EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN INSTRUCTIONAL LEADERSHIP AND ORGANIZATIONAL CULTURE

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 4, 2135 - 2150, 25.12.2023

Berna Yüner , Fatma Adalı

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1288948

Öz

The main purpose of this research is to examine the relationship between school principals' instructional leadership behaviors and organizational culture, and how instructional leadership behaviors and organizational culture differ according to demographic features. The research was relational survey model and random sampling method was used in the study.The sample of the research consists of 416 volunteer teachers working in official primary, secondary and high schools in Kırşehir province in the 2021/2022 academic year. Instructional Leadership Scale developed by Alig-Meilcarek (2003) and adapted to Turkish by Şahin (2011), School Culture Scale developed by Terzi (2005) and a personal information form were used to collect data. The differentiation status of the researchers according to gender and education level was examined with the t-test, and the differentiation status of the type of school, year of service and working time at the school was examined with the ANOVA test. The relationship between the instructional leadership behaviors of school principals and organizational culture was examined through the Pearson Correlation analysis. As a result of the study, a high, positive correlation between the instructional leadership behaviors of school principals and organizational culture was observed.

Anahtar Kelimeler

Organization Culture, Instructional Leadership, School Principal

ÖĞRETİMSEL LİDERLİK İLE ÖRGÜT KÜLTÜRÜ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Öz

Bu araştırmanın temel amacı okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırma ilişkisel tarama modelinde olup araştırmada seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2021-2022 eğitim öğretim yılında Kırşehir ilinde bulunan resmi ilkokul, ortaokul ve lisede çalışan gönüllü 416 öğretmen oluşturmaktadır. Verilerin toplanması için kişisel bilgi formu, Alig-Meilcarek (2003) tarafından geliştirilen, Şahin (2011) tarafından Türkçe’ ye uyarlanan öğretimsel liderlik ölçeği ve Terzi (2005) tarafından geliştirilen okul kültürü ölçeği kullanılmıştır. Ölçek maddelerinin frekans, ortalama ve standart sapmaları alınmıştır. Araştırmacıların cinsiyet ve öğrenim durumuna göre farklılaşma durumu t testi, görev yaptığı okulun türü, hizmet yılı ve okulda çalışma süresi değişkenlerine göre farklılaşma durumu ise ANOVA testi ile incelenmiştir. Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki Pearson Korelasyon tekniği yoluyla incelenmiştir. Çalışma sonucunda okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile örgüt kültürü arasında pozitif yönde yüksek bir ilişki olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Örgüt Kültürü, öğretimsel liderlik, okul müdürü

Kaynakça

• Açıkalın, A. (1994). Teknik ve toplumsal yönleriyle okul yöneticiliği. Pegem.
• Aksoy, E., & Işık, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği rolleri. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 235-249.
• Alghanabousi, N. S. (2010). Can you try this model? Introducing an instructional leadership model for teacher performance evaluation. OIDA International Journal of Sustainable Development, 1(2), 61-76.
• Arslantaş, G., & Özkan, M. (2012). Okul müdürlerinin çatışma çözmede yapıcı – yıkıcı olmaları ile öğretim liderliği arasındaki ilişki. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34, 231-240.
• Ay, C. (2021). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin özerklikleri arasındaki ilişki: Siirt ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi.
• Aydoğan, A. G. (2018). Okul yöneticilerinin öğretimsel ve yönetimsel liderlik davranışları: Polatlı örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi.
• Ayık, A., & Şayir, G., (2014). Okul müdürlerin öğretimsel liderlik davranışları ile örgüt iklimi arasındaki ilişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(49), 253-279.
• Bada, H. A., Ariffin, T. F. T., & Nordin, H. (2020). Teachers’ perception of principals' ınstructional leadership practices in Nigeria. Universal Journal of Educational Research, 8(10), 4459-4469. DOI: 10.13189/ujer.2020.081013.
• Bahar, H. İ. (2009). Sosyoloji. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Yayınları.
• Balcı, A. (1993). Etkili okul; kuram, uygulama ve araştırma. Yavuz Dağıtım.
• Başaran, İ. E. (1991). Örgütsel davranış. (İkinci baskı). Gül Yayınevi.
• Başaran, İ. E. (1994). Eğitim Yönetimi. Gül Yayınevi.
• Bayrakçı, M. (2014). Okul kültüründe değişim yönetimi. Güçlü, N. (Ed.) , Okul Kültürü içinde (ss.181- 204). Pegem Akademi.
• Buyrukçu, F. (2007). Sınıf öğretmenlerinin öğretimsel liderlik rolleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Campo, C. (1993). Collaborative school cultures: How principals make a diference. School Organization, 13(2), 199-127.
• Canbolat, E. Ö., Tekmen, E. E., & Beraha, A. (2020). Örgüt kültürünün motivasyon üzerindeki etkisinin doğrusal ve bulanık mantık yöntemleriyle değerlendirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2246-2259.
• Celep, C. (2002). İlköğretim okullarında öğrenme kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 8(31), 356-373.
• Çelik, V. (2000). Okul kültürü ve yönetim. Pegem A Yayıncılık.
• Çelik, V. (2015). Eğitimsel liderlik. Pegem Akademi Yayınevi.
• Çetin, F. (2011). Örgütsel vatandaşlık davranışlarının açıklanmasında örgütsel bağlılık, iş tatmini, kişilik ve örgüt kültürünün rolü [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara.
• Çiçek Sağlam, A. (2015). Okul örgütü ve yönetimi. H. B. Memduhoğlu (Ed.) Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi içinde (ss. 253-272). Pegem Akademi.
• Deal T. E., & Peterson, K. D. (1999). Shaping school culture: he heart of leadership. Jossey-Bass.
• Dinçer, Ö., (1992). Stratejik yönetim ve işletme politikası. Alfa yayınları.
• DuPont, J. P. (2009). Teacher perceptions of the influence of principal instructional leadership on school culture: A case study of the American Embassy School in New Delhi, India [Unpublished doctoral dissertation]. University of Minnesota., US.
• Enueme, C. P., & Egwunyenga, E. J. (2008). Principals’ instructional leadership roles and effect on teachers’ job performance: A case study of secondary schools in Asaba Metropolis, Delta State, Nigeria. Journal of Social Sciences, 16(1), 13-17.
• Eren, E. (2015). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta Yayınevi.
• Erkan, Ö. E. (2022). Öğretmenlerin öğrencilere yönelik koçluk yeterlilikleri ve öğretimsel liderlik düzeyleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi.
• Güçlü, N. (2014). Okul kültürü. Pegem Akademi
• Gümüşeli, A. İ. (1996b). Okul müdürlerinin öğretim liderliğini sınırlayan etkenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2(31), 414-429.
• Gümüşeli, A. İ. (1996a). İstanbul ilindeki ilköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları. Doçentlik Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi. Fen Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
• Gürsun, Y. (2007). İlköğretim okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan öğretimsel liderlik rolleri ile iletişim tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Kartal İlçesi Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Güven, A, S. (1996). Üniversitelerde örgüt kültürü-Osmangazi Üniversitesinde örgüt kültürü araştırması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Güvenç, B. (2011). İnsan ve kültür. Boyut Yayıncılık.
• Hallinger, P., & Wang, W. C. (2015). Assessing ınstructional leadership with the principal ınstructional management rating scale. Springer.
• Hallinger, P., D. Li, & W. C. Wang. (2016). Gender differences in ınstructional leadership: A meta-analytic review of studies using the principal ınstructional management rating scale. Educational Administration Quarterly 52(4): 567–601.
• İlgar, L. (1996). Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi. İstanbul: Beta Basım.
• Kaya, A. Balay, R., & Göçen, A. (2012). Öğretmenlerin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin bilme, uygulama ve eğitim ihtiyacı düzeyleri. International Journal of Human Sciences, 9(2), 1303-5134.
• Kış, A. (2013). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşlerine yönelik bir meta-analiz, [Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Kline, R. B. (2005)., Principles and practice of structural equation modeling. (2nd Edition ed.). The Guilford Press.
• Koçman, E. A. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin vizyoner liderlik davranışları ve okul kültürü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Leithwood, K., Harris, A., & Hopkins, D. (2008). Seven strong claims about successful school leadership. School leadership and management, 28(1), 27-42. DOI:10.1080/13632430701800060
• Leithwood, K., Jantzi, D., & Steinbach, R. (1999). Changing leadership for changing times. Open University Press.
• Miles, M. T. (2002). The relative impact of principal instructional and transformational leadership on school culture. [Unpublished doctoral dissertation]. The University of Missouri Columbia.
• Mitchell, R. M., Kensler, L. A. W., & Tschannen-Moran, M. (2015). Examining the effects of instructional leadership on school academic press and student achievement. Journal of School Leadership, 25(2), 223–251. https://doi.org/10.1177/105268461502500202
• Murphy, J., & Hallinger, P. (1988). Characteristics of instructionally efective school districts. Journal of Educational Research, 81(3), 175-181.
• OECD. (2008). Improving school leadership: policy and practice. OECD Publishing.
• Olukçu, E. (2018). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri ile öğretmenlerin örgütsel özdeşleşme düzeylerinin ilişkisi Çorum ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Amasya Üniversitesi.
• Özdemir, A. (2006). Okul kültürünün oluşturulmasında ve çevreye tanıtılmasında okul müdürlerinden beklenen ve onlarda gözlenen davranışlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4) 411-433.
• Özden, Y. (2005). Eğitimde yeni değerler eğitimde dönüşüm. Pegem.
• Shaked, H., Glanz, J., & Gross, Z. (2018). Gender differences in instructional leadership: how male and female principals perform their instructional leadership role, School Leadership and Management, 38(4), 417-434, DOI: 10.1080/13632434.2018.1427569.
• Şahin, S. (2004). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve sürdürümcü liderlik stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkiler (İzmir İli Örneği). [Yayımlanmamış doktora tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Şahin, S. (2004). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve sürdürümcü liderlik stilleri ile okul kültürü arasındaki ilişkiler (İzmir İli Örneği) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Şahin, S. (2011). Öğretimsel liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişki (İzmir ili örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4),1909-1928.
• Şişman, M. (2002), Örgütler ve kültürler. Pegem A Yayıncılık.
• Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. Pegem Yayıncılık.
• Tanrıöğen, Z. M. (2013). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik tarzlarının örgüt kültürü ile ilişkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi., Denizli.
• Terzi, A. R. (2005). İlköğretim okullarında örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43, 423-442.
• Tuncer, T. (2020), Okul yöneticilerinin liderlik tarzlarının örgüt kültürüne etkisi: Isparta İli Örneği. [Yüksek Lisans Tezi], Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Ünal, A., & Çelik, M. (2013). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışlarının analizi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2).
• Volante, P., & Nussbaum, M. (2002). Cuatro principios de acción en gestion educacional [Four principles for action in educational management]. Revista Ingeniería De Sistemas, 16(1), 75–92.
• Yaman, E., & Ezer Ö. (2015). Öğretmen algılarına göre ortaokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 39-54.