OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİN EŞİTSİZLİKLERİ AZALTMADAKİ ROLÜ ve TÜRKİYE’DE GELİŞİMİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 356 - 370, 30.03.2021

Mahmut Özer , Cem Gençoğlu , Eren Suna

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.874222

Cited By: 1

Öz

Çocuklar okul yılları öncesinde farklı ev ortamlarında bulunmakta ve bu ortamlar gelişimlerini etkilemektedir. Okul öncesi eğitim, özellikle okul öncesi yıllarda öğrenciler arasındaki farkları azaltmak ve öğrencileri eğitime hazırlamak için önemli bir imkân sağlamaktadır. Özellikle sosyoekonomik açıdan dezavantajlı öğrencilerin sahip oldukları dezavantajları büyümeden telafi etmek ve eğitimin başlangıç yıllarında daha eşit koşullar sağlamak için okul öncesi eğitimin önemi birçok çalışmada gösterilmektedir. Bu çalışmada da okul öncesi eğitimin eşitsizlikleri azaltmadaki rolü ile birlikte Türkiye’deki gelişimi incelemiş, mevcut durum ve son yıllarda yapılan iyileştirmeler ele alınmıştır. Okul öncesi eğitimin Türkiye’deki gelişiminin Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren çalışan kadınların çocuklarının bakımını önceleyecek şekilde başladığı ve okul öncesi eğitim veren okulların ilk kez 1961 yılında bir eğitim kurumu olarak tanımlandığı görülmektedir. Kurumsal yapı bağlamında Türkiye’de görülen dönüşüm ile Avrupa ülkelerinde bulunan okul öncesi eğitim kurumlardaki dönüşümler genel bir benzerlik göstermektedir. Türkiye’de bu kurumların fiziki kapasitelerinin ve yaygınlığının artırılması, işbirliği ile oluşturulmuş güncel eğitim programlarına sahip olması ise 2014 yılında olmuştur. Bu yıldan itibaren “Gezici Öğretmen Sınıfı”, “Gezici Sınıf” ve “Taşıma Merkezi Ana Sınıfı” gibi projelerle dezavantajlı öğrencilerin erişimini artıracak projeler ve işbirliklerinin sayısı da artırılmıştır. Tüm bu çabalarla 1992 yılında %5,1 olan okul öncesi okullaşma oranı 2020 itibarıyla beş yaş grubu için %71’e ulaşmıştır. Gerçekleştirilen projeler ve okul öncesi eğitimin önemine yapılan vurgular, 2023 Eğitim Vizyonunun hedeflerinden “5 yaşın zorunlu eğitim kapsamına alınması”na yönelik atılan önemli adımlardır.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, Eğitimde eşitsizlik, Erken çocukluk eğitimi, Sosyoekonomik özellikler

THE DEVELOPMENT OF PRE-SCHOOL EDUCATION IN TURKEY AND ITS ROLE IN NARROWING THE EDUCATIONAL INEQUALITY

Öz

Children experience diverse home environments before the school years and this diversity affect their development. Pre-school education provides an important opportunity to narrow the differences between students in pre-school years and to prepare students for education. Many studies show the positive effect of pre-school education in order to compensate for the disadvantages of students from lower socioeconomic levels and to provide more equal conditions in the initial years of education. This study examined the development of preschool education and recent improvements in Turkey, and its role in narrowing educational inequalities is also discussed. In the early years of Turkish Republic, the care of working women’s children is prioritized in pre-school education institutions. Then, preschool education institutions are defined as educational institutions for the first time in 1961. Historically, this structural transformation in the context of pre-school educational institutions in Turkey is similar with the transformations of these institutions in European countries. In 2014, the physical capacity and the prevalence of these institutions in Turkey have been increased remarkably and education programs have been revised with a collaborative approach. Since 2014, projects such as "Mobile Teacher Class", "Mobile Class" and "Transport Center Class" have been initiated and these projects have led to an increase in the access of disadvantaged students to pre-school education. With all these efforts, the pre-school enrollment rate, which was 5.1% in 1992, reached 71% by 2020 for the 5-year old students. The projects and recent improvements in pre-school education are important steps taken towards “including the 5-year-old students within the scope of compulsory education”, which is one of the goals of the Education Vision 2023.

Anahtar Kelimeler

Preschool education, Educational inequality, Early childhood education, Socioeconomic status

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2012). Türk Eğitim Tarihi. 23. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Arslanargun, E., Bozkurt, S. ve Sarıoğlu, S. (2016). Sosyoekonomik Değişkenlerin Öğrencilerin Akademik Başarısı Üzerine Etkileri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 214-234.
• Ayyıldız, E. ve Bilici Albayrak, H. S. (2020). Türkiye’de Zorunlu Okul Öncesi Eğitim: Güçlükler ve Fırsatlar. İLKE Politika Notu 15. İstanbul İLKE Vakfı. Avrupa Komisyonu Eğitim, Görsel-İşitsel ve Kültür Yürütme Ajansı (EACEA). (2020). Eurydice National Education Systems: Turkey. Erişim Adresi: https://eacea.ec.europa.eu/national-policies/eurydice/content/teachers-and-education-staff-99_en adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Barnett, W. S. (2011). Effectiveness of Early Educational Intervention. Science, 333, 975-978.
• Belle, J. V. (2016). Early Childhood Education and Care (ECEC) and Its Long-Term Effects on Educational and Labour Market Outcomes. UK: Rand Europe Corporation.
• Bölükbaşı, S. ve Gür, B. S. (2020). Tracking and Inequality: The Results from Turkey. International Journal of Educational Development, 78, 102262
• Brunello, G. (2004). Stratified or Comprehensive? Some Economic Considerations on the Design of Secondary Education. CESifo DICE Rep 4, 7–10.
• Cingöz, Z. K. ve Gür, B. S. (2020). Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Statünün Akademik Başarıya Etkisi: PISA 2015 ve TEOG 2017 Sonuçlarının Karşılaştırılması. İnsan ve Toplum, 10(4), 247-288.
• Coleman, J. S., Campbell, E. Q., Hobson, C. J., McPartland, J., Mood, A. M., Weinfeld, F. D. and York, R. L. (1966). Equality of Educational Opportunity. US Office of Education. Retrieved from http://eric.ed.gov/?id=ED012275.
• Cunha, F., Heckman, J. J., Lochner, L. J. and Masterov, D. V. (2006). Interpreting the Evidence on Life Cycle Skill Formation, In Handbook of the Economics of Education, E. A. Hanushek ve F. Welch (Eds. pp. 697-812), Amsterdam: North-Holland.
• Cunha, F. and Heckman, J. J. (2006a). The Evolution of Labor Earnings Risk in the USA Economy, 2006 Meeting Papers, 665.
• Cunha, F. and Heckman, J. J. (2006b). A New Framework for the Analysis of Inequality. NBER Working Paper, 12505.
• Cunha, F., Heckman, J. J. and Schennach, S. M. (2010). Estimating the Technology of Cognitive and Noncognitive Skill Formation, Econometrics, 78(3), 883-931.
• Darling-Hammond, L. (2014). What Can PISA Tell Us about U.S. Education Policy? New England Journal of Public Policy, 26(1), 1-14.
• Duncan, G. J., Dowsett, C. J., Claessens, A. et al (2007). School Readiness and Later Achievement. Developmental Psychology, 43(6), 1428-1446.
• Feinstein, L. (2003). Inequality in the Early Cognitive Development of British Children in the 1970 Cohort. Economica, 70(277), 73-97.
• Gençoğlu, C. (2019). Milli bir Destekleme ve Yetiştirme Sistemi Modeli: İlkokullarda Yetiştirme Programı (İYEP). Milli Eğitim Dergisi, 48(1), 853-881.
• Güllüpınar, F. ve İnce, C. (2014). Şanlıurfa’da Eğitimsel Eşitsizliklerin Yeniden Üretimi: Kültürel Yapı, Sosyal Sermaye ve Yapısal Faktörlerin Sosyolojik Analizi. Eğitim Bilim ve Toplum Dergisi, 12(46), 84- 121.
• Hanushek, E. A. and Woessmann, L. (2006). Does Educational Tracking Affect Performance and Inequality? Differences-in-Differences Evidence across Countries. Economic J, 116, 63–76.
• Heckman, J. J. (2006). Skill Formation and the Economics of İnvesting in Disadvantaged Children, Science, 312, 1900-1902.
• Kamerman, S. B. (2000) Parental Leaves: An Essential Ingredient in Early Childhood Care and Education. Society for Research in Child Development (SRCD) Report.
• Kamerman, S. B. (2001) Early Childhood Education and Care: International perspectives. New York: Columbia University, ICFP.
• Kamerman, S. B. (2006). A Global History of Early Childhood Education and Care. Background paper prepared for the Education for All Global Monitoring Report 2007. Paris: UNESCO.
• Kamerman, S. B. and Gatenio-Gabel, S. (2007). Early Childhood Education and Care in the United States: An Overview of the Current Policy Picture. International Journal of Child Care and Education Policy, 1, 23–34.
• Mayer, S. (2000). How Did the Increase in Economic Inequality between 1970 and 1990 Affect Children's Educational Attainment?. Mimeo, Joint Center for Poverty Research, University of Chicago.
• MEB. (2007). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2006-2007. http://sgb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2010-2011/icerik/73 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2010). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2009-2010. https://sgb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2010-2011/icerik/70 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2011). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2010-2011. https://sgb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2010-2011/icerik/69 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2012). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2011-2012. https://sgb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2011-2012/icerik/68 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2013a). Okul Öncesi Eğitimi Programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2013b). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2012-2013. https://sgb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2012-2013/icerik/79 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2014). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2013-2014. https://sgb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2013-2014/icerik/95 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2015). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2014-2015. https://sgb.meb.gov.tr/www/mill-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-2014-2015/icerik/153 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2016). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2015-2016. https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=232 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2017). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2016-2017. https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=270 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2018). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2017-2018. https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=327 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2018b). 2023 Eğitim Vizyonu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2019a). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2018-2019. https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=361 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2019b). MEB 2019 Yılı İdare Faaliyet Raporu. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_03/12144540_28191618_Milli_EYitim_BakanlYYY_2019_YYlY_Ydare_Faaliyet_Raporu_28.02.2020.pdf adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2020a). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2019-2020. https://sgb.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=396 adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2020b). MEB 2020 Bütçe Sunuşu. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/18094404_2020_BUTCE_SUNUYU_17.12.2019.pdf adresinden 01.01.2021 tarihinde erişilmiştir. Meyers, M., Rosenbaum, D., Ruhm, C. and Waldfogel, J. (2004). Inequality in Early Childhood Education and Care: What do We Know?. Social Inequality, 223-269.
• OECD (2001). Starting Strong. Paris: OECD.
• OECD (2017). Starting Strong 2017: Key OECD Indicators on Early Childhood Education and Care. Paris: OECD.
• OECD (2019). Education at a Glance 2019. Paris: OECD.
• Oktay, A. (1983). Türkiye'de Okul Öncesi Eğitimin Dünü ve Bugünü. Eğitim ve Bilim, 7(42), 3-7.
• Oktay, A. (1999). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Oral, I. and Mcgivney, E. J. (2014). Türkiye’de Eğitim Sisteminde Eşitlik ve Akademik Başarı: Araştırma Raporu ve Analiz. İstanbul: ERG.
• Özer, M. and Perc, M. (2020). Dreams and Realities of School Tracking and Vocational Education. Palgrave Communications, 6, 34
• Özer, M. (2020a). What PISA Tells Us about Performance of Education Systems?. Bartın University Journal of Faculty of Education, 9(2), 217-228.
• Özer, M. (2021). A New Step towards Narrowing the Achievement Gap in Turkey: “1,000 Schools in Vocational Education and Training” project, Bartın University Journal of Faculty of Education, 10(1), 97-108. Özer, M., Gençoğlu, C. ve Suna, H. E. (2020). Türkiye’de Eğitimde Eşitsizlikleri Azaltmak için Uygulanan Politikalar. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 294-312.
• Özkan, N. (2010). The Role of Families in the Achievement of Students at Secondary Education. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 262-271.
• Reichelt, M., Collischon, M. and Eberl, A. (2019). School Tracking and Its Role in Social Reproduction: Reinforcing Educational Inheritance and the Direct Effects of Social Origin. Br J Sociol, 70(4), 1–26.
• Reynolds, A. J., Wang, M. C. and Walberg, H. J. (2003). Early Childhood Programs for a New Century. Child Welfare League of America Press, Washington: DC. Schweinhart, L. J., Montie, J., Xiang, Z., Barnett, W. S., Belfield, C. R. and Nores, M. (2005). Lifetime Effects: The High/Scope Perry Preschool Study Through Age 40. Ypsilanti, MI: High/Scope Press
• Suna, H. E., Tanberkan, H. ve Özer, M. (2020). Changes in Literacy Students in Turkey by Years and School Types: Performance of Students in PISA Applications. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 11(1), 76-97.
• Suna, H. E., Tanberkan, H., Gür, B. S., Perc, M. ve Özer, M. (2020a). Socioeconomic Status and School Type as Predictors of Academic Achievement. Journal of Economy Culture and Society, 61(1), 41-64.
• Suna, H. E., Gür, B. S., Gelbal, S. ve Özer, M. (2020b). Fen Lisesi Öğrencilerinin Sosyoekonomik Arkaplanı ve Yükseköğretime Geçişteki Tercihleri. Yükseköğretim Dergisi, doi:10.2399/yod.20.734921.
• Taner-Derman, M. ve Başal, H. A. (2010). Cumhuriyetin İlanından Günümüze Türkiye’de Okul Öncesi Eğitim ve Ilköğretimde Niceliksel ve Niteliksel Gelişmeler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(11), 560-569.
• The World Bank (2020). Early Childhood Development. Retrieved from https://www.worldbank.org/en/topic/earlychildhooddevelopment
• UNESCO. (1961). Organization of Pre-Primary Education. Geneva: UNESCO.
• Ural, O. ve Ramazan, O. (2007). Türkiye'de Okul Öncesi Eğitimin Dünü ve Bugünü. S. Özdemir, H. Bacanlı, ve M. Sözer (Ed.) Türkiye'de Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Sistemi içinde, (s. 11-61). Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Woessmann, L. (2009). International Evidence on School Tracking: A Review. CESifo DICE Rep 1:26–34.
• Zimmer, R. (2003). A New Twist in the Educational Tracking Debate. Econ Educ Rev., 22(3), 307–315