FESLEĞEN YAYLA (KOYUNLU-NİĞDE) BÖLGESİ KAOLİNLERİNİN MİNERALOJİK-PETROGRAFİK İNCELENMESİ.

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 12, 11.07.2016

Murat Çiflikli İbrahim Çopuroğlu

https://doi.org/10.28948/ngumuh.239362

Öz

Niğde’nin Kuzeyinde, Fesleğen Yayla yöresinde Üst Miyosen yaşlı volkanitler yaygın olarak bulunmaktadır. İnceleme alanında kil mineral oluşumları, yöredeki kırık ,çatlak ve faylara bağlı olarak gelişen hidrotermal getirimlerin Melendiz dağı tüfünü ve kısmen de bazaltik andezitleri altere etmesi sonucu oluşmuşlardır. Derlenen numuneler üzerinde X- ışınları difraktometri (tümkayaç), Taramalı elektron mikroskop (SEM) ve kimyasal analizler (X-RF) yaptırılmıştır. Bu analizler sonucunda kil (kaolen, simektit ve az oranda illit ), Opal-CT, feldispat, kuvars ve bölgedeki hidrotermal alterasyonun etkisiyle ikincil olarak kükürt, jarosit [KFe3(SO4)2 (OH)6], alünit [KAl3(SO4)2 (OH)6] ve mordenit (zeolit) ( (Na2 K2 Ca) [Al2 Si10 O24] 7 H2O ) minerallerinin geliştiği saptanmıştır. Melendiz Dağı volkanitlerine ait örneklerde yapılan Mineralojik incelemelerde ani soğumanın verisi olan gaz boşlukları ve yer yer vesiküler doku gösterdikleri belirlenmiş. Ferromagnezyen minerallerde (piroksen) genel bir oksitlenme ve bozunma sonrasında ise opaklaşma izlenmektedir. Feldispat minerallerinde oldukça etkin killeşmeler belirlenmiş ve plajiyoklas minerallerindeki silisifiye kısımların varlığının ise silisce zengin hidrotermal getirimler etkisiyle oluştuğu düşünülmektedir. Volkanik kayaçlar içerisindeki K-Feldispatların ve pomzaların sülfürik asit çözeltileriyle alterasyonu neticesinde ikincil mineral olarak alünitleşme ve kükürt mineralleri oluştuğunu düşündürmektedir. Kimyasal analiz verilerine bakıldığında ortamda FeO oranının genelde % 1’in üzerinde olduğu N-32 örneğinde ise %10’nun üzerinde olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fesleğen Yayla, Tüf, İgnimbrit, Kaolen, Alunit

INVESTIGATION OF THE HYDROTHERMAL ORIGINATED KAOLINS IN FESLEGEN YAYLA (NIGDE) REGION

Öz

Upper Miocene volcanics are widely available in Fesleğen Yayla region, North of Niğde. Clay mineral formation in the study area was formed as a result of hydrothermal decomposition induced by fractures, cracks and faults in the region. The units that were altered are Melendiz tuff and basaltic andesite. X-ray diffractometer (entire rock), scanning electron microscopy (SEM) and chemical analysis (X-RF) were made on the samples compiled.This analyses resulted primarily in the determination of clay (kaolinite, smectite and minor illite), Opal-CT, feldspar, quartz and secondarily in the determination of sulfur, jarosite [KFe3(SO4)2(OH)6], alunite [KAl3(SO4)2(OH)6], and mordenite (zeolite) ((Na2K2Ca)[Al2 Si10O24].7H2O) minerals.Following mineralogical examinations made on the samples belonging to the volcanites of the mount of Melendiz it was determined that they exhibited gas holes and sporadic vesicular tissues which are the data of immediate cooling. A general oxidation and decomposition are observed on the Ferromagnesian minerals (pyroxene) and an opacification afterwards. Highly effective argillization were determined on the feldispar minerals. It is deduced that the existence of silicified parts in the plagioclase minerals occurred with the effects of silica-rich hydrothermal bringings. It is assumed (suggested, concluded, deduced) that occurrence of alunitization and sulfur minerals developed as secondary minerals as a result of alterations of K-Feldspars and pumice in the volcanic rocks by means of sulfuric acid solutions. Referring to the data of chemical analyses, itwas observed that Feo ratio in the medium was higher than 1% in general while it was higher than 10 % in the sample N-32.

Anahtar Kelimeler

Fesleğen Plateau, Tuff, Ignimbrite, Kaolin, Alunite

Kaynakça

• AYHAN, A., PAPAK , İ., “Aksaray-Taşpınar-Altunhisar-Çiftlik-Delihebi (NİĞDE) civarının jeolojisi” M.T.A. Genel Müd. Jeoloji Etütleri Daire Başk. Ankara, (1988).
• AYDAR,E., GOURGAUD A., “Hasandağı Syrato-Volkanının magma odalarının gelişimi ve hakim petrojenik süreçler”, H.Ü. Yer bilimleri 16, 101-113, (1993).
• BATUM, İ., “Petrographische und Geochemische Untersuchungen inden volkangebieten Göllüdağ und Acıgöl (zentralanolien-Türkei): Doktora Tezi, Albert-Ludwigs Üniz., Freibug, 102s, Almanya, (1975).
• BEEKMAN P.H., “Hasandağ-Melendiz Dağı bölgesindeki Pliyosen ve Kuvaterner volkanizma faaliyetleri”, M.T.A. Der. 66, 88-103, (1966).
• EKİNCİ, B.,ECE, Ö.I.,ESENLİ, F.,ÖZDAMAR, Ş., “Düvertepe (Balıkesir) kaolin (+/- alunit ) oluşumlarının jeolojik, mineralojik ve jeokimyasal incelemesi” 14. Ulusal kil sempozyumu, syf. 106-118, Trabzon (2009).
• ERCAN,T., FUJİTANİ, T., MATSUDA, J.I., TOKEL, S., NOTSU, K.U.T., CAN, B., SELVİ, TOKEL, S., NOTSU, K.U.T., CAN, B., SELVİ, Y., YILDIRIM, T., FİŞEKCİ, A., ÖLMEZ, M. VE AKBAŞLI, A., “Hasandağ-Karacadağ Orta Anadolu dolaylarındaki Senozoik volkanizmasının kökeni ve evrimi”, Jeomorfoloji Derg. 18,39-54, (1990).
• GRİM, R.E., Applied clay Mineralogy. Mc-Graw-Hill Book Company İnc. Inc.New York.
• HANSON,R.F.,ZAMORA,R. AND KELLER , W.D. 1981. ‘Nacrite, Dickitte and Kaolinite in one deposit in Nayarit , Mexico’. Clay and Clay Minerals, 29 ,451-453.
• INNOCENTI, F., MAZZUOLI, R., PASQUARE, G., RADICATI Dİ BROZOLO, F., VILLARI, L, The Neojen Calk-alkaline Volkanic of Central Anatolia: Geochronological Data on Kayseri- Nigde Area. Geol. Mag. 112, 349-360, 1975.
• 0] PASQUARE, G., POLI, S., VEZZOLI, L., ZANCHI, A., Continental Arc Volcanism and Tectonics Setting in Central Anatolia, Turkey. Tectonophysics 146, 217-230, 1988.
• 1] SEYHAN. İ. , 1971. ‘Volkanik Kaolen Oluşumu ve Andezit Problemi ‘. Maden Tetkik Arama Enstitüsü, 123-134, Ankara.
• 2] SUDO, T. AND SHİMODA, S. 1978. ‘Clays and Clays Minerals of Japan ‘. Dev. in Sedimantology, 26, Elsevier.
• 3] TOPRAK, V., “Vent Distribution and its Regional Tectonics, Cappocian Volkanics, Turkey. Yerbilimleri pp. 2-67 in Turkish with English abstract 1998.
• 4] TEMEL, A., GENÇOĞLU, H., BAYHAN, H., ÖNER, F., VE AĞRILI, H., “Meke Dere (GüzelyurtAksaray) Kaolinit ocağının hidrotermal mineral oluşumları”, VII. Ulusal Kil Sempozyumu, Ankara, 1995.