TELEVİZYON REKLAMLARININ ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ VE MARKA BAĞLILIĞI İLİŞKİSİ: TÜRKİYE-KIRGIZİSTAN KARŞILAŞTIRMASI

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 4, 1920 - 1935, 31.12.2021

Ebru Özkan , Leyla Leblebici Koçer

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1031116

Cited By: 1

Öz

Reklam; bir ürünü ya da hizmeti kitlelere duyurmak, bilinir kılmak, beğendirmek ve onun satın alınmasını sağlamak için sözlü, yazılı ve benzeri araçlarla yapılan her türlü çabayı ifade eder. Günümüzde ise bu çabalar yaşamın her alanında kendini çokça göstermektedir. Değişen ve sürekli yenilenen günümüz dünyasına baktığımızda, bireylerin ürün ve markaları sadece yaşamlarını idame ettirmek için satın almadıkları, ihtiyaç duymasalar da reklamı yapılan ürün ve markaları satın almak için davranışlarına yön vermekte oldukları görülmektedir. Her yerde karşımıza çıkan reklamlardan çocuklarda payına düşeni almaktadır. Çocukların ebeveynler aileler çoğu zaman çaresiz kalmakta ve çocuklarının isteklerini yerine getirmek zorunda olduklarını hissetmektedirler. Reklamların çocuklar üzerinde olumlu ve olumsuz etkileri bulunmaktadır. Bu nedenle, ebeveynlerin çocuklarını olumsuz etkileyebilecek reklamlara karşı dikkatli olmaları gerekmektedir. Bu çalışma, televizyon reklamlarının çocukların marka bağımlılığına etkisini teorik hem de uygulama boyutuyla irdelemek amacıyla şekillendirilmiştir.
Sonuç olarak araştırma kapsamında yapılan incelemede Türkiye/Kayseri ve Kırgızistan/Bişkek şehirlerinde toplam 935 çocuklu aile üzerinde araştırma yürütülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre; Türkiye Kırgızistan’da televizyon reklamlarının çocuklar üzerindeki etkileri farklılık göstermektedir. Bunun yanı sıra Türkiye ve Kırgızistan’da çocukların marka bağlılığı açısından farklılıklar olduğu belirlenmiş olup, iki ülke arasında çocukların markaya yönelik tutumları açısından farklılık gözlenememiştir.
Yapılan analizlerde, Türkiye Kırgızistan arasında çocukların televizyonda reklam izleme sıklıkları arasında anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Ayrıca, İki ülke arasında ebeveynlerin satın aldıkları ürünlerde markaların önemli olup olmaması açısından ve markaya bakış açıları bakımından da ilişkiler belirlenmiştir.
Bu araştırma Erciyes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Başkanlığı tarafından desteklenen 7018 numaralı ve “Televizyon Reklamlarının Çocukların Marka Bağımlılığına Etkisi: Türkiye-Kırgızistan Karşılaştırması” başlıklı Yüksek Lisans projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir."

Anahtar Kelimeler

Reklam, Televizyon Reklamı, Marka, Marka Bağlılığı, Çocuk Tüketiciler.

Destekleyen Kurum

Erciyes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Başkanlığı

Proje Numarası

7018

Teşekkür

Bu araştırma Erciyes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Başkanlığı tarafından desteklenen 7018 numaralı ve “Televizyon Reklamlarının Çocukların Marka Bağımlılığına Etkisi: Türkiye-Kırgızistan Karşılaştırması” başlıklı Yüksek Lisans projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir."

Kaynakça

• AKDOĞAN, Ş., & KARAARSLAN, M. H. (2011). Gençlerin Kendilerinin Ve Ailelerinin Giysi Tüketimi Alışkanlıklarını Değerlendirmeleri: Nevşehir Üniversitesi ĠĠBF Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(30), 373-395
• AKKAYA, B. (2011). Sembolik Tüketim Kavramı: Üniversite Öğrencilerinin Tüketim Davranışlarına Etkisi (Muğla Üniversitesi Örneği) (Doktora tezi, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü). Muğla
• AKTAŞ, H., AKYOL, A. Ç., & AKYOL, M. (2010). Yeni Reklam Aracı ‘Oyun Reklam’ın (Advergame) Çocuk Üzerindeki Etkisi. New World Sciences Academy, 5(4), 652-672.
• AKTAŞ, H., ÖZÜPEK, M. N., & ALTUNBAŞ, H. (2011). Çocukların Marka Tercihleri Ve Medya Tüketim Alışkanlıkları. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 6(4), 115-125.
• AYTUĞ, S., & ÖZGÜVEN, N. (1997). Pazarlama Yönetimi. İlkem Ofset, İzmir.S.45
• AZİZAĞAOĞLU, A., & ALTUNIŞIK, R. (2012). Postmodernizm, Sembolik Tüketim ve Marka. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 33-50.
• BABAOĞUL, M., GÜVEN, S. (1997). İlköğretim Okulları 6, 7, 8. Sınıf Öğrencilerinin Satın Alma Davranışları. I. Ulusal Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi. 28- 30 Mayıs. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• BAĞIRYANIK, Ç. (2014). Markanın Tüketicinin Karar Sürecine Etkisi:İlkokul Ve Ortaokul Öğrencilerinin Ailelerine Yönelik Çocuk Giyimi Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. 1-217
• BAYRAKTAROĞLU, G. (2004) “Kolayda Mallarda Marka Bağlılığını Etkileyen Faktörler: Hazır Kahve Üzerine Bir Çalışma”, Celal Bayar Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F Dergisi, 11 (2), ss. 69 84.
• BOZYİĞİT, S. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Tüketim Sürecine Etki Eden Sosyalleşme Aracılarının Öğrencilerin Materyalist Eğilimi ve Marka Bilinci Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Pilot Çalışma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 295-302.
• BRYMAN, A., & CRAMER, D. (1997). Quantitative Data Analysis With SPSS For Windows: A Guide For Social Scientists. Routledge.
• BÜYÜKÖZTÜRK, ġ. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. (7. Basım). Ankara : Pegem A Yayıncılık.
• ÇERÇİ, F. (2009). Çocukların Reklamı Anlama Ve Algılama Düzeyleri İle Demografik değişkenler Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Mersin İlinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi SBE İşletme Anabilim Dalı. Adana
• ELDEN, M. ve ÖZKAN, U. (2006). Çocuklara Yönelik Reklamlarda Denetim Ve Etik. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Küresel İletişim Dergisi, 2, 2-21.
• ELDEN, M., & KOCABAŞ, F. (1997). Reklamcılık Kavramlar, Kararlar, Kurumlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ELDEN, M., & ULUKÖK, Ö. (2006). Çocuklara Yönelik Reklamlarda Denetim Ve Etik. Küresel İletişim Dergisi, 2, 1-23.
• ELDEN, M., YAKIN, M. (2006). Televizyon Reklamlarında Toplumsal Rol Sunumlarının Çocuğun Sosyalleşme Sürecine Etkisi. III. Uluslararası Çocuk ve İletişim Kongresi. 6-8 Kasım. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• ERDİL, T. S., & UZUN, Y. (2009). Marka Olmak. Beta Basım Yayım Dağıtım.S.45
• ERSOY-QUADIR, S., & AKAROĞLU, G. (2009) Farklı Sosyoekonomik Düzeydeki Çocukların Televizyon İzleme Alışkanlıkları Ve Ailelerinin Tutumları. Akdeniz İletişim, 117.
• ERSOY, A.,F. Ve SARIABDULLAHOĞLU, A. (2008). Ailelerin Çocukların Tüketim Davranışlarına Etkisi. Uluslararası Çocuk Aile ve Okul Bağlamında Okul Öncesi Eğitim Kongresi. 30 Nisan-3 Mayıs, Trabzon.
• ERTUNÇ, F. (2011). Çocuk Dünyasında Reklamın Rolü: Televizyon Reklamlarında Çocuklara Yönelik Düzenlemeler. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, T.C. Radyo Televizyon Üst Kurulu
• ERU, O. (2007). Marka Bağımlılığını Etkileyen Faktörler: Adnan Menderes Üniversitesi Öğrencileri Üzerinde Bir Uygulama, Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• KARACA, Y., PEKYAMAN, A. VE GÜNEY, H. (2007). Ebeveynlerin Televizyon Reklam İçeriklerinin Çocuklar Üzerindeki Etkilerini Etik Açıdan Algılamalarına Yönelik Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,9(2),233–249.
• KIRGIZ, A. (2007). The Advergames: Latest Weapon of Brands Towards Children. In 4th International Children and Communication Congress/Children Under Risk (22-24 October 2007) (pp. 143-152).
• KOÇER, M., KOÇER, L. L., & YOLDAŞ, M. A. (2016). Televizyon İzleme Alışkanlıkları ve Nedenleri Üzerine Bir Analiz: Celalabat Ve Kayseri İlleri Örneği. Humanities Sciences, 11(2), 140-151.
• LAU, G. T., LEE S. H. (1999). Consumers’ Trust in a Brand and the Link to Brand Loyalty Journal Of Market Focused Management, 4, 341–370.
• ÖZTÜRK, M. C., & SAVAŞ, A. T. (2014). Sosyal Amaca Yönelik Pazarlama Reklamlarının Markaya Yönelik Tutum ve Satın alma Niyetine Etkisi: Anadolu Üniversitesi Öğretim Elemanlarına Yönelik Bir Uygulama. Journal Of Yasar University, 35(9).
• TAŞYÜREK, N. (2010). Reklam Ve Reklamın Tüketicilerin Satın Alma Davranışları Üzerindeki Etkisi: Bir Alan Araştırması. Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• TEK, Ö.B. (1999). Pazarlama İlkeleri ve Uygulamaları, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
• TINGIR, E. (2006). İşletmelerde Sosyal Sorumluluk Faaliyetlerinin Marka Sadakatine Etkileri Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• ÜNLÜ, Ġ. (1987). Reklam Kampanyası Planlaması. Anadolu Üniversitesi. Açıkarşiv.
• YAYLACI Ö., (1999), “Reklamda Stratejik Yönetim”, Alfa Yayınevi, İstanbul
• YILDIZ, O. (2006). Gençliğin Markaya Duyduğu Güven Marka Sadakati İlişkisinin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.