BYZANTINE CONTROL STAMPS APPLIED ON THE SILVER OBJECTS FROM THE SION TREASURE

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 34 - 55, 31.03.2022

Ahmet Arı

Öz

Bu makalede 6. Yüzyıla tarihlenen Sion hazinesine ait gümüş eserlerin üzerinde bulunan Bizans imparatorluk kontrol damgaları incelenecektir. Sion hazinesi, tanımlanamayan ve diğer objelerle birleşmeyen parçaların yanı sıra 57 tanımlanabilmiş gümüş eserden oluşan bir koleksiyondur. Bu hazine 1963 yılında Antalya ilinin Kumluca İlçesine bağlı Hacıveliler köyünün kuzeyindeki Büyük Asar olarak adlandırılan tepesinde kaçak kazı sonucu bulunmuştur. Kontrol damgaları sayesinde bu eserler 6. Yüzyıla tarihlendirilebilmektedir. Aynı zamanda üzerlerinde bulunan yazıtların bazılarında ‘Sion’ ibaresinin geçmesi bizlere bu eserlerin o dönemde yeni inşa edilmiş olan ve antik Myra kentinin dağlık bölgesinde konumlanmış olan Sion Manastırına bağışlandığını işaret etmektedir. Eserlerden bazıları liturjik amaçla kullanılmak için, bazıları aydınlatma gereci olarak bazıları ise kaplama amaçlı olarak manastıra bağışlanmıştır. Bu eserlerden 25 tanesinin üzerinde kontrol damgaları bulunmaktadır. Bunlardan 24 tanesi imparatorluk kontrol damgalarıdır. İmparatorluk kontrol damgaları, 5 farklı şekilden oluşmaktadır. Bunlar; daire, altıgen, kare, at nalı ve haç formunda olanlardır. Daha önceki çalışmalarda bu damgalar ayrıntılı bir şekilde incelenmemiştir. Bu nedenle bu makalede bu damgalar bütün ayrıntılarıyla incelenecektir. Aynı zamanda makalenin sonunda referans olması amacıyla, her damganın ayrıntılı açıklamasını yapan bir tablo hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sion Hazinesi, İmparatorluk Damgaları, Comes Sacrarum Largitionum, İmparator I. Iustinianus

Kaynakça

• Acara-Eser, M. (2020). Bizans Maden Sanatı: Dini Törenlerde Kullanılan (Litürjik) Eşyalar. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• Acara, M. (1989). Kumluca/Corydalla Definesi. Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, 6, 74-76.
• Alkan, M. (2011). Parerga to the Stadiasmus Patarensis (8): On the Named Places in the Journeys of Sacrifice Recorded in the Vita of Saint Nicholas of Holy Sion. Gephyra 8, 99-124.
• Arıkan, C. (2012). Lykia'da Erken Bizans Devri'ne Ait Bir Define: Korydalla Hazinesi. In N. E. Akyürek-Şahin & A. V. Çelgin (Eds.), Eskiçağ Yazıları (pp. 129-86). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Baratte, F. (1975). Les ateliers d'argenterie au Bas-Empire. Journal des Savants, 193-212.
• Boyd, S. (1988). A Bishop’s Gift: Openwork Lamps from the Sion Treasure. In F. Baratte (Ed.), Argenterie Romaine et Byzantine: Actes de la Table Ronde (pp. 191-209). Paris.
• Boyd, S. (1992). A “Metropolitan” Treasure from a Church in the Provinces: An Introduction to the Study of the Sion Treasure. In S. A. Boyd & M. M. Mango (Eds.), Ecclesiastical Silver plate in Sixth-Century Byzantium (pp. 5-38). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Dodd, E.C. (1961). Byzantine Silver Stamps. Washington, DC: Dumbarton Oaks.
• Dodd, E.C. (1992a). "The Question of Workshop: Evidence of the Stamps on the Sion Treasure". In S. A. Boyd & M. M. Mango (Eds.), Ecclesiastical Silver plate in Sixth-Century Byzantium (pp. 57-64). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Dodd, E.C. (1992b). The Location of Silver Stamping: Evidence from Newly Discovered Stamps. In S. A. Boyd & M. M. Mango (Eds.), Ecclesiastical Silver plate in Sixth-Century Byzantium (pp. 217-24). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Feissel, D. (1986). Le Préfet de Constantinople, les poids étalons et l'estampillage de l'argenterie au VIe et au VIIe s. Revue Numismatique, 28, 119-142.
• Fıratlı, N. (1969). Un Trésor du VI e siècle a Kumluca en Lycie. Akden Des VII. Internatıonalen Kongresses für Christliche Archäologie, Trier 5-11 September 1965 (pp. 524-25) Vatican City.
• Harrison, M. (1963). Churches and Chapels of Central Lycia. Anatolian Studies, 13, 117-51.
• Harrison, M. (2001). Mountain and Plain: From the Lycian Coast to the Phrygian Plateau in the Late Roman and Early Byzantine Period. Michigan: University of Michigan Press.
• Hellenkemper, H. (1992). Ecclesiastical Silver Hoards and their Findspots: Implications for the Treasure Found at Korydella, Lycia. In S. A. Boyd & M. M. Mango (Eds.), Ecclesiastical Silver plate in Sixth-Century Byzantium (pp. 65-70). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Hendy, M.F. (1989). The Administration of Mints and Treasuries, Fourth to Seventh Centuries, with an Appendix on the Production of Silver Plate. In M. F. Hendy (Ed.), The Economy, Fiscal Administration and Coinage of Byzantium (pp. 1-18). Northampton: Variorum.
• İşler, B. (2010). Sionlu Aziz Nikolaos'un Batı Asarcık Yerleşimi'ndeki Mezar Yapısı. In M. Kadiroğlu & S. Duğan (Eds.), Bizans ve Çevre Kültürler: Prof. Dr. S. Yıldız Ötüken'e Armağan (pp. 186-96). İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat.
• İşler, B. (2017). Karabel Asarcık'taki Sion Manastırı Mezar Odası ve Bizans Lahitleri, Seleucia, 7, 161-85.
• Mango, M. M. (1986). Silver from Early Byzantium: The Kaper Koraon and Related Treasures. Maryland: A Walters Art Gallery Publication.
• Mango, M. M. (1992). The Purpose and Places of Byzantine Silver Stamping. In S. A. Boyd & M. M. Mango (Eds.), Ecclesiastical Silver plate in Sixth-Century Byzantium (pp. 203-16). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Mango, M. M. (2009). Tracking Byzantine Silver and Copper Metalware, 4th-12th Centuries. In M. M. Mango (ed.), Byzantine Trade, 4th-12th Centuries: The Archaeology of Local, Regional and International Exchange (pp. 221-36). Farnham: Ashgate.
• Meyers, P. (1992). Elemental Compositions of the Sion Treasure and Other Byzantine Silver Objects. In S. A. Boyd & M. M.
• Mango (Eds.), Ecclesiastical Silver plate in Sixth-Century Byzantium (pp. 169-90). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Newman, R. & Lie, H. (1992). The Technical Examination and Conservation of Objects in the Sion Treasure. In S. A. Boyd & M. M. Mango (Eds.), Ecclesiastical Silver plate in Sixth-Century Byzantium (pp. 77-88). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Ševčenko, I. (1992). The Sion Treasure: the Evidence of the Inscriptions. In S. A. Boyd & M. M. Mango (Eds.), Ecclesiastical Silver plate in Sixth-Century Byzantium (pp. 39-56). Washington DC: Dumbarton Oaks.
• Snow, C.E. (1992). From Ingot to Object: Fabrication Techniques Used in the Manufacture of the Hama Silver. In S. A. Boyd & M. M. Mango (Eds.), Ecclesiastical Silver plate in Sixth-Century Byzantium (pp. 197-201). Washington DC: Dumbarton Oaks.