RAFADAN TAYFA 2: GÖBEKLİTEPE ANİMASYON FİLMİNİN YEREL KÜLTÜREL ÖGELER VE GÖBEKLİTEPE ARKEOLOJİK ALANINA İLİŞKİN UNSURLAR BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2021, , 911 - 929, 26.06.2021

Seval Yeşim Baş , Hicran Halaç

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.884871

Cited By: 2

Öz

Bir topluma kimlik kazandıran kültürel değerlerin yaşatılabilmesi için çocukluktan itibaren kültürel miras farkındalığının oluşturulması önem teşkil etmektedir. Günümüzde, geleceğimiz olan çocuklara kültürel mirasımızı aktarmak için çizgi filmlerin kullanılabilecek en etkili araçlardan biri olduğunu söylemek mümkündür. Özellikle son yıllarda, sinema salonlarında gösterime giren animasyon filmleri ile de, çocuklar ve gençler başta olmak üzere her yaştan insanı içine alan geniş kitlelere ulaşmak ve kültürel mirası aktarmak mümkün olmaktadır. Bu yapımlardan biri olarak Rafadan Tayfa 2: Göbeklitepe animasyon filmi, UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan Göbeklitepe ile ilgili ilk animasyon filmi olmasıyla dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştır. Bu çalışmada; Göbeklitepe Arkeolojik Alanı ile yerel kültürel ögelerimizin Rafadan Tayfa 2: Göbeklitepe animasyon filmi kapsamında kullanımının ve sunum şeklinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi kullanılmıştır. Filmde yer alan sözel ve görsel sunumlar ile yapıların/alanların/elemanların mevcut durumlarına ilişkin görseller ve gerçekteki bilgiler karşılaştırılarak kültür ögelerimizin doğru şekilde aktarımı bağlamında bir değerlendirme yapılmış ve görsel ve sözel ifadelerin genel olarak gerçeğe yakın olarak sunulduğu görülmüştür. Söz konusu animasyon filminde kültürel ögelerin çocukların seviyesine indirgenmeye çalışılarak, anlaşılır ve ilgi çekici şekilde sunulmaya çalışıldığı, filmin kültür aktarımı ve kültürel miras farkındalığına ilişkin katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göbeklitepe, Animasyon Filmi, Kültürel Miras

Kaynakça

• Akça, R. P. ve Baran, G. (2018). Çizgi Filmlerin Türk Kültürüne Ait Özellikler Açısından İncelenmesi: Pepee Örneği. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(17), 215-224.
• Akın, B. (2018). Kültürel bellek ve müzik. Eurasian Journal of Music and Dance, (13), 101-117.
• Alicenap, Ç. T. (2015). Kültürel Mirasın Çizgi Film Senaryolarında Kullanılması. Türklük Bilimi Araştırmaları, (37), 11-26.
• Aslan, O. ve Yılar, Ö. (2019). Halk Bilimi Unsurlarının Gelecek Kuşaklara Aktarımında Çizgi Filmlerin Rolü: Rafadan Tayfa Örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 646-669.
• Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek (Çev.) Ayşe Tekin, 2. Basım, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ay, T. S. ve Korkmaz, Ç. (2017). Sosyal Bilgiler Programında Yer Alan Değerler ve Kültürel Ögeler Bağlamında “Küçük Hezarfen” Çizgi Filmi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 49-62.
• Beyazperde (2020). Rafadan Tayfa 2: Göbeklitepe, http://www.beyazperde.com/filmler/film-271428/ adresinden 15 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Bouchenaki, M. (2003). The interdependency of the tangible and intangible cultural heritage. ICOMOS 14th General Assembly and Scientific Symposium.
• Box Office (2020a). Rafadan Tayfa Göbeklitepe, Box Office Türkiye, https://boxofficeturkiye.com/film/rafadan-tayfa-gobeklitepe--2014553 adresinden 12 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Box Office (2020b). Rafadan Tayfa Dehliz Macerası, Box Office Türkiye, https://boxofficeturkiye.com/film/rafadan-tayfa-dehliz-macerasi--2013324 adresinden 12 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Cooper-Chen, A. (2012). Cartoon planet: the cross-cultural acceptance of Japanese animation. Asian Journal of Communication, 22(1), 44-57.
• Çetin, Ş. ve Üzer, M. (2018). ''Küçük Hezarfen'' Çizgi Filminde Yer Alan Millî Kültür Unsurlarının İncelenmesi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 7(3).
• Çomak, N. A. ve Pembecioğlu, N. (2020). The Semiotic Analysis of “Rafadan Tayfa Gobeklitepe” Animatıon as a Form of Expressıon of Conscıousness of Cultural Heritage to The Globalizing and Digitalızed Childhood, 1. Internatıonal Conference on Gobeklıtepe Scıentıfıc Studıes Congress Book içinde (s.78-96), Şanlıurfa.
• DAI (2016). Photos, https://www.dainst.blog/the-tepe-telegrams/photos/ adresinden 28 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Dietrich, O., Heun, M., Notroff, J., Schmidt, K., Zarnkow, M. (2012). The role of cult and feasting in the emergence of Neolithic communities. New evidence from Göbekli Tepe, south-eastern Turkey. Antiquity, 86(333), 674-695.
• Eşitti, Ş. (2016). Çizgi Filmlerde Küresel ve Yerel Kültürün İnşası: Caillou Ve Pepee Örneği. Karadeniz-Blacksea-Черное море, (32), 125-144.
• Fidan, İ. (Yapımcı-Yönetmen). (2019). Rafadan Tayfa 2:Göbeklitepe [Animasyon Filmi]. Türkiye:ISF Studios.
• Freeman, H. J. (2013). The Neolithic Revolution and Subsequent Emergence Of The Celiac Affection. International Journal of Celiac Disease, 1(1), 19-22.
• Günaydın, A. (2006). Akbank reklamlarında folklorik unsurların, kültürel kod ve göstergelerin işlevi. Milli Folklor, 71(18), 56-57.
• Güngör, A. C. ve Çolak, A. (2019). Popüler Kültür Bağlamında Çizgi Filmlerin Kültür Aktarımındaki Yeri ve Önemi:“İstanbul Muhafızları” İncelemesi. İdil, 59, 923-931.
• Hürriyet Gazetesi (2020a). Adana'da 'James Bond'un düştüğü köprü ışıklandırılıyor, https://www.hurriyet.com.tr/seyahat/galeri-adanada-james-bondun-dustugu-kopru-isiklandiriliyor-41390983/1 adresinden 15 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Hürriyet Gazetesi (2020b). Göbeklitepe'yi dünyaya tanıtan Prof. Dr. Klaus Schmidt yaşamını yitirdi, Hürriyet Kelebek, https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/keyif/gobeklitepeyi-dunyaya-tanitan-prof-dr-klaus-schmidt-yasamini-yitirdi-26856535 adresinden 17 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Jensen, T. G. (2009). The cartoon affair and the question of cultural diversity in Denmark. E-cadernos ces, 03.
• Karacalı, A. O. ve Urfalıoğlu, N. (2019). An Evaluation of Restitutions Prepared for the Architecture of the Neolithic Site of Göbeklitepe and a Proposition//Göbeklitepe Neolitik Alanı Mimarisi İçin Hazırlanmış Restitüsyonlar Üzerine Bir Değerlendirme ve Bir Öneri. Megaron, 14(1), 63-73.
• Karakuş, N. (2016). Maysa ve Bulut İsimli Animasyon Çizgi Filmin Kültürel Ögeler Açısından İncelenmesi/The Evalutıon of the Cartoon Named Maysa and Bulut in Terms of Cultural Elements. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34), 134-149.
• Khalis, F. M. and Mustaffa, N. (2017). Cultural inspirations towards malaysian animation character design. Jurnal Komunikasi: Malaysian Journal of Communication, 33(1).
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2017). Göbeklitepe Dünyanın İlk Tapınağı, https://www.kulturportali.gov.tr/medya/dokuman/dokumandetay/8482 adresinden 5 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020a). Göbeklitepe Örenyeri, https://sanalmuze.gov.tr/TR-259963/gobeklitepe-oren-yeri---sanliurfa.html adresinden 14 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020b). Geleneksel Sohbet Toplantıları, Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, https://aregem.ktb.gov.tr/TR-268220/geleneksel-sohbet-toplantilari.html adresinden 27 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020c). Şanlıurfa Folklorunda Kuşlar ve Kuşçuluk, Kültür ve Turizm Bakanlığı e-Kitap, https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-80871/sanliurfa-folklorunda-kuslar-ve-kusculuk.html adresinden 5 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020d). Yozgat Deyişleri, Yozgat İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, https://yozgat.ktb.gov.tr/TR-110398/yozgat-deyisleri.html adresinden 5 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020e). Göbeklitepe Arkeolojik Alanı (Şanlıurfa), Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44420/gobeklitepe-arkeolojik-alani-sanliurfa.html adresinden 7 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020f). Göbeklitepe Örenyeri – Şanlıurfa, Türkiye Kültür Portalı, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/sanliurfa/gezilecekyer/gobeklitepe- adresinden 21 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020g). Göbeklitepe fotoğrafları, Şanlıufra İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, https://sanliurfa.ktb.gov.tr/TR-233968/gobeklitepe-fotograflari.html adresinden 10 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (2020h). Göbeklitepe, Türkiye Kültür Portalı, https://www.kulturportali.gov.tr/portal/gobeklitepe adresinden 18 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Liu, Y. and Liu, J. (2017). Research on the cartoon culture and national image construction. In 3rd International Conference on Economics, Social Science, Arts, Education and Management Engineering (pp. 671-675). Atlantis Press.
• Meral, O. (2020). Ankara Atatürk Konutu ve TCDD Müzesi ve Gar Binası, https://www.gezi-yorum.net/ankara-ataturk-konutu-tcdd-muzesi-gar-binasi/ adresinden 15 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Naz, S., Rasheed, M., & Rasheed, T. (2018). Effects of Hindi Dubbed Cartoons on Students’ Linguistic Patterns and Culture. Global Language Review, 3(1), 126-135.
• Oğuz, M. Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras nedir?. Geleneksel Yayıncılık.
• Özer, D. ve Avcı, İ. B. (2015). Cartoons as Educational Tools and the Presentation of Cultural Differences via Cartoons. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 191, 418-423.
• Özsavaşçı, A. ve Özçelik, Y. (2020). Göbeklitepe tapınağı: Tüm bilgileri, tarihi ve kazıları, https://www.yollardan.com/gobeklitepe-antik-rituel-alani-bilgileri/ adresinden 12 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Özsevgeç, L. C. ve Saka, A. (2018). Çocukların İzledikleri Çizgi Filmler Ve Bu Tercihlerinin Karakterleri İle İlişkisi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2), 725-734.
• Prott, L. V. and O'Keefe, P. J. (1992). ‘Cultural heritage’or ‘cultural property’?. International Journal of Cultural Property, 1(2), 307-320.
• Rafadan Tayfa (2019). Rafadan Tayfa Göbeklitepe Fragman / 27 Aralık’ta Sinemalarda. Youtube, https://www.youtube.com/watch?v=nr6D7H8h10s&t=1s adresinden 30 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir. Rafadan Tayfa (2020). Rafadan Tayfa Tüm Bölümler, Youtube, https://www.youtube.com/results?search_query=rafadan+tayfa adresinden 27 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Sadioğlu, Ö., Turan, M., Dikmen, N. D., Yılmaz, M., Muhtar, Y. Ö. (2018). Değerlerin Öğretiminde Çizgi Filmler: Rafadan Tayfa Örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 240-251.
• Saraç, H. (2019). Bir milletin kültürel belleğinin şifreleri: Kod kültürleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö6), 157-169.
• Schmidt, K. (2007). Göbekli Tepe En Eski Tapınağı Yapanlar, (Çev: Rüstem Aslan), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Schmidt, K. (2010). Göbekli Tepe–the Stone Age Sanctuaries. New results of ongoing excavations with a special focus on sculptures and high reliefs. Documenta Praehistorica, 37, 239-256.
• Schmidt, L., Merbach, A., Pant, S. (2017). Göbekli Tepe Alan Yönetim Planı, https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/57320,gobekli-tepe-alan-yonetimi-planipdf.pdf?0 adresinden 5 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Sweatman, M. B. and Tsikritsis, D. (2017). Decoding Göbekli Tepe with archaeoastronomy: what does the fox say?. Mediterranean Archaeology & Archaeometry, 17(1).
• Şahin, S., İlhan, V. (2019). Primary School Children’s Practices of Watching Cartoons and Their Perceptions about Cartoon Characters. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, (34), 26-48.
• Şentürk, Ş., Keskin, A. (2019). Rafadan Tayfa Çizgi Filminin Milli ve Evrensel Değerler Açısından Değerlendirilmesi. Journal of Social Sciences Eskisehir Osmangazi University/Eskisehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20.
• Tipa, V. (2014). The animatıon film, a field of culture interference. International Journal of Communication Research, 4(4).
• TRT (2020). TV, http://www.trt.net.tr/televizyon/akis.aspx?kanal=trt-cocuk&gun=0 adresinden 27 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Türk Dil Kurumu Başkanlığı (2020). Türk Dil Kurumu Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/ adresinden 18 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Türkmen, N. (2012). Çizgi filmlerin kültür aktarımındaki rolü ve Pepee. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 139-158.
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu (2020). UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi, https://unesco.org.tr/Pages/126/123/UNESCO adresinden 12 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• UNESCO (2020), Göbekli Tepe, World Heritage List, https://whc.unesco.org/en/list/1572/ adresinden 21 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Ünal, O. (2020). Yakın Dönem Türk Animasyon Filmlerinin Değerler Eğitimi Bağlamında İncelenmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 6(2), 64-83.
• Vikipedi (2020a). Rafadan Tayfa, Vikipedi Özgür Ansiklopedi, https://tr.wikipedia.org/wiki/Rafadan_Tayfa adresinden 27 Aralık 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Vikipedi (2020b). Varda Köprüsü, Vikipedi Özgür Ansiklopedi, https://tr.wikipedia.org/wiki/Varda_K%C3%B6pr%C3%BCs%C3%BC adresinden 20 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Vikipedi (2020c). Balıklıgöl, Vikipedi Özgür Ansiklopedi, https://tr.wikipedia.org/wiki/Bal%C4%B1kl%C4%B1g%C3%B6l adresinden 20 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Vikipedi (2020d). Göbeklitepe. Vikipedi Özgür Ansiklopedi, https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6beklitepe adresinden 30 Kasım 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Wang, J. (2015). Analysis on Setting of Animated Characters Modeling in Accordance with National Traditional Culture. In 1st International Conference on Arts, Design and Contemporary Education (pp. 433-436). Atlantis Press.
• Yağlı, A. (2013). Çocuğun Eğitiminde ve Sosyal Gelişiminde Çizgi Filmlerin Rolü: Caıllou Ve Pepee Örneği. Electronic Turkish Studies, 8(10), 707-719.
• Yaralı, T. K. ve Avcı, N. (2017). Bir Çizgi Filmin Popüler Kültür Açısından İncelenmesi: Rafadan Tayfa. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 5(1), 449-470.
• Yazıcı, E., Baydar, I. Y., Kandır, A. (2019). Çizgi Film ve Çocuk: Ebeveyn Görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (1), 10-19.
• Zhan-biao, C. (2006). Feng Zikai's cartoon: the Confliction Between Urban Culture and Rural Culture [J]. Journal of Baoji University of Arts and Sciences (Social Science Edition), 1.
• Zhi-yong, J. I. (2010). Wushu Cartoon: The New Route International Communication for Wushu Culture [J]. Journal of Nanjing Institute of Physical Education (Social Science), 6.