NİĞDE MASİFİ METALİK CEVHERLEŞMELERİNİN MİNERALOJİSİ VE JEOKİMYASI

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 3, 1101 - 1106, 28.12.2018

Sinan Altuncu , Ali Tümüklü F. Zafer Özgür

https://doi.org/10.28948/ngumuh.502269

Öz

Niğde
masifi, magmatik ve metamorfik kayaçlardan oluşan Orta Anadolu Kristalin
Kompleksi’ nin (OAKK) en güney ucunda yer almaktadır. İnceleme alanında Niğde
Grubu’ na ait formasyonlar; genellikle gnays ve mermerden oluşan Gümüşler
formasyonu, mermer, gnays ve amfibolitten oluşan Kaleboynu formasyonu, mermer,
gnays ve amfibolitten oluşan Aşıgediği formasyonu, Sineksizyayla metagabrosu ve
Üçkapılı granitoididir. Sineksizyayla metagabrosu Gümüşler ve kısmen Kaleboynu
formasyonlarına sokulum yapmıştır. Üçkapılı granitoidi ise bütün diğer
formasyonları kesmektedir. Niğde masifi Erken Pliyosen yaşlı İncesu ignimbiriti
ve Kuvaterner yaşlı alüvyonlarla örtülmüştür.

   Niğde Masifi içerisinde yer alan demir
cevherleşmeleri hidrotermal olarak damar, damarcık ve cep dolgusu şeklinde
mermer ve şistlerin içerisinde yer almaktadır. Bu demir cevherleşmeleri yer yer
(Armutbeli) yüzeye kadar çıkarak düzensiz yığınlar şeklinde yerleşmiştir.
Cevherleşmelerin mikroskobik incelemelerinde 3 ayrı özellik taşıdıkları
gözlenmiştir. Bunlar:

1-      
Işınsal,
iğnemsi ve çubuksu yapılarda lepidokrokitler,

2-      
Üzümsü
yapılı (kel kafa) ve ritmik ardalanmalı yapılar içeren götitler,

3-      
Bu
FeO’leri damar ve damarcıklar şeklinde kesen pirit, kalkopirit (malahit) ve çok
az miktarda nabit Cu ve Au içeren cevherler olarak tespit edilmiştir.

Jeokimyasal
incelemelerde Niğde Masifi içerisinde görülen demir cevherlerine ait 15 adet
örnekte Fe₂O₃ değerleri % 15,49-% 96,88 arasında olup
ortalama % 66,28, Pb değerleri 7 adet örnekte % 1,42-% 10 arasında ortalama %
4,09, Zn değerleri 7 adet örnekte % 0,43-% 30,18 arasında ortalama % 13,49, Sb
değerleri 2 adet örnekte %28,44-% 31,45 arasında ortalama % 29,95’tir. 

Anahtar Kelimeler

Niğde Masifi, Üçkapılı Granitoidi, Demir, Kurşun-Çinko, Hidrotermal

MİNERALOGY AND GEOCHEMİSTRY OF NİĞDE MASSİF METALLİC MİNERALİZATİONS

Öz

Nigde
Massif is the southest part of the CACC (Central Anatolian Crystalline Complex)
which is composed of magmatic and metamorphic rocks. In the study area,
formations of Nigde Group are Gumusler Formation which is composed mainly of
gneiss and marble, Kaleboynu Formation which is composed of marble, gneiss and
amphibolite, Asigedigi Formation which is composed of marble, gneiss and
amphibolite, Sineksizyayla Metagabbro and Uckapili Granitoid. Sineksizyayla
Metagabbro intrude the Gumusler and partly Kaleboynu Formations. Uckapili
Granitoid cuts all the other units. Nigde Massif is covered by Early Pliocene
Incesu Ignimbrite and Quaternary alluvium.

   Hydrothermal iron mineralizations located in
the Nigde Massif are in the form of veins, veinlets and pocket filler in the
marbles and schists. These iron mineralizations have settled as chimneys, rising
to the surface in some places (Armutbeli). It is observed in the microscopic
investigations that mineralizations show 3 separate features. These are:

1-      
Lepidocrocites
having radial, needle-like and fibrous structures,

2-      
Aciniform
goethites showing rhythmic alternation structures,

3-      
Pyrite,
chalcopyrite (malachite) and ores containing small amounts of native Cu and Au
cutting these FeO minerals as veins and droplets.

   In geochemical investigations, Fe2O3 values
of 15 iron ore samples in the Niğde Massif were found between 15.49% and 96.88%
(average 66.28%), and Pb values were between 1.42% and 10% in 7 samples
(average 4.09%), Zn values were between 0.43% -30.18% in 7 samples (average
13.49%), Sb values were 28.44% -31.45% in 2 samples (average 29.95%). 

Anahtar Kelimeler

Niğde Massif, Üçkapılı Granitoid, Iron, Lead-Zinc, Hydrothermal.

Kaynakça

• [1] AKMAN, O., ERLER, A., GÖNCÜOĞLU, M. C., GÜLEÇ, N., GEVEN, A., TÜRELİ, T. K., AND KADIOĞLU, Y. K., “Geochemical characteristics of granitoids along the western margin of the Central Anatolian Crystalline Complex and their tectonic implications”, Geol. J., 28, 371 – 382, 1993.
• [2] GÜNCÜOĞLU, M.C., “Geologie des westlichen Niğde Massivs” Bonn Üniv. Doktora tezi, 181 s., 1977 (yayımlanmamış).
• [3] KURT, H., KOÇAK, K., ASAN, K AND KARAKAŞ, M., “Petrogenesis of the Üçkapılı Granitoid and its Mafic Enclaves in Elmalı Area (Niğde, Central Anatolia, Turkey)”, Acta Geologica Sinica, Vol. 87, No:3, pp. 738-748, 2013.
• [4] WHITNEY, D. L., AND DİLEK, Y., “Metamorphism during Alpine crustal thickening and extension in Central Anatolia, Turkey: The Niğde metamorphic core complex”, J. Petrol., 39, 1385 – 1403, 1998.
• [5] WHITNEY, D. L., TEYSSIER, C., FAYON, A. K., HAMILTON, M. A., AND HEIZLER, M., “Tectonic controls on metamorphism, partial melting, and intrusion: Timing and duration of regional metamorphism and magmatism in the Niğde Massif, Turkey”, Tectonophysics, 376, 37 – 60, 2003.