COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİNE DAYALI ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME TEKNİKLERİ İLE ALIŞVERİŞ MERKEZİ KURULUŞ YERİ SEÇİMİ: NİĞDE ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 1, 134 - 146, 28.01.2019

Münevver Gizem Gümüş Münevver Özge Balta Süleyman Savaş Durduran

https://doi.org/10.28948/ngumuh.495245

Cited By: 6

Öz

Son yıllarda üretimde, ulaşımda ve
iletişimde teknolojik gelişmelerin gündeme gelmesiyle, kentlerin yapısında ve
gelişiminde farklılaşmalar oluşmaya başlamış, yaşanan hızlı kentleşme ile
kentler değişim ve dönüşüm sürecine girmiştir. Değişen yaşam koşulları ve
teknolojik gelişmelere paralel olarak tüketim alışkanlıklarında oluşan
farklılaşmalar, alışveriş merkezleri (AVM)’nin ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Piyasa koşullarında artan rekabet, perakende ticaret alanlarının
sürdürülebilirliğinin sağlanmasında yer seçim kararlarının stratejik öneme
sahip olduğunu göstermektedir. AVM’lere yönelik birçok farklı alanda literatür
çalışmaları mevcutken karar vericiler için en önemli faaliyetlerden biri olan
kuruluş yeri seçimine yönelik mekânsal incelemeler oldukça sınırlıdır. Karar
vericiler, tüm kriterleri göz önüne alarak en uygun yeri belirlemek için birçok
alternatifi değerlendirmelidir. Bu çalışmada, Çok Kriterli Karar Verme
yöntemlerinden Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile Coğrafi Bilgi Sistemlerinden
yararlanarak orta ölçekli bir kent olan Niğde için en uygun AVM kuruluş yerinin
belirlenmesi amaçlanmıştır. Yapılan çalışma, yer seçim kararlarında kullanılan
yenilikçi yöntemler ile karar vericilere yol gösterici bir rehber niteliğinde
olması açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Analitik hiyerarşi süreci, coğrafi bilgi sistemi, çok kriterli karar verme, mekânsal analiz, yer seçimi

SELECTION OF THE SHOPPING MALL LOCATION WITH MULTI CRITERIA DECISION-MAKING TECHNIQUES BASED ON GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS: A CASE STUDY OF NİĞDE

Öz

In
recent years, the differentiations in the structure and development of cities
have begun to occur with the coming of technological developments in
production, transportation and communication. The rapid urbanization in the
cities has entered into the process of change and transformation. Variations in
consumption habits parallel to changing living conditions and technological
developments have led to the emergence of shopping malls. While numerous
studies exist in many different areas for shopping malls, the spatial reviews
for choosing an established location which is one of the most important
activities for decision makers are quite limited. Decision makers should
consider many alternatives to determine the most appropriate place, taking into
account all criteria. In this study, it is aimed to determine the most suitable
shopping mall location for Niğde which is a medium sized city using
Multi-Criteria Decision Making Methods with Analytic Hierarchy Method and
Geographic Information Systems. This paper is important in terms of being a
guide to decision makers with innovative methods used in location decisions.

Anahtar Kelimeler

Analytic hierarchy process, geographical ınformation system, multi criteria decision making, spatial analysis, site selection

Kaynakça

• SAATY, T.L. ve VARGAS, L.G., Models, Methods, Concepts and Applications of the Analytic Hierarchy Process, Kluwer Academic Publishers, Norwell,2011.
• BALTA, Ö., “Kentsel Risklerin Planlama Temelinde Analizi Ve Dirençli Kent Planlama Yaklaşimi”, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilimdalı, Ankara, s.96-101, 2013.
• SUPÇILLER, A.A. ve ÇAPRAZ, O., “AHP-TOPSIS Yöntemine Dayali Tedarikçi Seçimi Uygulamasi”, Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, (13), pp.1-22, 2005.
• GÜNER, H., “Bulanık AHP ve bir işletme için tedarikçi seçimi problemine uygulanması”, Yüksek lisasns Tezi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli,2005.
• GÜL, M., ÇELİK, E., GÜNERİ, A.F. ve GÜMÜŞ, A.T., “simülasyon ile bütünleşik çok kriterli karar verme: bir hastane acil departmani için senaryo seçimi uygulamasi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(22), 1-18,2012.
• ERASLAN, E., ALGÜN, O. “İdeal Performans Değerlendirme Formu Tasarımında Analitik Hiyerarşi Yöntemi Yaklaşımı”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Dergisi, 20 (1), 95-106,2005.
• MOSADEGHI, R., WARNKEN, J., TOMLINSON, R. AND MIRFENDERESK, H., 2015. Comparison of Fuzzy-AHP and AHP in a spatial multi-criteria decision making model for urban land-use planning. Computers, Environment and Urban Systems, 49, pp.54-65.
• TAŞ M., ÖZLEMIŞ Ş.N., HAMURCU M., EREN T. (2017) Ankara’da AHP ve PROMETHEE Yaklaşımıyla Monoray Hat Tipinin Belirlenmesi, JEBPIR, 3(1), 2017, 65-89
• ÜNEL, F.B. ve YALPIR, S., “Determination of the locational, physical and legal status of parcels using the AHP method and GIS in real estate valuation”, Electrical Engineering and Information Technology, 63, p.369,2014.
• YILMAZ, A. VE DEMIR, H., “Çok Ölçütlü Karar Destek Sistemleri İle Taşinmaz Değerleme Ve Oran Çalişmasi”, Yüksek Lisans Tezi.Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Harita Anabilim Dalı, İstanbul,2010.
• WU, F., “SimLand: a prototype to simulate land conversion through the integrated GIS and CA with AHP-derived transition rules”, International Journal of Geographical Information Science, 12(1), pp.63-82,1998.
• TIRKEY, P., GORAI, A.K., IQBAL, J., “AHP-GIS based DRASTIC model for groundwater vulnerability to pollution assessment: a case study of Hazaribag district, Jharkhand, India”, International Journal of Environmental Protection, 3(9), p.20,2013.
• ZEINOLABEDINI, M., ESMAEILY, A., “Groundwater Potential Assessment Using Geographic Information Systems ve AHP Method (Case Study: Baft City, Kerman, Iran)”, International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing & Spatial Information Sciences, 40,2015.
• ZHANG, L., XU, J., “March. Combining AHP with GIS for evaluating environmental carrying capacity in Shaanxi Province”, China. In Challenges in Environmental Science and Computer Engineering (CESCE), 2010 International Conference on (Vol. 1, pp. 3-6). IEEE,2010.
• CHANDIO, I.A., MATORI, A.N., LAWAL, D.U., SABRI, S., “GIS-based land suitability analysis using AHP for public parks planning in Larkana City”, Modern applied science, 5(4), p.177,2011.
• AYALEW, L., YAMAGISHI, H., UGAWA, N., “Landslide susceptibility mapping using GIS-based weighted linear combination, the case in Tsugawa area of Agano River”, Niigata Prefecture, Japan. Landslides 1:73–81,2004.
• AKINCI, H., YAVUZ ÖZALP, A., TEMUÇIN KILIÇER, S., “Landslide susceptibility assessment in planned areas using geographical information systems and AHP method: the case of Artvin”, J Nat Hazards and Environ 1(1–2):40–53,2015.
• AKINCI, H., ÖZALP, A.Y., TURGUT, B., “Agricultural land use suitability analysis using GIS and AHP technique”, Computers and electronics in agriculture, 97, pp.71-82,2013.
• BUNRUAMKAEW, K., MURAYAM, Y., “Site suitability evaluation for ecotourism using GIS & AHP: A case study of Surat Thani province”, Thailand. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 21, pp.269-278,2011.
• YING, X., ZENG, G.M., CHEN, G.Q., TANG, L., WANG, K.L., HUANG, D.Y., “Combining AHP with GIS in synthetic evaluation of eco-environment quality—a case study of Hunan Province”, China. Ecological modelling, 209(2), pp.97-109,2007.
• ALFY, Z.E., ELHADARY, R., ELASHRY, A., “Integrating GIS and MCDM to deal with landfill site selection”, Int J Eng Technol 10:32–42,2010.
• ALLAHI, S., MOBIN, M., VAFADARNIKJOO, A., SALMON, C., “An integrated AHP-GIS-MCLP method to locate bank branches”, In IIE Annual Conference. Proceedings (p. 1104). Institute of Industrial and Systems Engineers (IISE),2015.
• UYAN, M., “GIS-based solar farms site selection using analytic hierarchy process (AHP) in Karapinar region, Konya/Turkey”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 28, pp.11-17,2013.
• MURAD, A. A., “Creating a GIS application for retail centers in Jeddah city”, International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 4(4), 329-338,2003.
• BAYAR, R., “CBS yardımıyla modern alışveriş merkezleri için uygun yer seçimi: Ankara örneği”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 3(2), pp.19-38,2005.
• CHENG, E. W., LI, H., YU, L., “A GIS approach to shopping mall location selection”, Building and Environment, 42(2), 884-892,2007.
• ÜNSALAN, M., “Alışveriş Merkezi Çekicilik Kriterlerinin Müşteri Çekim Mesafesine Etkisi ve Ankara Uygulaması”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Üretim Yönetimi ve Pazarlama Ana Bilim Dalı, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2011.
• KÖKSAL, Y., EMIRZA, E., “Kuruluş yeri açısından cadde ve alışveriş merkezi mağazacılığının karşılaştırılması: Ankara ilinde bir araştırma”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 75-87,2011.
• SUÁREZ-VEGA, R., SANTOS-PEÑATE, D. R., DORTA-GONZÁLEZ, P., RODRÍGUEZ-DÍAZ, M. “A multi-criteria GIS based procedure to solve a network competitive location problem”, Applied Geography, 31(1), 282-291,2011.
• ERDOĞAN, Ö., “Ankara Kentindeki Alişveriş Merkezlerinin Yer Seçim Tercihleri Ve Mekansal Etkileri”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı Beşeri ve İktisadî Coğrafya Bilim Dalı, Ankara,134s,2013.
• ROIG-TIERNO, N., BAVIERA-PUIG, A., BUITRAGO-VERA, J., MAS-VERDU, F., “The retail site location decision process using GIS and the analytical hierarchy process. Applied Geography”, 40, 191-198,2013.
• ÖZGEN, I., KIRLAR, B., “Alişveriş Merkezlerinin Fiziksel Engeller Açisindan İncelenmesi: İzmir Örneği”, Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 1(2), 48-66. Suárez-Vega, R., & Santos-Peñate, D. R. (2014). The use of GIS tools to support decision-making in the expansion of chain stores. International Journal of Geographical Information Science, 28(3), 553-569,2014.
• Suárez-Vega, R., Santos-Peñate, D. R., & Dorta-González, P. (2012). Location models and GIS tools for retail site location. Applied Geography, 35(1-2), 12-22.
• YAVUZ, S., DEVECI, M., “Bulanik TOPSIS ve Bulanik VIKOR Yöntemleriyle Alisveris Merkezi Kurulus Yeri Seçimi ve Bir Uygulama/Selection of Shopping Center Location with The Methods of Fuzzy VIKOR and Fuzzy TOPSIS and an Application”. Ege Akademik Bakis, 14(3), p.463, 2014.
• MOHAMAD, M. Y., AL KATHEERI, F., SALAM, A., “A GIS application for location selection and Customers' preferences for shopping malls in al Ain City; UAE”, American Journal of Geographic Information System, 4(2), 76-86,2015.
• ÜNLÜKARA, T., BERKÖZ, L., “Alışveriş Merkezlerinin Yer Seçimi Kriterleri: İstanbul Örneği”, Megaron, 11(3),2016.
• TIMOR, M., “Şehiriçi Alışveriş Merkezi Yer Seçimi Faktörlerinin AHP Yardımıyla Sıralanması”, Yönetim Dergisi, 15(48), pp.3-18,2004.
• ÜKE, K., “Ahp Yöntemi İle Çorum Şehrinde Avm Kuruluş Yeri Seçimi”, Yüksek Lisans Tezi.Hitit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Çorum,2016.
• ÖZÜDURU B. H., VAROL Ç., “Alışveriş Merkezlerinin Yerseçimlerinin Mekansal ve İstatistiksel Yöntemlerle Modellenmesi: Ankara Örneği”, 13. Ulusal Bölge Bilimi/Bölge Planlama Kongresi İstanbul,2010
• DOUMPOS, M., ZOPOUNIDIS, C., “Multicriteria Classification and Sorting Methods: A Literature Review,” European Journal of Operational Research, 138, 229-246,2002.
• STEWART, T.J., “A critical survey on the status of multiple criteria decision making theory and practice”, Omega 20, 569-586,1992.
• MENTEŞ, A., “Manevra ve Sevk Sistemi Seçiminde Bulanık Çok Kriterli Karar Verme” Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul,2000.
• VARGAS, L.G., An overview of the analytic hierarchy process and its applications. European Journal of Operational Research, 48: 2−8,1990.
• KADAK, E. G., “Türkiye’de Ahp Tekniğinin Performans Değerlendirmedeki Yeri ve İlaç Dağıtım Sektöründe Uygulanması”, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, 1-90, Adana,2006.
• FORMAN, E., GASS, S. I., “The Analytic Hierarchy Process-An Exposition”, Operations Research, 49, (4), 469-486,2001.
• SAATY, T. L., How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Prosess, Interface, November-December, s.19-43,1994b.
• SAATY, T.L., Analytical Planning, RSW Publications,1985.
• SAATY, T. L., How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Prosess, Interface, November-December, s.19-43,1994a.
• SÖYLEMEZ, E., “GIS-Based Seacrh Theory Application for Search and Rescue Planning”, METU The Graduate School of Natural and Applied Sciences, 69-71, Ankara, Türkiye,2007.
• ZORAL, P., “Sürdürülebilir Kalkınmanın Mekansal Planlama Pratiğine Aktarılması: Sürdürülebilirlik Değerlendirilmesi ve Türkiye Uygulaması”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilimdalı, 1-127,2Ankara, Türkiye,2011.
• http://www.tuik.gov.tr (erişim tarihi: 20.04.2018)
• KWIESIELEWICZ M., UDEN E. V., “Inconsistent and Contradictory Judgements in Pairwaise Comparison Method in The AHP”, Computers & Operations Research, s. 31,2004.
• SAATY, T.L., The Analytic Hierarchy Process, Mc, Graw Hill, USA,1980.
• http://www.cgiar-csi.org/ (erişim tarihi: 29.12.2017)
• AZAMI, M., GÜNDOĞAN, R. veYAKUPOĞLU, T., “Farklı kaynaklardan üretilmiş sayısal yükseklik modelleri kullanılarak oyuntu erozyonunun bazı topoğrafik karakteristiklerinin belirlenmesi”, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 5 (1), 9-21, 2017.
• ATALAY, İ., Lise Coğrafya. İstanbul: İnkılâp Kitabevi,2001.