II. BEYAZIT TIP FAKÜLTESİNDE AKUSTİĞİN MİMARİ TASARIMA ETKİSİ

Yıl 2021, , 698 - 716, 26.06.2021

Filiz Bal Koçyiğit

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.930556

Öz

Anadolu Türkleri çağlar boyunca sanat ve bilimle yakından ilgilenmişlerdir. Osmanlı ve Selçuklu Türkleri ile Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu yıllarda bilim ve sanat alanında büyük gelişmeler gösterildi. Müzik, Türk insanı için hayatın en önemli parçalarından biridir. Atatürk, “Hayatta müzik gerekmez. Çünkü hayat müziktir ”dedi. Gülbahar ve oğlu Fatih Sultan Mehmet II. Beyazıt, küçükken ünlü bilim ve sanat uzmanlarından eğitim aldı. Mimar Hayrettin ise dönemin önemli mimarlarından biriydi ve 1500'lerde meydana gelen depremden sonra İstanbul ve Edirne'nin yeniden inşası için çalıştı. Sultan II. Beyazıt M.S. 1484 yılında Buğdan seferine çıkarken II. Edirne'de Beyazıt Külliyesi'nin kuruluşunun temelini attı. Külliyenin yanı sıra tıp fakültesi (tıp fakültesi), darüşşifa, çorba mutfakları, Tunca Nehri üzerinde köprü, çifte hamam, un değirmeni, soyağacı okulu, mehterhane, tabhane (fakirler için otel) ve bir muvakkithane (astronomi sınıfı) inşa edildi. . Çalışmamızda tıp tarihinin önemli bir merkezi olan hastane ve tıp medresesi akustik olarak ele alınmış ve incelenmiştir. Medresede temel bilgilere sahip olan öğrenciler, hastanenin usta doktorlarından tıp eğitimi alırlar. Böylelikle usta-çırak ilişkisi kurulur. Medrese ile darüşşifa binasının tek ara kapıyla birbirinden ayrılmasının ana nedeni budur. Böylelikle öğrenciler arası iletişim kolaylıkla sağlandı. İç mekân akustiği hakkında bilgi sahibi olduğu düşünülen II. Beyazıt, döneminde müziğe büyük önem vermiş ve bu yönde Mimar Hayrettin'i etkilediği düşünülmektedir. II. Beyazıt kompleksinde kullanılan kubbeler, altıgen formun etrafına yerleştirilen hasta odaları, merkezdeki su ünitesi ve su sesinin odalara yansıyan müziğin yarattığı ses dağıtım kalitesi, mimar Hayrettin'in bir akustik üzerine araştırma. Komplekste kullanılan müzik terapisi, modern tıbbın yanı sıra geleneksel tıp için de uygundur.

Anahtar Kelimeler

Külliyeler, II. Beyazıt, Türk Mimarisi, Müzik Terapi, Mimari Akustik, İç Mekân Ses Kontrolü, Hastane gürültüsü.

Teşekkür

II. Beyazıt Külliyesi’nin akustik özelliklerinin mimari tasarımda geometri ve yapı malzemelerinin akustik özelliklerini araştırması ve ölçüm çalışmaları Atılım Üniversitesi’nin LAP projesi kapsamında yarışma çerçevesinde yapılmıştır. Çalışmanın tıp tarihinde müziğin kullanımı konulu 1. bölümü Acoustical Society of America’nın Hawaii’de “Program of the 172nd Meeting of the Acoustical Society of America” düzenlenen Konferans’ta sunulmuş ve The Journal of Acoustical Society of America’da internet listesine giren bölümünde yayınlanmıştır. (The Journal of the Acoustical Society of America , Volume 140, Issue 4 , 10.1121/1.4969191, https://asa.scitation.org/doi/abs/10.1121/1.4969191) Bu çalışma projenin 2. bölümü olup Mimari’de geometrinin kullanımı ve Akustik’ deki etkisi üzerinedir. Çalışmalar Külliye’nin diğer bölümleri ve diğer külliye’lerde de devam etmektedir. II. Bayezit Külliyesi ile ilgili çalışmaların yapılmasında izin ve katkılarından dolayı Atılım Üniversitesi Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık Fakültesi ve Trakya Üniversitesi Mimarlık Bölümüne teşekkür ederim.

Kaynakça

• Ankara Devlet Konservatuarları Derneği (ADK-DER) sayfasında Atatürk’ün müziğe ve tüm sanatlara karşı hassasiyetini gösteren sözleri yer almaktadır. http://adkder.com/.
• Bal Koçyiğit, F. (2010), Acoustıcs In The Under Teenaged Student’ Musıc Classrooms, JESTECH, Teknoloji Dergisi, 13(2), 107-117.
• Bal Koçyiğit, F. (2012). Noise Factors in Turkish Healtycare Facilities: A Survey From Several Hospitals in Turkey And Their Comparison to a Hospital in The United States. ODTÜ Mimarlik Fakültesi Dergisi. DOI: 10.4305/METU.JFA.2012.2.16, p.350-370.
• Bayat, A.H. (2003). Tıp Tarihi. Ankara: Üçer Matbaacılık Ltd. Şti.
• Çalışır, F. (1971). Müziğin Düşüncedeki Yeri, Ankara: İş Matbaacılık ve Ticaret.
• Çoban, A. (2005). Müzikterapi. Ruh Sağlığı İçin Müzikle Tedavi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Dinç, G., Naderi S, Kanpolat Y. (2006). Süleymaniye Külliyesi: A Historically İmportant Medical, Scientific, And Cultural Center. Neurosurgery. 59, 404–409.
• Erer, S., Elif A. (2010). Selçuklu ve Osmanlılarda Müzikle Tedavi Yapılan Hastaneler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 36 (1) 29-32.
• Emecen, Feridun M. (2014). II. Beyazıd tarih merakı üzerine bir not: Fenarızade Aleaddin Ali’nin anonim Osmanlı tarihi derlemesi. İstanbul Ülke Yayınları.
• Ergüven, M.H., Yılmaz, A. (2017) Türk wellness felsefesinin oluşturulması ve darüşşifa konseptinin yeniden değerlendirilmesi: ıı. Bayezid darüşşifası örneği, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Dergisi, 7(1) 27-37.
• Karamanlıoğlu B, Kazancıgil R, Karlıkaya E, Gökçe N, Şengül E, Bilar E. (2008). Tıp Medresesi (Medresetü’l Etıbba/Medical School) Edirne, Turkey. Trakya Üniversitesi Yayınları.
• Kaya, G. T., (2011.) “Walter Rüegg (ed.), A History of the University in Europe, volume IV: Universities since 1945” Osmanlı Araştırmaları, Book Review, , 635 p., ISBN 9780521361088.
• Kazancıgil, R. (1997). Edirne Sultan II. Bayezid Külliyesi. I.bsk. Bizim Ülke Derneği, 1988 II. bsk.- Edirne, Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi, 1994 (Türk Kütüphaneciler Derneği Edirne Şubesi yayınları;14) ISBN 975-7653-27-6 III. bsk.- Edirne:Trakya Üniversitesi Rektörlüğü, 1997. Trakya Üniversitesi Rektörlüğü yayınları; 7. Kütüphane ve Dökümantasyon Daire Başkanlığı yayınları.
• Kazancıgil, R. (1997). “Edirne Complex of Sultan Bayezid II. Edirne, Turkey” Trakya University Publications.
• Kazancıgil, R. (1997 ). Edirne Sultan II. Bayezid Külliyesi ( III. bsk.)- Edirne: Trakya Üniversitesi Rektörlüğü, (Trakya Üniversitesi Rektörlüğü yayınları;7. Kütüphane ve Dökümantasyon Daire Başkanlığı yayınları;1) ISBN 975-374-006-9.
• Keskin, M. Ç. (2016). “Bayezid Paşa: Vezir, Entelektüel, Sanat Hamisi / Bayezid Pasha: An Ottoman Statesman, Intellectualist and Art Patron. Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, (48 )1-37.
• Küçük, H.(2016). Science in Ottoman Turkish. Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures. Manningham, St Mary's Road'daki Nightingale Nursing Home https://www.ebay.co.uk/itm/YORKSHIRE-BRADFORD-CHILDRENS-HOSPITAL-1903/222022995242?hash=item33b19a0d2a:g:zK0AAOSwL7VWq13w. (Erişim 4 mart 2018).
• Ramazanoğlu, M. G. (2008). 16. Yüzyılda Osmanlı Külliyeleri. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 333-344.
• Ökten, İsmail Ertuğrul Scholars and Mobility. (2011). A Preliminary Assessment from the Perspective of al-Shaqāyiq al-Nu‘māniyya. Osmanlı Araştırmaları Dergisi/ The Journal of Ottoman Studies. Cilt: 41 - Sayı: 41.
• Sarı N.( 1995). “Qualifications and morality requisite for the personnel to be employed in the Ottoman Hospitals (Daral-Shifas)” Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları, 1:11–54.
• Şehsuvaroğlu B.N., Erdemir AD, Güreşsever GC. (1984 ). Türk Tıp Tarihi. Bursa. Taş Kitapçılık.
• Şengül E, Bilar E. (2007). Darüşşifa. Edirne, Turkey .Trakya University Publications.
• Şevki O. (1991. ) Beşbuçuk Asırlık Türk Tababeti Tarihi.” Ankara: Kültür Bakanlığı.
• St. Croix Architecture. (Erişim 4 mart 2018). https://www.stcroixarchitecture.com/products/childrens-ward-at-presbyterian-hospital-philadelphia-pa-1888-john-mcarthur-and-john-ord.
• Terzioglu, A. (1999 ). Osmanlılarda Hastaneler, Eczacılık, Tababet ve Bunların Dünya Çapındaki Etkileri. İstanbul.
• Terzioğlu, A. (1985). Edirne’deki II. Bayezid Hastanesi ve Tıp Tarihi Açısından Önemi. Bifaskop, sayı 6.
• Terzioğlu, A. (999). Temel Atılışının 500. Yıldönümü Münasebeti İle Edirne’deki II. Bayezid Hastanesi ve Tıp Tarihi Açısından Önemi. Bifaskop, sayı 15:1. Ünver, A.S. (1940.) Selçuk Tababeti. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.