Derleme
BibTex RIS Kaynak Göster

YAŞLANMA ÇALIŞMALARINDA YÖNTEMSEL SORUNLAR: TEMEL KAVRAMLAR VE ÖRNEKLER

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 1300 - 1314, 25.09.2023
https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1228694

Öz

Gelişim bilimin odak noktası, döllenmeden ölüme kadar olan süreçteki biyolojik, bilişsel ve sosyo-duygusal gelişimin yaşla birlikte nasıl bir örüntü izlediğini ortaya çıkarmaktır. Bununla birlikte, gelişimin ağırlıklı olarak çocukluk ve ergenlik döneminde ortaya çıktığına dair yaygın inanış nedeniyle yaşlanma alanı ile ilgili bilimsel çalışmalar uzun yıllar boyunca ihmal edilmiştir. Buna karşın, günümüzde gittikçe daha fazla sayıdaki araştırmacı çalışmalarının örneklem grubuna yaşlı bireyleri dâhil etmiş ve dolayısıyla bu alandaki çalışmaların sayısı her geçen gün artmıştır. Bu çalışmada öncelikle değişken türleri ile ilgili bilgi verildikten sonra, yaşlanma araştırmalarında kullanılan ölçüm yöntemleri ile araştırma desenlerine değinilmiş, örnekler ile temel kavram ve konuların bir özeti sunulmuştur. Daha spesifik olarak, bu çalışmada öncelikle bağımlı ve bağımsız değişkenler ile birlikte aracı ve düzenleyici değişkenler tanımlanarak ölçüm yöntemlerine (örneğin sistematik gözlem) değinilmiştir. Daha sonra ise tanımlayıcı, ardışık ve ilişkisel desenler hakkında bilgi sunularak avantajları ve dezavantajları ele alınmıştır. Çalışmada verilen örneklerin ve sunulan araştırma bulgularının özellikle yaşlanma çalışmalarından olmasına önem gösterilmiştir.

Kaynakça

  • Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173–1182. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.6.1173
  • Birleşmiş Milletler. (2022). Dünya Nüfus Durumu, 2022. https://population.un.org/wpp/Graphs/DemographicProfiles
  • Bowling, A., ve Iliffe, S. (2006). Which model of successful ageing should be used? Baseline findings from a British longitudinal survey of ageing. Age and Ageing, 35(6), 607-614. https://doi.org/10.1093/ageing/afl100
  • Caskie, G. I. L., & Willis, S. L. (2006). Research Design and Methodological Issues for Adult Development and Learning. In C. Hoare (Ed.), Handbook of adult development and learning içinde (ss. 52–70). Oxford University Press.
  • Cavanaugh, J. C., & Blanchard-Fields, F. (2019). Adult development and aging (8th ed.). Cengage Learning.
  • Chinn, C. A., & Sherin, B. L. (2014). Microgenetic Methods. In R. K. Sawyer (Ed.), The Cambridge handbook of the learning sciences içinde (ss. 171–190). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781139519526.012
  • Dulock, H. L. (1993). Research design: Descriptive research. Journal of Pediatric Oncology Nursing, 10(4), 154-157. https://doi.org/10.1177/104345429301000406
  • English, T., & Carstensen, L. L. (2014). Selective narrowing of social networks across adulthood is associated with improved emotional experience in Daily life. International Journal of Behavioral Development, 38(2), 195-202. https://doi.org/10.1177/0165025413515404
  • Erber, J. T. (2013). Aging and older adulthood (3rd ed.). John Wiley & Sons.
  • Hayes, A. F. (2022). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis (3rd ed.). The Guilford Press.
  • Hoffman, L., Hofer, S. M., & Sliwinski, M. J. (2011). On the confounds among retest gains and age-cohort differences in the estimation of within-person change in longitudinal studies: A simulation study. Psychology and Aging, 26(4), 778–791. https://doi.org/10.1037/a0023910
  • Howell, D. C. (2013). Statistical methods for psychology (8th ed.). Cengage Learning.
  • Kotter-Grühn, D., Kornadt, A. E., & Stephan, Y. (2016). Looking beyond chronological age: Current knowledge and future directions in the study of subjective age. Gerontology, 62(1), 86-93. https://doi.org/10.1159/000438671
  • Kunuroglu, F., & Vural Yuzbasi, D. (2021). Factors promoting successful aging in turkish older adults: Self compassion, psychological resilience, and attitudes towards aging. Journal of Happiness Studies, 22(8), 3663-3678. https://doi.org/10.1007/s10902-021-00388-z
  • Liu, S., Guo, Y., Hu, Z. Zhou, F., Li, S. & Xu, H. (2023). Association of oral status with frailty among older adults in nursing homes: a cross-sectional study. BMC Oral Health, 23 (363), 1-11. https://doi.org/10.1186/s12903-023-03009-8
  • Maly, M. R., Costigan, P. A., & Olney, S. J. (2007). Self-efficacy mediates walking performance in older adults with knee osteoarthritis. The Journals of Gerontology Series A: Biological Sciences and Medical Sciences, 62(10), 1142-1146. https://doi.org/10.1093/gerona/62.10.1142
  • McDonald, J. D. (2008). Measuring personality constructs: The advantages and disadvantages of self-reports, informant reports and behavioural assessments. Enquire, 1(1), 75-94.
  • Muller, D., Judd, C. M., & Yzerbyt, V. Y. (2005). When moderation is mediated and mediation is moderated. Journal of Personality and Social Psychology, 89(6), 852–863. https://doi.org/10.1037/0022-3514.89.6.852
  • Okunlola, D. A., Makinde, O. A., & Babalola, S. (2022). Socio-economic correlates of marital status and marriage timing among adult men in Nigeria. Journal of Family Issues. https://doi.org/10.1177/0192513X211059828
  • Oosterman, J. M., Gibson, S. J., Pulles, W. L. J. A., & Veldhuijzen, D. S. (2013). On the moderating role of age in the relationship between pain and cognition. European Journal of Pain, 17(5), 735-741. https://doi.org/10.1002/j.1532-2149.2012.00235.x
  • Paulhus, D.L. & Vazire, S. (2007). The self-report method. Robins, R. W., Fraley, R.C. & Krueger, R. F. (Ed.). Handbook of Research Methods in Personality Psychology içinde (ss. 224-239). The Guilford Press.
  • Pei, C., Fan, C., Luo, H., Bai, A., Ni, S., Luo, M., Huang, J., Zhou, Y. & Huo, L. (2023). Sleep problems in adolescents with depression: Role of childhood trauma, alexithymia, rumination, and self-esteem. Journal of Affective Disorders, 33(1), 83-91. https://doi.org/10.1016/j.jad.2023.05.095
  • Rinaldi, J., Souza, G. D. C., Camozzato, A. L., ve Chaves, M. L. F. (2018). Sixteen-year predictors of successful aging from a Southern Brazilian cohort The PALA study. Dementia & Neuropsychologia, 12(3), 228-234. https://doi.org/10.1590/1980-57642018dn12-030002
  • Robinson, S. A., & Lachman, M. E. (2018). Perceived control and cognition in adulthood: The mediating role of physical activity. Psychology and Aging, 33(5), 769–781. https://doi.org/10.1037/pag0000273
  • Robinson, K., Schmidt, T., & Teti, D. M. (2005). Issues in the use of longitudinal and cross‐sectional designs. Teti, D. M. (Ed.). In Handbook of Research Methods in Developmental Science içinde (ss. 3-20). Blackwell publishing.
  • Schaie, K. W. (1965). A general model for the study of developmental problems. Psychological Bulletin, 64(2), 92–107. https://doi.org/10.1037/h0022371
  • Schaie, K. W. (1996). Intellectual development in adulthood: The Seattle Longitudinal Study. New York: Cambridge University Press.
  • Schaie, K. W., & Caskie, I. L. (2005). Methodological issues in aging research. Teti, D. M. (Ed.). In Handbook of Research Methods in Developmental Science içinde (ss. 21-40). Blackwell publishing.
  • Shaughnessy, J. J., Zechmeister, E. B., & Zechmeister, J. S. (2014). Research Methods in Psychology (10th Ed.). McGraw-Hill.
  • Sheffler, J. L., Saliga, H., & Pickett, S. (2022). The role of physical activity on the relationships between pain, anxiety, and sleep quality in older age. The Journals of Gerontology: Series A. https://doi.org/10.1093/gerona/glac205
  • Siedlecki, S. L. (2020). Understanding descriptive research designs and methods. Clinical Nurse Specialist, 34(1), 8-12. https://doi.org/10.1097/NUR.0000000000000493
  • Soylu, C., & Ozekes, B. C. (2020). Psychometric Properties of the Future Time Perspective Scale for the Turkish Population: Age Differences in Predictors of Time Perspective. The International Journal of Aging and Human Development, 91(1), 85-106. https://doi.org/10.1177/0091415019836108
  • Soylu, C. (2022). Socio-demographic correlates of subjective age in young and middle-aged adults. Personality and Individual Differences, 197, 111782. https://doi.org/10.1016/j.paid.2022.111782
  • Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th Ed.). Pearson Education.
  • Thornton, W. L., Deria, S., Gelb, S., Shapiro, R. J., & Hill, A. (2007). Neuropsychological mediators of the links among age, chronic illness, and everyday problem solving. Psychology and Aging, 22(3), 470–481. https://doi.org/10.1037/0882-7974.22.3.470
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). İstatistiklerle Yaşlılar, 2022 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2022-49667
  • Whitbourne, S. K., & Whitbourne, S. B. (2015). Adult development and aging: Biopsychosocial perspectives (Canadian Ed.). John Wiley & Sons.
  • Whitley, B. E., & Kite, M. E. (2013). Principles of Research in Behavioral Science (3rd Ed.). Routledge, Taylor & Francis.
  • Zenk, S. N., Slater, S. & Rashid, S. (2015). Collecting contextual health survey data using systematic observation. Johnson, T. P. (Ed.). In Handbook of Health Survey Methods içinde (ss. 421-445). John Wiley & Sons, Inc.
  • Zhou, C., Xia, Z., Chen, B., Song, Y., & Lian, Z. (2023). Gender differences in age-stratified early outcomes in patients with transcatheter aortic valve implantation. The American Journal of Cardiology, 187, 100-109. https://doi.org/10.1016/j.amjcard.2022.10.038
Toplam 40 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm PSİKOLOJİ
Yazarlar

Cem Soylu 0000-0002-6250-3450

Erken Görünüm Tarihi 20 Eylül 2023
Yayımlanma Tarihi 25 Eylül 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 13 Sayı: 3

Kaynak Göster

APA Soylu, C. (2023). YAŞLANMA ÇALIŞMALARINDA YÖNTEMSEL SORUNLAR: TEMEL KAVRAMLAR VE ÖRNEKLER. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(3), 1300-1314. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1228694