YENİDEN İŞLEVLENDİRMEDE YAPININ FİZİKSEL ÇEVRE DENETİMİ PERFORMANSININ KULLANICI ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, , 119 - 133, 06.10.2023

Gökhan Uşma , Fatma Seda Cardak

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1308795

Öz

Yeniden işlevlendirilen yapılarda fiziksel çevre denetimi performansını, kullanıcı odaklı mimari tasarım süreçlerinde ve sürecin geri bildirim aşamalarında önem teşkil eden “kullanıcı” üzerinden değerlendirmek, çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Değerlendirme sürecinde kullanılmak üzere bir ölçek geliştirilmiştir. Ölçek; ısıtma, soğutma, havalandırma, aydınlatma, akustik, güvenlik ve nem olmak üzere yedi ölçütten oluşmaktadır. Her ölçütün içerdiği değerlendirme önermeleri ile kullanıcılardan veri elde edilmesi sağlanmıştır. Çalışmada, Adana’nın Seyhan ilçesinde yer alan ve yeniden işlevlendirilmiş olan Hamamlı Konak yapısı ele alınmış ve yapının kullanıcıları çalışmanın örneklemi olarak belirlenmiştir. Fiziksel çevre denetimi performansı, kullanıcıları üzerinden incelenen Hamamlı Konak’ın özellikle ısıtma ölçütünde yetersiz kaldığı; akustik, aydınlatma, havalandırma ve güvenlik ölçütlerinde ortalama değerler aldığı; nem ve soğutma ölçütlerinde ise performansının daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular ve sonuçlar dahilinde yapının fiziksel çevre denetimi performansını arttırmaya yönelik iyileştirmelerin yapılması, kullanıcıların yapıyı kullanma sürecindeki konfor koşullarının artması ve memnuniyet düzeylerinin yükselmesinin sağlanması açısından önemli bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yeniden işlevlendirme, Fiziksel çevre denetimi, Kullanıcı memnuniyeti, Kullanıcı odaklı tasarım, Hamamlı konak

USER-VIEW ASSESSMENT OF PHYSICAL ENVIRONMENT CONTROL PERFORMANCE OF THE BUILDING IN ADAPTIVE REUSE

Öz

The aim of the study is to evaluate the physical environment control performance in adaptive reuse buildings through the "user", which is important in the user-oriented architectural design processes and the feedback stages of the process. A scale was developed to be used in the evaluation process. It consists of seven criteria: heating, cooling, ventilation, lighting, acoustics, safety and humidity. With the evaluation propositions included in each criterion, data were obtained from the users. In the study, Hamamlı Konak building, which is located in the Seyhan district of Adana and has been re-functioned, was examined and the users of the building were determined as the sample of the study. The physical environment control performance of Hamamlı Konak, which was examined through its users, was found to be insufficient especially in terms of heating; has average values in acoustic, lighting, ventilation and security criteria and it was concluded that its performance was higher in humidity and cooling criteria. Within the scope of the findings and results obtained in the study, it was found important to make improvements to increase the physical environmental control performance of the building, to increase the comfort conditions of the users in the process of using the building and to increase their satisfaction levels.

Anahtar Kelimeler

Adaptive reuse, Physical environment control, User satisfaction, User-oriented design, Hamamlı konak

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2013). 2013’ün tartışmalı yeniden kullanım ve ihyaları. Mimarlık Dergisi, 374. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=388&RecID=3322#
• Aydın, D. & Yaldız, E. (2010). Yeniden Kullanıma Adaptasyonda Bina Performansının Kullanıcılar Üzerinden Değerlendirilmesi. METU JFA, 27(1): 1-22.
• Bromley, R.D.F., Tallon, A.R. & Thomas, C.J. (2005). City centre regeneration through residential development: contributing to sustainability. Urban Studies, 42(13), 2407-29.
• Bullen, P.A. & Love, P.E.D. (2011). Adaptive reuse of heritage buildings. Structural Survey, 29(5), 411-421.
• Cebe, M., Özen, N. & Akın, C. T. (2019). Yeniden işlevlendirilen Hasan Paşa Hanı’nın kullanım sonrası değerlendirmesi. DÜMF Mühendislik Dergisi, 10(3): 1145-1163.
• Conejos, S., Langston, C., & Smith, J. (2012). AdaptSTAR model: a climate-friendly strategy to promote built environment sustainability. Habitat International, 37, 95–103.
• Cooper, I. (2001). “Post-occupancy evaluation-where are you?”, Building Research and Information, 29(2), 158-63.
• Cronbach, L. J. (1951). Coefficient alpha and the internal structure of tests. Psychometrika. 16, 297-334.
• DEH. (2004). Adaptive reuse: preserving our past, building our future. ACT: Department of Environment and Heritage. Commonwealth of Australia 17.
• Ercan, İ. & Kan, İ. (2004). Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 30(3): 211-216.
• Ergün, R. & Halaç, H. (2021). Kırkkaşık Bedesteni’nin Yapı Kullanıcıları Bazında Kullanım Sonrasında Değerlendirilmesi. Online Journal of Art and Design, 9(3), (ss.150-162).
• Günce, K., & Mısırlısoy, D. (2014). Adaptive reuse of military establishments as museum: conservation vs. Museography. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 143, 125-136.
• Höhmann, R. (1992). “Denkmale der Industrie - Museen der Industrie? Museum und Denkmalpflege”, Bericht über ein Internationales Symposium, Bodensee, 56-61.
• İslamoğlu, A. H. & Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Latham, D. (2000). Creative Reuse of Buildings. Donhead Publishing, Shaftesbury.
• Lutzkendorf, T., Speer, T., Szıgettı, F., Davıs, G., Roux, P.C., Kato, A., vd. (2005) A Comparison Of İnternational Classifcations For Performance Requirements And Building Performance Categories Used İn Evaluation Methods. CIB 2005 Helsinki Symposium Helsinki, Finland.
• Orbaşlı, A. (2008). Architectural conservation. London: Blackwell Publishing.
• Pickard, R.D. (1996). Conservation in the Built Environment, Addison Wesley Longman, Harlow.
• Preiser, W. F. E. & Schramm, U. (2005). A Conceptual Framework For Building Performance Evaluation. W. F. E. PREISER, C. J. VISCHER (Ed.), Assessing Building Performance içinde (ss. 15-26). Elsevier Buterworth, Heinemann.
• Sökmen Kök, D. & Uşma, G. (2022). Yeniden kullanım ve özgünlüğünden uzaklaştırılan yerel kimlik ve mimari: Antakya Zenginler mahallesi örneği. Turkish Studies, 17(3), 627-647. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.62299
• Wilkinson, S., Reed, R. & Kimberley, J. (2009), Using Building Adaptive Reuse to Deliver Sustainability in Australia. Structural Survey, 27(1), 46-61.
• Yaldız, E. & Asatekin, G. (2016). Anıtsal yapıların kullanım sürecinde değerlendirilmesine yönelik bir model önerisi. METU JFA Dergisi, 33(2), 161-182. Doi:10.4305/METU.JFA.2016.2.3
• Zimring, C., Dogan, F., Dunne, D., Fuller, C. & Kampschroer, K. (2005). The Facility Performance Evaluation Working Group. W. F. E. PREISER, C. J. VISCHER (Ed.), Assessing Building Performance içinde (ss. 180-188). Elsevier Buterworth, Heinemann.
• Zimring, C.M. & Reizenstein, J.E. (1980). Post-Occupancy Evaluation: An Overview, Environment and Behaviour, 12(4), 429-50.