadolu Akdenizi Sempozyumu Antalya Sempozyum Bildirileri / Internatıonal Young Scholars Conference I: Mediterranean Anatolia Symposium Proceedings, 77 – 86.
• Dodwell, E. (1834). Views and descriptions of Cyclopian, or, Pelasgic remains, in Greece and Italy : with constructions of a later period : from drawings by the late Edward Dodwell ... intended as a supplement to his Classical and topographical tour in Greece during the years 1801, 1805, and 1806. Adolphus Richter.
• Dönmez, A., & Erdoğan, H. M. (2013). Batı Agora. bk.: B. Varkıvanç, Ksanthos 2012 Yılı Çalışmaları. ANMED 11, 62 – 72.
• Dönmez, A., & Schürr, D. (2015). Zum Agora-Pfeiler in Xanthos IV. Kadmos, Vol. 54, 119 – 149.
• Draycott, C. (2004, Ağustos 16-19). “Dynastic Definitions: Differentiating Status Claims in the Archaic Pillar Tomb Reliefs of Lycia”. Anatolian Iron Ages 6: The Proceedings of the Sixth Anatolian Iron Ages Symposium held at Eskişehir-Turkey. 103 – 134.
• Durukan, M. (2004). Olba Bölgesi ve Bölgede Kullanılan Polygonal Duvar Tekniği. Anatolia, 26, (2004), 39 – 63.
• Erdoğan, H. M. (2017). Ksanthos’un Polygonal Duvarları [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Fellows, Ch. (1838). A Journal Written During An Excursion İn Asia Minor By Charles Fellows. John Murray Press.
• Fellows, Ch. (1852). Travels and Researches in Asia Minor, Particularly in the Province of Lycia. John Murray Press.
• Ginouves, R., & Martin, R. (1985). Dictionnaire méthodique de l'architecture grecque et romaine”, Tome I. – Matériaux, techniques de construction, techniques et formes du décor. l'École Française de Rome.
• Hülden, O. (2016). Likya Nekropolleri ve Ölü Kültü – The Lycian Necropoleis and the Cult of the Dead. H. İşkan – E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içindekiler (ss. 376 – 387). Yapı Kredi Yayınları.
• Işık, F. (2016). Likya Uygarlığı’nın Anadolu-İon Özü Üzerine -Beylikler Dönemi Ksanthos’u Özelinde-. H. İşkan – E. Dündar (Ed.). Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içinde (ss. 436 – 459). Yapı Kredi Yayınları.
• Karademir, H. (2015). Lykia Yapısı. bk.: B. Varkıvanç, Ksanthos Kazıları 2014. ANMED 12, 55 – 61.
• Karademir, H., & Kökmen Seyirci, H. (2016). Lidded Bowls: A New Vessel Form in the Ancient City of Xanthus. HEROM: Journal on Hellenistic and Roman Material Culture, cilt.5/1, 107-136.
• Karademir, H., & Kökmen, H. (2014). Likya Yapısı. bk.: B. Varkıvanç, Ksanthos 2013 Yılı Çalışmaları. ANMED 12, 62 – 69.
• Keen, A. (1992). The Dynastic Tombs of Xanthos. Who was Buried Where?. AnatSt 42, 53 – 63.
• Kjeldsen, K., & Zahle, J. (1976). A Dynastic Tomb in Central Lycia. New Evidence for The Study of Lycian Architecture and History in The Classical Period. ActArch 47, 29 – 46.
• Kolb F., & Thomsen, A. (2000). 1998 Kyaneai Yüzey Araştırması Sonuçları. AST 17, 1, 217 – 234.
• Kolb, F. (1995). Kyaneai ve Çevresi Yüzey Araştırmaları 1993 Yılı Sonuçları. AST 12, 83 – 98.
• Kolb, F. (1996). Kyaneai ve Çevresi Yüzey Araştırması 1994 Yılı Sonuçları. AST 13, 1, 245 – 269.
• Kolb, F. (1997). 1995 Yılı Kyaneai ve Çevresi Yüzey Araştırması. AST 14, 2, 477 – 495.
• Kolb, F. (1998). Hanedanlık Yerleşiminden Otonom Kente Gelişme: Klasik Çağda Likya’da Akültürasyon. Adalya III, 37 – 62.
• Kolb, F. (2008). Burg – Polis – Bischofssitz. Geschichte der Siedlungskammer von Kyaneai in der Südwesttürkei. Philipp von Zabern.
• Kolb, F. (2016). Beylikler Dönemi’nde Likya (MÖ 550-360) – Lycia During the Dynastic Period (ca. 550-360 BC). H. İşkan – E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içinde (ss.36 – 45). Yapı Kredi Yayınları.
• Kolb, F., & Kupke B. (1992). Lykien. Geshichte Lykiens Im Altertum. Philipp Von Zabern.
• Kolb, F., & Teitz, W. (2001). Zagaba: Münzprägung und politische Geographie in Zentrallykien. Chiron 31, 347 – 416.
• Konecny, A. (1997). Hellenistische Turmgehöfte in Zentral und Ost Lykien. Phoibos Verlag.
• Konecny, A. (1997). Hellenistische Turmgehöfte in Zentral und Ost Lykien. Phoibos Verlag.
• Konuk, K. (2016). Elmalı Definesi – The Elmalı Hoard. H. İşkan – E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içinde (ss. 566 – 569). Yapı Kredi Yayınları.
• Korkut, T. (2013). Die Ausgrabungen in Tlos. P. Brun & L. Cavaliere & K. Konuk & F. Proust (Ed.), EUPLOIA. LA LYCIE ET LA CARIE ANTIQUES Dynamiques des territoires, échanges et identités Actes du colloque de Bordeaux, 5, 6 et 7 novembre 2009 içinde (ss. 333 – 344). Bordeaux.
• Laroche, E. (1976). Lyciens Et Termiles. Revue Archéologique , 1976, Nouvelle Série, Fasc. 1, Études sur les relations entre Grèce et Anatolie offertes à Pierre Demargne, 1, 15 – 19.
• Lawrence, A. W. (1996). Greek Architecture, Fifth Edition. The Yale University Press.
• Lugli, G. (1957). La Tecnica Edilizia Romana, Con Particolare Riguardo a Roma e Lazio” Bardi Press.
• Marksteiner, T. (1993). Klassisches Polygonalmauerwerk in lykischen Befestigungen. Varia Anatolica, Vol. 3. 35-46.
• Marksteiner, T. (1994). Befestigte Siedlungen Lykiens in vorrömischer Zeit. Revue des Études Anciennes. Tome 96, 299 – 314.
• Marksteiner, T. (1997). Die befestigte Siedlung von Limyra: Studien zur vorrömischen Wehrarchitektur und Siedlungsentwicklung in Lykien unter besonderer Berücksichtigung der klassischen Periode. Forschungen in Limyra band 1, Phoibos Verlag.
• Marksteiner, T. (2002). Untersuchungen an den westlichen Stadtmauern von Xanthos. Anatolia Antiqua, Vol. 10, 197 – 216.
• McNicoll, A., & Milner, N. P. (1997). Hellenistic Fortifications from the Aegean to the Euphrates. Clarendon Press.
• Megrelis, M. (2013). Religion and Cultural Conservatism in Lycia: Xanthos and the Letoon [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. School of History, Classics and Archaeology The University of Edinburgh.
• Metzger, H. (1963). Fouilles de Xanthos Tome II L’acropole Lycienne. Librairie C. Klincksieck.
• Müller, W. (2005). Mimarlık Atlası, Cilt 1: Genel Bakış Mezopotamya’dan Bizans’a Mimarlık Tarihi (D. Tunçer Çev.). YEM.
• Noll, R. (1971). Ein fürstlicher Grabbezirk griechischer Zeit in Kleinasien (Das Heroon von Gölbaşi Trysa). Antike Welt Vol. 2, No. 4, 40 – 44.
• Oberleitner, W. (1993). Die Neuaufstellung des Heroons von Trysa: Geschichte in Wien und Wiener G'schichtn. Antike Welt Vol. 24, No. 2, 133 – 147.
• Olcay Uçkan, Y. & Kurtuluş Öztaşkın, G. (2016). Ateş ve Suyla Kutsanan Kent: Olympos – Olympos: The City Sanctified with Water and Fire. H. İşkan – E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içinde (ss. 274 – 287). Yapı Kredi Yayınları.
• Orlandos, A. K. (1968). Les Matériaux de Construction et la Technique Architecturale des Anciens Grecs, Vol. 1. Paris.
• Özüdoğru, Ş. (2008). Arkaik Dönem Plastik Eserleri Işığında Lykia İkonografisinde Yerli Ve Yabancı Unsurlar [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Petersen, U., & von Luschan, F. (1889). Reisen in Lykien, Milyas und Kibyratis. C. Gerold's Sohn.
• Pliny. Naturalis Historia – J. Bostock – H.T. Riley (Ed.) The Natural History of Pliny.
• Saner, T. (1995). İyonya ve Karya'da Hellenistik Duvar Örgüsü [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Scranton, R. L. (1941). Greek Walls. Harvard University Press.
• Tırpan, A., & Söğüt, B. (1998). Batı Ovalık Kilikya'da Çokgen (Poligonal) Taşlı Duvar Örgü Tekniği. OLBA, Vol. 1, (1998), 161 – 211.
• Tietz, W. (2016). Batı Likya: Pinara, Telmessos, Kadyanda – Western Lycia: Pinara, Telmessos, Kadyanda. H. İşkan – E. Dündar (Ed.), Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi içinde (ss. 336 – 349). Yapı Kredi Yayınları.
• Tomlinson, R.A. (1961). Emplekton Masonry and 'Greek Structura'. The Journal of Hellenic Studies, Vol 81. 133-140.
• Varkıvanç, B. (2018). Ksanthos’taki Güneydoğu Sektör Üzerine Düşünceler - Thoughts On The Southeast Sector In Xanthus. M. Arslan & F. Baz (Ed.). A. Vedat ÇELGİN’in 68. Doğum Günü Onuruna Makaleler içinde, (ss. 919-933). Eren Yayıncılık.
• Winter, F. E. (1971). Greek Fortifications. University of Toronto Press.
• Yalçınkaya, I. (1988). Karain Mağarasının Anadolu İskân Tarihindeki Yeri ve Önemi. Erdem , 4 (10), 39-52 .
• Yeşilyurt, E., & Yıldız, M. (2013). Lykia Yapısı. bk.: B. Varkıvanç, Ksanthos 2012 Yılı Çalışmaları. ANMED 11, 62 – 72.
• Yıldız, M. (2012). Likya Yapısı. bk.: B. Varkıvanç, Ksanthos 2011 Yılı Çalışmaları. ANMED 10, 53 – 58.