KÜLTÜREL BİR MİRAS OLARAK GELENEKSEL EKOLOJİK BİLGİ (GEB) VE BİTKİ KORUMA

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: İhtisaslaşma, 62 - 77, 06.10.2023

Seyfullah Gül

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1294987

Cited By: 1

Öz

Bilim ve teknolojideki ilerlemelere rağmen, sürdürülebilir gıda üretimi hala tehdit altındadır. Tarım üzerindeki beşeri ve çevresel baskıların küresel gıda güvenliğini gün geçtikçe daha fazla tehdit etmesi, gıda üretiminin ve kalitesinin düşmesi gıda güvenliği sorunsalına karşı bitki korumayı önemli bir konu haline gelmiştir. Bu çalışmada kültürel bir miras olarak Geleneksel Ekolojik Bilginin (GEB) bilimsel bilgiye entegre edilmesinin, bitki koruma ve sürdürülebilir gıda üretimine önemli katkılar verebileceğine odaklanılmaktadır. Çalışmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan kültür analizi kullanılmıştır. Veriler katılımsız gözlem, yüz yüze görüşme ve doküman analizi tekniği kullanılarak toplanmıştır. Çalışma grubu, gözlem yapılacak yerlerin ve doküman incelemesine tabi tutulacak materyallerin seçiminde amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Görüşmeler ve gözlemler sonucu elde edilen veriler betimsel analiz ile çözümlenerek yorumlanmıştır.
Bulgular Türkiye'de kültürel bir miras olarak yerel halkın bitki koruma ve sürdürülebilir gıda yönetimi sorunsalına karşı; (1) tohum koruma, (2) ot kontrolü ve çimlenmenin hızlanması, (3) zararlı yönetimi ve (4) geleneksel gıda saklama uygulamaları şeklinde dört boyutta GEB stratejileri ve uygulamaları geliştirdiklerini göstermektedir. Sürdürülebilir gıda üretimi, yerel bilginin bilimsel bilgiyle bütünleştirildiği toplum temelli bitki koruma uygulamalarına ve gıda üretiminde GEB'in rolüne saygı duyarak sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir gıda üretimi, Gıda güvenliği, Zararlı yönetimi, Gıda saklama.

Kaynakça

• Akobundu, I.O. (1979). Weed control in Nigeria. Pans, 25(3), 287-298.
• Albayrak, L. & Yılmaz, C. (2021). Güverda bağlarının coğrafi özellikleri ve kültürel ekolojisi (Artvin). lnternational Journal of Geography and Geography Education, (43), 298-316 .
• Allali, A., Rezouki, S., Lougraimzi, H., Touati, N., Eloutassi, N., & Fadli, M. (2020). Agricultural traditional practices and risks of using insecticides during seed storage in Morocco. Plant Cell Biotechnol Mol Biol, 21(40), 29-37.
• Arı, Y., & Derinöz, B. (2011). How not to manage a wetland? The case of Lake Marmara (Manisa) with a cultural ecological perspective. Turkish Journal of Geographical Sciences, 9(1), 41-60.
• Balcı, H., & Durmuşoğlu, E. (2020). Bitki koruma ürünü olarak biyopestisitler: tanımları, sınıflandırılmaları, mevzuat ve pazarları üzerine bir değerlendirme. Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi, 11(2), 261-274.
• Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (2017). Ay’ın farklı evrelerinin kermes meşesinde canlandırma kesimlerine etkisi. https://baoram.ogm.gov.tr/SiteAssets/Lists/Duyurular/EditForm/Rapor%20Pro%C4%9Fram.pdf
• Berkes, F. (1993). Traditional ecological knowledge in perspective. J.T. Inglis (Eds.), İn Traditional ecological knowledge: Concepts and cases (pp. 1-9). International Development Research Centre (Canada)
• Berkes, F. (2008). Sacred ecology: traditional ecological knowledge and resource management. Second edition. Routledge, New York, New York.
• Büyükşahin, F., & Güneş, G. (2017). Pastoral göçebe toplumlar ve kültürel peyzaj korumanın önemi. JRTR, 4(1), 36-48.
• Caamal‐Maldonado, J.A., Jiménez‐Osornio, J.J., Torres‐Barragán, A., & Anaya, A.L. (2001). The use of allelopathic legume cover and mulch species for weed control in cropping systems. Agronomy journal, 93(1), 27-36.
• Caamal‐Maldonado, J.A., Jiménez‐Osornio, J.J., Torres‐Barragán, A., & Anaya, A. L. (2001). The use of allelopathic legume cover and mulch species for weed control in cropping systems. Agronomy Journal, 93(1), 27-36.
• Campbell, J.R. (2015). Development, global change and traditional food security in Pacific Island countries. Regional Environmental Change, (15), 1313-1324.
• Chatterjee, D., Kumar, R., Kuotsu, R., & Deka, B.C. (2016). Validation of traditional weed control method through common salt application in the hill region of Nagaland. Current Science, 1459-1467.
• Chhetry, G.K.N., & Belbahri, L. (2009). Indigenous pest and disease management practices in traditional farming systems in north east India. A review. Journal of plant breeding and crop science, 1(3), 28-38.
• Devanand, I., & Kamala, M. (2017). Indigenous traditional knowledge on crop protection practices. International Journal of Agricultural Science and Research, 7(5), 345-352.
• Gopi, R., Avasthe, R.K., Kalita, H., Kapoor, C., Yadav, A., Babu, S., & Das, S.K. (2016). Traditional pest and disease management practices in Sikkim Himalayan region. International Journal of Bio-resource and Stress Management, 7(3):471-476
• Gül, S. (2015). Vezirköprü yöresinde kültür turizmi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ondokuzmayıs Üniversitesi.
• Gül, S. (2020). Kızılırmak Deltasında yazılmamış kanunlar: Bir sulak alanın korunmasında geleneksel ekolojik bilginin rolü. İnternational Journal of Geography and Geography Education, (42), 303-327.
• Gül, S. (2022). Exploring traditional ecological knowledge (TEK) as an urgent action to combat climate change in Turkey. Coğrafya Dergisi, (44), 289-306.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Güvenç, B. (1994). İnsan ve kültür. Remzi Kitabevi.
• Hiremath, U., Basave Gowda, G. Y., & Ganiger, B. S. (2021) Indigenous traditional knowledge (ITK) on seeds for agriculture sustainability in Kalyana, Karnataka region of India. Eco. Env. & Cons. (27), 210-217.
• International Institute for Environment and Development (IIED) (2005). Protection of traditional knowledge and cultural heritage the concept of collective bio-cultural heritage: Working Group on Indigenous Populations, 23rd Session. https://www.iied.org/g01067
• Karthikeyan, C., Veeraragavathatham, D., Karpagam, D., & Firdouse, S. A. (2009). Traditional storage practices. Indian Journal of Traditional Knowledge, 8 (4), 564-568.
• Kumar, N. (2020). Plant production through indigenous traditional knowledge. Just Agriculture, 1 (3), 1-3.
• Kumar, N., Gupta, S., & Chandra A. (2021). Plant production through indigenous traditional knowledge. Just Agriculture, 1 (6), 1-5
• Kumari, P. (2016). A study of traditional pest and diseases control methods for sustainable rice cultivation in Sri Lanka. IOSR Journal of Business and Management,18(10), 34-36.
• Labovitch, L. (1978). Traditional and new methods of dealing with arable weeds in Botswana. Botswana Notes & Records, 10(1), 187-197.
• Mekonen, S. (2017). Roles of traditional ecological knowledge for biodiversity conservation. Journal of Natural Sciences Research, 7(15), 21-27
• Mongabay, L. M. (2023) In Resource for climate change scıence, reports say https://www.preventionweb.net/news/cultural-heritage-essential-resource-climate-change-science-reports-say
• Özgüç, N., & Tümertekin, E. (2015). Beşeri coğrafya, insan, kültür, mekân. Çantay Kitabevi.
• Özdemir, N. (2018). Geleneksel Bilgi ve Kültür Ekonomisi . Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 18(1), 1-28. https://dergipark.org.tr/tr/pub/egetdid/issue/37854/396882
• Özmen, H., & Karamustafaoğlu, O. (2019). Eğitimde araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Parrotta, J. A., & Agnoletti, M. (2007). Traditional knowledge, cultural heritage and sustainable forest management. Selected papers from a IUFRO Conference, Italian Academy of Forestry Science, Florence, Italy, 11-15 June 2006. Forest Ecology and Management, 249(1/2).
• Peña-Chocarro, L., Perez Jorda, G., Morales Mateos, J., & Zapata, L. (2015). Storage in traditional farming communities of the western Mediterranean: Ethnographic, historical and archaeological data. Environmental Archaeology, 20(4), 379-389.
• Pohlan, J., & Borgman, J. (2000). Traditional methods of weed control in important crops of Central America: cause of soil fertility loss and erosion. Zeitschrift für Pflanzenkrankheiten und Pflanzenschutz, (Sonderh. 17), 761-768.
• Poswal, M.A.T., & Akpa, A.D. (1991). Current trends in the use of traditional and organic methods for the control of crop pests and diseases in Nigeria. International Journal of Pest Management, 37(4), 329-333.
• Rathore, S.S., Krose, N., Naro, M., Shekhawat, K., & Bhatt, B.P. (2012). Weed management through salt application: An indigenous method from shifting cultivation areas, Eastern Himalaya, India. Indian Journal of Traditional Knowledge. 11(2), 354-357.
• Richards, G. (2001). The experience ındustry and the creative tourism. Cultural attractions and European tourism. New York: Cabi Publishing.
• Sharma, S. B. (2017). The relevance of traditional ecological knowledge (TEK) in agricultural sustainability of the semi-arid tropics. In Adaptive Soil Management: From Theory to Practices (pp. 453–463). Singapore: Springer.
• Sharma, S.B. (2020). Seeds of hope....and despair. Genet Resour Crop Evol (67), 1351–1353. Singh, B.D., & Tyagi, S. (2014). Popular ITK practices in Kumaon Region of Uttarakhand. Asian Agri-History, 18(1), 43-51.
• Swiderska, K. (2006). Protecting traditional knowledge: a framework based on customary laws and bio-cultural heritage. IIED: London, UK.
• Thurston, H.D. (1990). Plant disease management practices of traditional farmers. Plant Disease, 74(2), 96-102.
• Türkeş, M. (2014). İklim değişikliğinin tarımsal gıda güvenliğine etkileri. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(2), 71-85.
• Türkeş, M. (2020). İklim değişikliğinin tarımsal üretim ve gıda güvenliğine etkileri: Bilimsel bir değerlendirme. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 125-149.
• Twarog, S., & Kapoor, P. (2004). Protecting and promoting traditional knowledge: systems, national experiences and international dimensions. UN, New York and Geneva.
• Vandermeer J. (2003). Tropical agroecosystems. CRC Press, Boca Raton, FL.
• Wambugu, P.W., Mathenge, P.W., Auma, E.O., & Van Rheenen, H.A. (2009). Efficacy of traditional maize (Zea mays L.) seed storage methods in western Kenya. African Journal of Food, Agriculture, Nutrition and Development, 9(4), 1110-1128.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, C. & Albayrak, L. (2022). Anadolu’da kar, buz ve soğutma kültürü. Karahan Kitabevi
• Yolcu, M. A. & Aça, M. (2019). Geleneksel ekolojik bilgi ve folklor. Folklor/Edebiyat, 25(100), 861-871.
• Yolcu, M. A., Aça, M. & Dinç, M. (2020). Homo Naturalis: İnsan ve geleneksel ekolojik bilgi. Çanakkale: Paradigma Akademi.
• Yolcu, M.A. (2022). Kaz Dağları ve geleneksel ekolojik bilgi. Paradigma Akademi.