Entelektüel Sermaye ve Örgüt Performansı İlişkisi: Akdeniz Bölgesindeki Otel İşletmelerinde Bir Araştırma

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 2, 155 - 176, 25.02.2014

Osman Kurgun Gürkan Akdağ

Öz

ÖZET

Entelektüel sermaye kavramı gerek bilimsel yazında gerekse iş dünyasında son yıllarda önemi gittikçe artan bir kavram olarak ön plana çıkmaktadır. Çalışma, bu önemden hareketle otel işletmelerinde entelektüel sermaye ve örgüt performansı ilişkisini Akdeniz bölgesinde faaliyet gösteren dört ve beş yıldızlı otel işletmelerinin yöneticilerinden toplanan veriler ile incelemektir. Çalışmada önerilen modelin Yapısal Eşitlik Model analizi ile test edilmesi sonucunda, diyagramda müşteri sermayesi (MS) ile örgüt performansı (OP) arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki (0.56) olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yapısal sermaye (YS) ve örgüt performansı (OP) arasındaki ilişki incelendiğinde yine pozitif yönlü ve anlamlı ancak daha düşük düzeyde (0.33) bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. İnsan sermayesi (IS) ile örgüt performansı (OP) arasında ise negatif yönlü bir ilişki (-0.14) bulgulanmıştır. Çalışmada müşteri sermayesinin örgüt performansı ile istatistiki açıdan yüksek düzeyde ilişkisi olduğu sonucuna ulaşılması; başta Bontis (1998) olmak üzere konu ile ilgili önceki çalışmaların doğrulandığı anlamına gelmektedir.

 

Anahtar Kelimeler: Entelektüel Sermaye, Örgüt Performansı, İnsan Sermayesi, Yapısal Sermaye, Müşteri Sermayesi, Yapısal Eşitlik Modeli.

Anahtar Kelimeler

Entelektüel Sermaye, Örgüt Performansı, İnsan

Kaynakça

• Acül, H. (2011). Ürün Geliştirme Takımlarında Entelektüel Sermaye Paylaşımı ve Proje Başarısı İlişkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Agarwal, D. (1997). An Empirical investigation of the impact of advanced manufacturing technology on business performance, PhD dissertation, the City University of New York.
• Ağca, V. (2005). İç Girişimcilik Yapısı ve Firma Performansına Etkileri: Denizli Tekstil Sektöründeki Firmalarda Bir Araştırma, Yayımlanmamış doktora tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Avcı, N. (2008). Konaklama İşletmelerinde Örgütsel Öğrenme, İş Tutumları ve Örgütsel Sapma Arasındaki İlişkinin Analizi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Başat, H.T. (2011). Çok Boyutlu Bir Performans Ölçüm Modeli Olarak Performans Prizması ve “The London Youth” Örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi,13 (1), 13-37.
• Baumgartner, H. and Homburg C. (1996). Applications of Structurel Equation Modeling in Marketing and Consumer Research: A Review, International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161.
• Baydur, H. ve Eser, E. (2006). Uygulama: Yaşam Kalitesi Ölçeklerinin Psikometrik Çözümlenmesi. Sağlıkta Birikim Dergisi, 1 (2), 99-123.
• Bontis, N. (1998). Intellectual Capital: An Exploratory Study That Develops Measures And Models. Management Decision, 36 (2), 63-76.
• Bontis, N., Keow, W. C. C., and Richardson, S. (2000). Intellectual Capital and Business Performance in Malaysian Industries, Journal of Intellectual Capital, 1(1), 85-100.
• Bontis, N. and Choo, C. W. (2001). The Strategic Management of Intellectual Capital and Organizational Knowledge, New York: Oxford University Press.
• Bozdemir, N. Ö. (2009). Entelektüel Sermayenin Örgüt Üzerindeki Etkileri ve Uygulamadan Örnekler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Büyükozan, G. (2002). Entelektüel Sermaye Yönetimi, KalDer Forum, 5 (2), 35-44.
• Byrne, B. Y. (2001) Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications and Programming, New Jersey: Cambridge University Press.
• Carrol, R. F. and Tansey, R. R. (2000). Intellectual Capital in the New Internet Economy- It’s Meaning, Measurement and Management for Enhancing Quality. Journal of Intellectual Capital, 1(4), 296-311.
• Chen, Y. (2008). The Positive Effect of Green Intellectual Capital on Competitive Advantages of Firms, Journal of Business Ethics, 77(3):271-286.
• Cheng, W. L. E. (2001). SEM Being more Effective than Multiple Regression in Parsimonious Model Testing for Management Development Research, Journal of Management, 20 (7), 650-667.
• Çelik, M. ve Çıra, A. (2013). Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisinde Aşırı İş Gücünün Aracılık Rolü, Ege Akademik Bakış Dergisi, 13 (1), 11-20.
• Çıkrıkçı, M. ve Daştan, A. (2002). Entelektüel Sermayenin Temel Finansal Tablolar Aracılığıyla Sunulması. Bankacılar Dergisi, 43, 18-32.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişklenli İstatistik-SPSS ve Lisrel Uygulamaları, Ankara: Pegem Akademi.
• Demirkol, İ. (2006). Entelektüel Sermayenin Firma Değerine Etkisi ve İMKB’de Sektörel Uygulamalar. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Edvinsson, L. and Sullivan, P. H. (1996). Developing a model for managing intellectual capital, European Management Journal, 14 (4), 356-364.
• Edvinsson, L. and Malone, M. (1997). Intellectual Capital: Realizing Your Company’s True Value By Finding Its Hidden Roots, New York: Harper Collins.
• Emrem, A. E. (2002). Strateji Odaklı Organizasyonel Performans Yönetim Sistemi Kapsamında Entelektüel Sermaye Performansının Ölçümü, Yayımlanmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Ercan, M. K., Öztürk, M. B. ve Demirgüneş, K. (2003). Değere Dayalı Yönetim ve Entellektüel Sermaye, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Erkuş, A. (2007). Entelektüel Sermayenin Örgüt Performansına Etkisi: Savunma Sanayiinde Bir Araştırma, KHO Savunma Bilimleri Dergisi, 6 (1), 86-113.
• Goh, P. C. (2005). Intellectual Capital Performance of Commercial Banks in Malaysia, Journal of Intellectual Capital, 6 (3), 385-396.
• Görmüş, A. C. (2009). Entelektüel Sermaye ve İnsan Kaynakları Yönetiminin Artan Önemi, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (1), 57-76.
• Guthrie, J. (2001). The Management Measurement and The Reporting of Intellectual Capital. Journal of Intellectual Capital, 2 (1), 30-36.
• Güvenç, H. (2010). Ders Çalışma Özyeterlik Algısı Ölçeği’nin Geliştirme Çalışması, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1), 59-69.
• Haslaman, T. (2005). Programlama Dersi ile İlgili Özdüzenleyici Öğrenme Stratejileri ile Başarı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Bir Yapısal Eşitlik Modeli. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Joreskog, K. G. and Sorbom, D. (1993). LISREL 8: User’s reference guide. Chicago, IL: Scientific Software International.
• Kamukama, N. Ahiauzu, A. and Ntayi, J. M. (2011). Competitive Advantage: Mediator of Intellectual Capital and Performance, Journal of Intellectual Capital,12 (1), 152-164.
• Kanıbir, H. (2004). Yeni Bir Rekabet Gücü Kaynağı Olarak Entelektüel Sermaye ve Organizasyonel Performansa Yansımaları, Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi, 1 (3), 77-85.
• Kelloway, E. K. (1998). Using Lirsel for Structural Equation Modelling: A Researcher’s Guide. USA: Sage Publications.
• Kot, E. M. (2009). How to Conduct the Audit of Intellectual Capital in Polish Tourism Business, Electronic Journal of Knowledge Management Volume 7 (4), 459 – 468.
• Lynn, B. (1998). Intellectual Capital. The Management Accounting Magazine, 72 (1), 9-22.
• Maditinos, D., Chatzoudes, D., Tsairidis, C. and Theriou, G. (2011). The Impact of Intellectual Capital on Firms Market Value and Financial Performance. Journal of Intellectual Capital, 12 (1), 132-151.
• Miller, W. (1998). Fostering Intellectual Capital, HR Focus,75 (1), 9-10.
• Muş, A. (2010). Bilgi Yoğun İşletmelerde İnsan Kaynakları Yönetiminin Entelektüel Sermayeye Bakış Açısı, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Napahiet, J. (2002). Social and Intellectual Capital. USA: Academy of Management Proceedings.
• Nokelainen, P. (1999). Introduction To Structural Equation Modeling, Research Centre For Vocational Education, University Of Tampere http://www.uta.fi/arkisto/aktk/lectures/sem_en/pdf/1999_pn.pdf 3 adresinden 13 Kasım 2011 tarihinde edinilmiştir.
• Ortiz, M. A. A. (2006). Intellectual Capital (Intangible Assets) Valuation Considering The Context. Journal of Business & Economics Research, 4(9), 35-42.
• Pablos, P. O. (2002). Evidence of Intellectual Capital Measurement From Asia Europe an the Middle East, Journal of Intellectual Capital, 3 (3), 287-302.
• Peng, T. J. A., Pike, S. and Roos, G. (2007). Intellectual Capital and Performance Indicators: Taiwanese Healthcare Sector. Journal of Intellectual Capital, 8 (3), 538-556.
• Pucar, S. (2012). The Influence of Intellectual Capital on Export Performance, Journal of Intellectual Capital, 13 (2), 248-261.
• Sarıaltın, H. (2003). Örgüt Performansının Ölçülmesinde ve Geliştirilmesinde Kıyaslama Yöntemi ve İmalat Şirketlerinde Kıyaslama Uygulamaları, Yayınlanmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Steward, T. A. (1999). Intellectual Capital: The New Wealth of Organizations, New York: Currency Doubleday.
• Steward, T. A. (2003). The Wealth of Knowledge, Intellectual Capital and the Twenty-First Century Organization, New York: Random House.
• Sveiby, K. E. (1997). The New Organizational Wealth: Managing & Measuring Knowledge–Based Assets, San Francisco: Berrett-Koehler Publishers.
• Şimşek, Ö. F. (2007) Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş. Ankara: Ekinoks Yayınları.
• Toraman, C., Abdioğlu, H, ve İşgüden, B. (2009). İşletmelerde İnovasyon Sürecinde Entelektüel Sermaye ve Yönetim Muhasebesi Kapsamında
• Uzay, Ş. ve Savaş, O. (2003). Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi: Mobilya Sektöründe Karşılaştırmalı Bir Uygulama Örneği, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 163-181.
• Uzun, D. (2007). Örgüt Kültürünün Bilgi Yönetim Sürecine ve Örgütsel Performansa Etkisi: Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Williams, S. M. (2001). Is A Company’s Intellectual Capital Performance and Intellectual Capital Disclosure Practices Related?: Evidence From Publicly Listed Companies From the FTSE 10, (pp 1-34). 4th World Congress on Intellectual Capital.
• Yapısal Eşitlik Modeli (2012). Yapısal Eşitlik Modellemesi. Örtük Değişkenlerle Yol Analizi.http://www.yapisalesitlik.com/yem.php?gln=ortuk adresinden 3 Nisan 2012 tarihinde edinilmiştir.
• Yaralıoğlu, K. (2001). Performans Değerlendirmede Analitik Hiyerarşi Proses, Dokuz Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi,16 (1), 129-142.
• Yemenici, Y. K. (2012). Altı Sigma Metodolojisinde Yapısal Eşitlik Modelinin Araç Olarak Kullanılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Yereli, A. N. ve Gerşil, G. (2005). Entelektüel Sermayeyi Ölçme ve Raporlama Yöntemleri. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2), 17-29.
• Yıldız, S. (2010). Entelektüel Sermayenin İşletme Performansına Etkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yüksek, G. K. (2009). Entelektüel Sermayenin Organizasyonların Performansına Etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Zehir, C. ve Acar, A. Z. (2005). Örgütsel Yeteneklerin İşletme Performansına Etkileri, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 15-34.