"Earthquake is like experiencing doomsday": A study on the experiences of the victims of the February 6, 2023 earthquake (The case of Malatya)

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 3, 1416 - 1437, 29.09.2024

Vehbi Bayhan , Ahmet Yasuntimur

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1507536

Öz

Survivors of earthquakes experience numerous challenges. The aim of this study is to examine the perceptions of survivors towards earthquakes and earthquake victims, as well as their post-earthquake experiences, following the 2023 Kahramanmaraş centered earthquakes. The study includes 203 earthquake survivors (female= 143, male= 60) who were in Malatya during the earthquakes. In-depth interviews were conducted with a randomly selected group of 53 participants (female= 35, male= 18). The study used a phenomenological design with semi-structured interviews. Participants described the earthquake using the metaphor of "doomsday" (f= 25) and the survivor as a "baby" (f= 12). While most saw the earthquake as a natural event, some interpreted it religiously as divine punishment or a warning. Participants blamed municipalities and contractors for the collapsed buildings. Unforgettable memories included helplessness, isolation, and injuries. Post-earthquake price hikes were seen as opportunism and immorality, emphasizing the need for state intervention. Opinions on aid varied, but issues included poor coordination and insufficient psychosocial support. Findings reveal that survivors experience profound economic, social, and psychological impacts. Thus, it is recommended that state and local governments provide coordinated and effective aid and increase psychosocial support services.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Social Order, Cohesion, Vulnerability, Malatya

"Deprem, kıyameti yaşamak gibidir": 6 Şubat 2023 deprem mağdurlarının deneyimleri üzerine bir çalışma (Malatya örneği)

Öz

Deprem sonrasında hayatta kalan bireyler birçok zorluk yaşamaktadır. Bu bağlamda araştırmanın amacı, 2023'te Kahramanmaraş merkezli depremlerden sağ kurtulan bireylerin deprem ve depremzedelere yönelik algılarını ve deprem sonrası deneyimlerini incelemektir. Araştırma, depreme Malatya'da yakalanan 203 depremzedeyi (kadın= 143, erkek= 60) kapsamaktadır. Rastgele seçilen 53 katılımcı (kadın= 35, erkek= 18) ile derinlemesine mülakatlar yapılmıştır. Araştırma olgu bilim deseni ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar depremi "kıyamet" (f= 25) ve depremzedeyi "bebek" (f= 12) metaforlarıyla tanımlamıştır. Çoğu katılımcı depremi doğa olayı olarak görürken, bazıları dini açıdan Allah'ın gazabı veya uyarı olarak değerlendirmiştir. Binaların yıkılmasından belediyeler ve müteahhitler sorumlu tutulmuştur. Unutulmaz anılar çaresizlik, izolasyon ve yaralanmalardır. Deprem sonrası fiyat artışları fırsatçılık ve ahlaksızlık olarak algılanmış, devlet müdahalesinin önemi vurgulanmıştır. Yardımların yeterince koordine edilemediği ve psiko-sosyal desteğin yetersiz olduğu belirtilmiştir. Bulgular, hayatta kalanların ekonomik, sosyal ve psikolojik açıdan derin etkiler yaşadığını göstermektedir. Bu nedenle, devlet ve yerel yönetimlerin koordineli ve etkili yardım sağlaması ve psiko-sosyal destek hizmetlerini artırması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Sosyal Düzen, Uyum, Kırılganlık, Malatya

Kaynakça

• Abay, A. R., & Abay Çelik, Z. E. (2023). Deprem sonrası ortaya çıkan sorunlar ve sosyal destek ağlarının rolü. Sosyolojik Bağlam Dergisi, 4(1), 91-100. doi:10.52108/2757-5942.4.1.7
• Abolhadi, E., Divsalar, P., Mosleh-Shirazi, M.A., & Dehesh, T. (2022). Latent classes of posttraumatic stress disorder among survivors of the Bam Earthquake after 17 years. BMC Psychiatry, 22, 603. https://doi.org/10.1186/s12888-022-04216-3
• Akbaş, E. (2020). Afetler ve Sosyal Politika, Afet Sosyolojisi, (Ed. İ. Can), Konya: Çizgi Kitapevi
• Aksaray, G., Kortan, G., Erkaya, H., Yenilmez, Ç., & Kaptanoğlu, C. (2006). Gender differences in psychological effect of the August 1999 earthquake in Turkey. Nordic Journal of Psychiatry, 60(5), 387-391. doi:10.1080/08039480600937553
• Aksoy, B. (2013). Depremi yaşamış olan 9. sınıf öğrencilerinin “deprem” kavramına yönelik algılarının nitel açıdan incelenmesi. Journal of World of Turks, 5(1), 247-265.
• Albala-Bertrand, J. M. (1993). The Political Economy of Large Natural Disasters: With Special Reference to Developing Countries. Oxford: Clarendon Press.
• Albayrak, M. B. (2023). “Kant ve Lizbon Depremi”, 21 Mart 2023, http://turkiyekanttoplulugu.org/?p=8697
• Alexander, D. (2002). Principles of Emergency Planning and Management. Oxford: Oxford University Press.
• Allen, A., Marcelin, L. H., Schmitz, S., Hausmann, V., & Shultz, J. M. (2012). Earthquake Impact on Miami Haitian Americans: The Role of Family/Social Connectedness. Journal of Loss and Trauma, 17(4), 337-349. Doi:10.1080/15325024.2011.635577
• Anadolu Ajansı (2023, 22 Nisan). Kahramanmaraş merkezli depremlerde can kaybı 50 bin 703'e yükseldi. 18 Temmuz 2023, https://www.ntv.com.tr/turkiye/kahramanmaras-merkezli-depremlerde-can-kaybi-50-bin-783e-yukseldi,y8gMM7CAlE2ltf8TFbXryQ
• Aslan, A. (2023). İlişkisel Sosyoloji Bağlamında Kahramanmaraş Depremleri - Göç - Göçmetre. İnsan Hareketliliği Uluslararası Dergisi, 3(1), 66-75.
• Bademci, V. (2022). Getting to Historical Roots of Quantification: A Study on the Connections of the Enlightenment, the Great Lisbon Earthquake, the French Revolution, Probability and Mental Measurement Theory. Journal of Management, Economic and Marketing Research, 6(5), 275-284.
• Baral, I. A., & K.C, B. (2019). Post traumatic stress disorder and coping strategies among adult survivors of earthquake, Nepal. BMC Psychiatry, 19(1). doi:10.1186/s12888-019-2090-y
• Başoğlu, M., Salcıoğlu, E., & Livanou, M. (2002). Traumatic stress responses in earthquake survivors in Turkey. Journal of Traumatic Stress, 15(4), 269-276.
• Bayhan, V. (2020). Afetlerin Psiko-Sosyal Etkileri ve Psiko-Sosyal Destek Uygulamaları, Afet Sosyolojisi, (Ed. İ. Can), Konya: Çizgi Kitapevi.
• Bayhan, V. (2012). Travmatik kaos ortamında depremi anlamlandırmanın sosyolojik bağlamı. Sosyologca, 3, 335-347.
• Beck, U. (1992). Risk Society: Towards a New Modernity. London: SAGE Publications.
• Bırni, G., Deniz M.E., Karaağaç Z.G., Erişen Y, Kaya Y., & Satıcı SA. (2024). Rebuilding wellbeing: Understanding the role of self-criticism, anger rumination, and death distress after the February 6, 2023, Türkiye Earthquake. Death Stud. 48(5), 511-521. doi: 10.1080/07481187.2023.2241401
• Bonanno, G. A., Brewin, C. R., Kaniasty, K., & La Greca, A. M. (2023). Weighing the costs of disaster: Consequences, risks, and resilience in individuals, families, and communities. Psychological Science in the Public Interest, 24(1), 1-52.
• Bozkurt, V. (1999). Deprem ve Toplum, Bursa: Alfa Yayınları.
• Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa.
• Can, İ. (2020). Giriş Niyetine: Afet Sosyolojisine Alan Açma Çalışması, Afet Sosyolojisi, (Ed. İ. Can), Konya: Çizgi Kitapevi.
• Cénat, J. M., & Derivois, D. (2014). Assessment of prevalence and determinants of posttraumatic stress disorder and depression symptoms in adults survivors of earthquake in Haiti after 30 months. Journal of Affective Disorders, 159, 111-117. doi:10.1016/j.jad.2014.02.025
• Chang, S. E., & Nojima, N. (2001). Measuring post-disaster transportation system performance: the 1995 Kobe earthquake in comparative perspective. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 35(6), 475-494.
• Chen, H., Chen, Y., Au, M., Feng, L., Chen, Q., Guo, H., & Yang, X. (2014). The presence of post-traumatic stress disorder symptoms in earthquake survivors one month after a mudslide in southwest China. Nursing & Health Sciences, 16, 39-45.
• Çınaroğlu, M. (2024). Islamic coping, post traumatic stress disorder (PTSD) and ıslam oriented trauma focused cognitive behavioral therapy (IO-TF-CBT) in post-kahramanmaraş earthquake period. Eskiyeni, 52, 351-376. https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1410050
• Demir, A. (2020). Afetlerde Dezavantajlı Gruplar, Afet Sosyolojisi, (Ed. İ. Can), Konya: Çizgi Kitapevi.
• Doğan, M., Nacaroğlu, O., & Ablak, S. (2021). Sivrice depremini yaşamış ortaokul öğrencilerinin depreme ilişkin metaforik algılarının incelenmesi: Malatya ili örneği. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 384-402.
• Drabek, T. E., & McEntire, D. A. (2003). Emergent phenomena and the sociology of disaster: Lessons, trends, and opportunities from the research literature. Disaster Prevention and Management, 12(2), 97-112.
• Dündar, H. Ç. (2023). 6 Şubat Kahramanmaraş depremlerinin iş dünyasına etkileri. Çevre Şehir ve İklim Dergisi, 2(4), 262-281.
• Ecevit, M. & Kasapoğlu, A. (2002). Demographic and psychosocial features and their effects on the survivors of the 1999 earthquake in Turkey. Social Behavior and Personality: An International Journal, 30(2), 195-202. doi:10.2224/sbp.2002.30.2.195
• Erdik, M. (2013). Earthquake vulnerability of buildings and a mitigation strategy: The Turkish perspective. Seismological Research Letters, 84(4), 671-676.
• Fırat, M. (2020). Doğal ve toplumsal bir afet olarak deprem, Afet Sosyolojisi, (Ed. İ. Can), Konya: Çizgi Kitabevi.
• Galea, S., Nandi, A., & Vlahov, D. (2005). The epidemiology of post-traumatic stress disorder after disasters. Epidemiologic Reviews, 27(1), 78-91.
• Gist, R., & Lubin, B. (1999). Response to Disaster: Psychosocial, Community, and Ecological Approaches. Brunner/Mazel.
• Güler, A., Gül, S., & Yıldırım, M. (2024). Social comparison, resilience, life satisfaction, depression, and anxiety among earthquake survivors in Turkey. International Journal of Disaster Risk Reduction, 105, 104426. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2024.104426
• Gün Çınğı, T., & Yazgan, Ç. Ü. (2022). Examination of risk perception, fear and preparedness of ındividuals experiencing earthquakes. Afet ve Risk Dergisi, 5(2), 656-668. https://doi.org/10.35341/afet.1138901
• Gündüz, B. (2023). “Bir depremin anatomisi: 1755 Lizbon Depremi”, 14 Temmuz 2023, https://gaiadergi.com/bir-depremin-anatomisi-1755-lizbon-depremi/
• Hatori, T., & Bhandary, N. T. (2021). Posttraumatic stress disorder and its predictors in Kathmandu Valley residents after the 2015 Nepal Earthquake. International Journal of Disaster Risk Reduction, 69(1), 102733, DOI: 10.1016/j.ijdrr.2021.102733
• Hoffman, S. M., & Oliver-Smith, A. (2002). Catastrophe & Culture: The Anthropology of Disaster. School for Advanced Research Press.
• Huang, Y., Wong, H., & Fu, Y. (2019). Resilience and depression among the survivors of the 2013 Yaan earthquake. Journal of Social Work, 146801731985259. doi:10.1177/1468017319852593
• İme, Y. (2023). The Effect of Online Cognitive Behavioral Group Counseling on Anxiety, Depression, Stress and Resilience in Maraş-Centered Earthquake Survivors. J Rat-Emo Cognitive-Behav Ther. https://doi.org/10.1007/s10942-023-00526-x
• Kamer, H. (2024). 6 Şubat depremlerinin birinci yılında Malatya: 'Sahipsiz kaldık, burada kalanlar gitme imkanı olmayanlar', BBC Türkçe, 07.02.2024, https://www.bbc.com/turkce/articles/cpde48m4r9xo
• Karaağaç, H. (2023). Hastane Afet Yönetim Sürecinde Tıbbi Sosyal Hizmet Uygulamaları: Kahramanmaraş Depremleri Üzerine Bir Değerlendirme. Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 1154-1166. https://doi.org/10.35341/afet.1282653
• Karakuş, U. (2013). Depremi yaşamış ve yaşamamış öğrencilerin deprem algılarının, metafor analizi ile incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 97-116. Doi: 10.17295/ataunidcd.31309
• Karancı A. N. (1999). “17 Ağustos 1999 Depreminin Psiko-Sosyal Boyutları”, ODTÜ’LÜ Dergisi, Sayı: 22, Ankara. http://www.mezun.metu.edu.tr/_docs/dergi/22/Dergi/ODTULU_22_bookmark.pdf
• Kartol, A., Üztemur, S., & Yaşar, P. (2023). ‘I cannot see ahead’: psychological distress, doomscrolling and dark future among adult survivors following Mw 7.7. and 7.6 earthquakes in Türkiye. BMC Public Health, 23:2513, https://doi.org/10.1186/s12889-023-17460-3
• Kasapoğlu, A., & M. Ecevit (2001). Depremin Sosyolojik Araştırması. Ankara: Sosyoloji Derneği Yayınları.
• Kaygalak, İ. (2023). Kahramanmaraş depremlerinin demografik ve ekonomik etkilerinin coğrafi analizi. Türk Coğrafya Dergisi (83), 101-114. https://doi.org/10.17211/tcd.1320312
• Kolokırık, S., & Tuna M. (2009). Türk Medyasında Deprem Algısı: Marmara Deprem Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 286-298.
• Krippendorf, K. (2004). Content analysis an introduction to its methodology (2nd ed.). London: Sage Publications.
• Marangoz, M., & İzci, Ç. (2023). Doğal Afetlerin Ekonomik, Sosyal ve Çevresel Etkilerinin 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremler Bağlamında Girişimciler Açısından Değerlendirilmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 24(52), 1-30.
• Mardin, Ş. (1995). Din ve İdeoloji, İstanbul: İletişim yayınları.
• Mileti, D. S. (1999). Disasters by Design: A Reassessment of Natural Hazards in the United States. Joseph Henry Press.
• Nazlı, R. S., & Soylu, B. (2023). Doğal Afet Haberlerinin Medyada Sunumu:6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremleri Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 44-57.
• Neuman, W. L. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar 2. Cilt (7. Basım). S. Özge (Çev.). Ankara: Yayınodası.
• Norris, F. H., Friedman, M. J., Watson, P. J., Byrne, C. M., Diaz, E., & Kaniasty, K. (2002). 60,000 disaster victims speak: Part I. An empirical review of the empirical literature, 1981–2001. Psychiatry: Interpersonal and Biological Processes, 65(3), 207-239.
• Ozdemir, O., Boysan, M., Guzel Ozdemir, P., & Yilmaz, E. (2015). Relationships between posttraumatic stress disorder (PTSD), dissociation, quality of life, hopelessness, and suicidal ideation among earthquake survivors. Psychiatry Research, 228(3), 598-605. DOI: 10.1016/j.psychre s.2015. 05.045.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods (3. Basım). United Kingdom: Sage Publication.
• Phifer, J. F. (1990) Psychological distress and somatic symptoms after natural disaster: Differential vulnerability among older adults. Psychol. Aging, 5, 412-420.
• Rubonis, A. V., & Bickman, L. (1991). Psychological impairment in the wake of disaster: The disaster–psychopathology relationship. Psychological Bulletin, 109(3), 384-399. Doi.org/10.1037/ 0033-2909.109.3.384
• Satilmis, D., Yildiz, E., & Cevik, E. (2024). Posttraumatic stress disorder in health-care workers after two major earthquakes centered in Kahramanmaras, Turkey. Turkish journal of emergency medicine, 24(1), 27–32. https://doi.org/10.4103/tjem.tjem_192_23
• Stratton, S. J. (2021). Population research: Convenience sampling strategies. Prehospital and Disaster Medicine, 36(4), 373-374. doi:10.1017/s1049023x21000649
• Şen, S. (2023). "Kahramanmaraş Depremlerinin Ekonomiye Etkisi". Diplomasi ve Strateji Dergisi, 4(1) 1-55.
• Tanrıverdi, A. (2023). “Bir Düşünce Biçimi Olarak Şehir”, 6 Mart 2023, https://www.arkitera.com/gorus/bir-dusunce-bicimi-olarak-sehir/
• Tapan, M. G. (2023). Kahramanmaraş Depremleri Sonrası Afet Yönetiminde Sosyal Hizmet Uygulamaları. Yedi Aralık Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 18-30.
• Ticehurst,S., Webster, R. A., Carr, V. J., & Lewin, T. J. (1996). The psychosocial impact of an earthquake on the elderly. International Journal of Geriatric Psychiatry, 11, 943-951.
• Tierney, K., Lindell, M. K., & Perry, R. W. (2001). Facing the Unexpected: Disaster Preparedness and Response in the United States. Joseph Henry Press.
• United Nations (2020). UN report: Dramatic rise in climate disasters over last 20 years. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2023, https://philippines.un.org/en/95345-un-report-dramatic-rise-climate-disasters-over-last-20-years
• Voltaire (2019). Lizbon Felaketi Üzerine Şiir. (Çev. M. Topuz & A. S. Tümkaya). Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 9 (1), 279-291.
• Yilmaz, D. G. (2023). Geçmiş Depremlerden 2023 Kahramanmaraş Depremlerine: Neden Afete Karşı Hazır Değiliz? Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 1009-1023. https://doi.org/10.35341/afet.1258947