Yörüklüğün sosyo-ekonomik dönüşümü üzerine bir araştırma: Manisa örneği

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 3, 1848 - 1865, 29.09.2025

Fatma Konu , Süleyman İlhan

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1724406

Öz

Bu çalışmada Yörüklüğe; yaşanılan bölge, mesken, gelir kaynakları, üretim faaliyetleri, gelir ve tüketim ilişkisi, ekonomik faaliyetlerin değişimi, meslek beklentileri gibi göstergeler üzerinden odaklanılmakta ve Yörüklerin yerleşik yaşama geçişle birlikte yaşadıkları değişim süreci analiz edilmektedir. Nicel araştırma yöntemine dayalı olarak tasarlanan bu araştırma enformel görüşmelerle de desteklenmiş olup çalışmaya Manisa’da yaşayan 270 Yörük dâhil edilmiştir. Bu çalışmaya göre hayvancılıkla uğraşan Yörüklerin hayvancılığı hem geçim kaynağı hem de özgürlük imkânı olarak gördükleri, göçer yaşam tarzından gelen alışkanlıklarını sürdürmeye çalıştıkları saptanmıştır. Ancak bu geleneksel yaşam tarzı, modernleşme sürecinde değişime uğramıştır/maktadır. Modernleşme ile birlikte şehir yaşamıyla kurulan temas, eğitim imkânlarının artması, özellikle gençlerin farklı mesleklere yönelmesinde etkili olmaktadır. Gençlerin çeşitlenen meslek dallarına yönelmeleriyle birlikte Yörüklüğü sürdürmeye yönelik istekleri de azalmaktadır. Yörüklerin çocukları için kamuda itibarlı, düzenli geliri olan meslek beklentisi ya da kendi işlerini kurmalarını istemeleri de Yörüklüğün sosyo-ekonomik dönüşümünü yansıtmaktadır. Bu çalışmada, özellikle modernite ile temas arttıkça geleneksel Yörüklüğün değişiminin hızlandığı da bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yörüklük , Sosyo- Ekonomik Dönüşüm , Yaşam Tarzı , Modernleşme.

A research on the socio-economic transformation of Yörükness: The case of Manisa

Öz

This study focuses on Yörükness through indicators such as region of residence, dwelling, income sources, production activities, income and consumption relationship, change in economic activities, occupational expectations and analyzes the process of change experienced by nomads with the transition to settled life. This research, which was designed based on the quantitative research method, was supported by informal interviews and 270 Yörüks living in Manisa were included in the study. According to this study, it was determined that Yörüks engaged in animal husbandry see animal husbandry as both a source of livelihood and an opportunity for freedom, and that they try to maintain their habits from the nomadic lifestyle. However, this traditional lifestyle has undergone a change in the process of modernization. With modernization, the contact with urban life and the increase in educational opportunities have been effective in the orientation of young people towards different professions. As young people turn towards diversified professions, their desire to maintain their Yörükness also decreases. The Yörüks expectations for their children to have a reputable job in the public sector with a regular income or to start their own businesses also reflect the socio-economic transformation of Yörükness. In this study, it was also found that the change in traditional Yörükness accelerated especially as the contact with modernity increased.

Anahtar Kelimeler

Yorukness , Socio-Economic Transformation , Lifestyle , Modernization

Kaynakça

• Ak, M. (2012). 19. yüzyılda Teke yöresi Yörüklerinin sosyo-ekonomik durumu [Yayımlanmamış doktora tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Aksoy, H. (2012). Göçebelikten yerleşikliğe geçiş sürecinde sosyo-kültürel bağlamda Sarıkeçili Yörükleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Aksoy, H., & Duman, M. (2020). Bir varoluş serüveni: Geçiş döneminde Sarıkeçili Yörük kadınının rolü. The Journal of Turkıc Language and Literatüre Surveys (TULLIS), 5(2), 120–135. https://doi.org/10.30568/tullis.839767
• Baş, T. (2005). Anket (Nasıl hazırlanır, uygulanır, değerlendirilir?). Pegem Akademi Yayıncılık . Bates, D. G. (1980). Yoruk settlement in Southeast Turkey. In P. C. Salzman (Ed.), When nomads settle: Processes of sedentarization as adaptation and response. J. F. Bergin Publishers.
• Baudrillard, J. (2024). Tüketim toplumu (F. Keskin, Çev.). Ayrıntı.
• Can, A. (2018). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Yayınları.
• Ceyhan, A., Ünalan, A., & Akyol, E. (2020). Yörüklerin başlıca ekonomik faaliyetleri ve üretilen beklentileri üzerine bir saha çalışması. Tarım, Gıda, Çevre ve Hayvancılık Bilimleri Dergisi, 1(1), 14–27.
• Eröz, M. (1991). Yörükler. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Göka, E. (2019). Türkün göçebe ruhu. Kapı Yayınları.
• Gündüz, T. (2019). Anadolu’da Türkmen Aşiretleri, Yeditepe Yayınları.
• İbn Haldûn (2022). Mukaddime, haz. (Süleyman Uludağ) Dergâh Yayınları.
• İlhan, S. (2004). Bazı temel işlevleri ve artan önemi açısından meslek. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 3(1), 132–137.
• Karataş, M. (2019). Gelir dağılımının teorik yapısı. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 8(21), 52–79. https://doi.org/10.31199/hakisderg.546147 https://doi.org/10.31199/hakisderg.546147
• Kurtdaş, M.Ç. (2024). Sağlıkta değişen paradigma, karşıtlıktan işbirliğine modern tıp – geleneksel tıp ilişkisi. Sosyolojik Düşün, 9(2), 166–188. https://doi.org/10.37991/sosdus.1509809
• Kutlu, M. M. (1987). Şavaklı Türkmenlerde göçer hayvancılık. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Küçükerman, Ö. (1988). Kendi mekânının arayışı içinde Türk evi. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayınları. Mardin, Ş. (2011). Türkiye, İslamcılık ve sekülarizm. İletişim Yayınları.
• Olale, E. (2011). The influence of market barriers and farm income risk on non-farm income diversification. 3(8), 379–386.
• Ögel, B. (2000). Türk kültür tarihine giriş I (T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları No. 638; Yayımlar Dairesi Başkanlığı Kültür Eserleri Dizisi No. 46). Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi.
• Öter, A. (2019). Yörük Kültürü ve Değişim Süreçleri (Batı AkdenizUygulaması) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Öter, A., & Özkul, M. (2018). Batı Akdeniz Bölgesi Yörüklerinin tarımsal ve hayvansal üretim faaliyetleri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 11(1), 13–31.
• Öter, A., & Özkul, M. (2019). Modernleşmenin yaşam tarzı üzerindeki etkileri ve yörüklerde modernleşme eğilimleri (batı akdeniz örneği- ısparta, burdur, antalya). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(47), 156-184. https://doi.org/10.35237/sufesosbil.512244
• Seyirci, M. (2000). Batı Akdeniz Bölgesi Yörükleri. Der Yayınları.
• Sümer, F. (2024). Oğuzlar/Türkmenler: tarihleri, boy teşkilatı, destanları. Türk Tarih Kurumu.
• Türkay, C., (1979), Başbakanlık Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar, Tercüman Gazetesi Kaynak Eserler Dizisi.
• Yaka, R. & Parıltı, N. (2016). Türk toplumunda yaşam tarzları ile tüketim davranışları ilişkisi. AKÜ İİBF Dergisi,17(1), 81-89.